استخراج نقدینگی چیست؟ ارتباط Liquidity Mining و دیفای

مقدمه

بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال، بار دیگر حرکت صعودی خود را شروع کرده‌اند و در نتیجه توجه افراد زیادی را به خود جلب کرده‌اند. دلیل این اتفاق، رشد سریع حوزه اقتصاد غیر متمرکز یا همان DeFi هم هست. به طور کلی سرمایه‌گذاران می‌توانند با راه‌های مختلفی به بازار ارزهای دیجیتال یا ارزهای فیات، نقدینگی وارد کنند و استخراج نقدینگی یا لیکوییدیتی ماینینگ (Liquidity Mining) یکی از بهترین روش‌ها برای این کار است.

یکی از عوامل مهم مؤثر در این اتفاق، ظهور پلتفرم‌های جدیدی معاملاتی نیز هست. تا کنون، ارزهای دیجیتال به طور اختصاصی در صرافی‌های متمرکز (CEX) معامله می‌شد، ولی حالا قراردادهای هوشمند امکان ایجاد صرافی های غیر متمرکز (DEX) را ایجاد کرده‌اند. این‌ گونه از صرافی‌ها می‌توانند به صورت کاملاً خودکار و مستقل عمل کنند.

خرید ارز دیجیتال با ۱۰ هزار تومان!

تو صرافی ارزپلاس میتونی فقط با ۱۰ هزار تومان و با کارمزد صفر، بیش از ۶۰۰ ارز دیجیتال رو بخری!

شروع

دیجیتالی شدن تأثیر زیادی روی جنبه‌های مختلف اقتصاد داشته است. این روزها فرصت‌های سرمایه‌گذاری مختلفی ارائه می‌شوند که به روشی غیر متمرکز سازمان‌دهی شده‌اند. همین عملکرد خودکار و مستقل باعث شده که چنین پروتکل‌هایی بسیار ارزان‌تر و با امنیت بیشتری عمل کنند.

استخراج نقدینگی به عنوان یک مشوّق جذاب برای تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران شناخته شده است. این سیستم در سال 2017 و توسط IDEX معرفی شد و در سال 2019 نیز توسط Synthetix و ارائه‌دهنده اوراکل غیر متمرکز Chainlink بهبود یافت و بعد از محبوبیت صرافی‌های غیر متمرکزی مثل Compound و Uniswap در سال 2020، به صورت کامل مورد استفاده کاربران قرار گرفت. همین امروز هم لیکوییدیتی ماینینگ توسط چندین پلتفرم مورد استفاده قرار می‌گیرد و به عنوان راهی هوشمند و کاربردی برای انتشار توکن‌ها در نظر گرفته می‌شود. اکثر این پلتفرم‌ها به صورت غیر متمرکز هستند و تقریباً به هر کسی این امکان را می‌دهند که در فرآیند استخراج نقدینگی شرکت کند.

نقدینگی (Liquidity) چیست؟

اگر قصد دارید راجع به نقدینگی در بازار ارزهای دیجیتال، اطلاعات کامل و کافی به دست آورید، پیشنهاد می‌کنیم به مقاله اختصاصی نقدینگی مراجعه کنید. اما در اینجا هم قصد داریم به صورت اجمالی این پدیده را شرح دهیم.

به طور کلی نقدینگی در ارزهای دیجیتال یعنی امکان خرید و فروش دارایی‌های دیجیتالی در بازار آزاد، بدون ایجاد تغییرات شدید در قیمت آن. اگر می‌خواهید به خرید یا فروش یک توکن بپردازید ولی در این پروسه قیمت معامله شما تفاوت چندانی نکند و همچنین این معامله به سرعت انجام شود، باید این کار را در یک بازار نقد انجام دهید.

بازار نقد، بازاری است که تعداد معاملات انجام‌شده در آن بسیار زیاد است و معامله‌گران زیادی در آن فعالیت دارند. از این رو، وقتی می‌گوییم یک دارایی نقد است، یعنی به سهولت و سرعت می‌توانیم آن را بخریم یا بفروشیم. در این گونه بازارها، به دلیل حجم بالای معاملات، تفاوت قیمت پیشنهادی خریداران و قیمت درخواستی فروشندگان (Spread) بسیار کم است.

گسترش دیفای

عبارت «اقتصاد غیر متمرکز» که به طور کلی به آن دیفای (DeFi) می‌گویند، به خدمات اقتصادی متنوعی گفته می‌شود که توسط بلاکچین اداره و ارائه می‌شود و نیازی به تداخل هیچ مقام مرکزی مثل بانک، مؤسسه اعتباری یا صندوق سرمایه‌گذاری ندارد. دیفای (Decentralized Finance) یعنی استفاده از عناصر کاربردی سیستم اقتصاد سنتی و جایگزینی خدمات شخص ثالث با قراردادهای هوشمند! به بیان ساده‌تر، دیفای مثل پلی است که بر پایه تکنولوژی بلاکچین توسعه یافته و خدمات مختلف بانکداری سنتی را به هم متصل می‌کند. اغلب پروتکل‌های دیفای در بلاکچین اتریوم قرار گرفته‌اند.

یکی از دلایل افزایش تقاضا برای چنین پروژه‌هایی، سودهای بالایی است که می‌توانند به سرمایه‌گذاران خود بدهند. در ضمن، سرمایه‌گذاران می‌توانند از افزایش قیمت یک توکن هم سود به دست آورند. برخلاف اشکال قدیمی سرمایه‌گذاری مثل سپرده‌های بانکی که به خاطر نرخ سودهای پایین نمی‌توانند سودهای زیادی عاید سرمایه‌گذاران کنند، ارائه‌کنندگان DeFi معمولاً سود سالانه تا 10% هم به سرمایه‌گذاران می‌دهند.

وام‌دهی و قرض‌گیری سرمایه، بزرگ‌ترین سهم را در حوزه دیفای دارد. این پروسه با استفاده از قراردادهای هوشمند به طور کاملاً خودکار عمل می‌کند. این یعنی مشارکت‌کنندگان در این سیستم بدون نیاز به واسط در این پلتفرم فعالیت می‌کنند و کدهای برنامه‌نویسی‌شده هم اعتماد و اطمینان کافی را ایجاد می‌کنند.

اقتصاد غیر متمرکز همچنین به معامله ارزهای دیجیتال در صرافی‌ها یا بازارهای غیر متمرکز هم اشاره دارد. این صرافی‌ها با صرافی‌های متمرکز (CEX) که توسط یک کمپانی اداره می‌شوند، در عمل متفاوت هستند. به جای کمپانی یا مدیر، این صرافی‌ها با زنجیره‌ای از قراردادهای هوشمند کار می‌کنند که پردازش خودکار معاملات را ممکن می‌سازند. البته در شرایطی خاص این گونه صرافی‌ها می‌توانند آسیب‌پذیری‌های امنیتی هم داشته باشند و سرمایه مشارکت‌کنندگان خود را به خطر بیندازند.

استخراج نقدینگی (Liquidity Mining) چیست؟

حوزه دیفای موفقیت چشمگیری را تجربه کرده و افزایش قابل‌توجه فعالیت در پروتکل‌ها و همچنین اقبال عمومی را شاهد بوده است. استخراج نقدینگی در این بین، یکی از اصلی‌ترین اجزای این دستاورد به شمار می‌رود و یکی از مؤثرترین مکانیزم‌ها برای خودگردانی نقدینگی است.

یک ماینر نقدینگی با توکن اختصاصی پروژه یا حتی گاهی با داشتن حق مالکیتی که این کار به او می‌دهد، پاداش دریافت می‌کند. توکن‌ها معمولاً بر اساس کد برنامه‌نویسی‌شده پروتکل ایجاد می‌شوند. با اینکه اغلب آنها قابل استفاده در بیرون از پلتفرم دیفای تولیدکننده خود نیستند، ولی خلق بازارهای معاملاتی و همچنین افزایش استفاده از آن توکن‌ها باعث افزایش ارزش آنها می‌شود.

استخراج نقدینگی چگونه انجام می‌شود؟

صرافی های غیر متمرکز (DEX) همواره به دنبال کاربران جدیدی هستند که بتوانند سرمایه به پلتفرم تزریق کنند و به خاطر همین مشارکت به آنها پاداش می‌دهند. در حال حاضر، بخش اعظمی از صرافی‌های غیر متمرکز سفارشات درون پلتفرم خود را با بازارسازهای خودکاری که از همه مقررات معاملاتی تبعیت می‌کنند، جایگزین می‌کنند.

بازارساز های خودکار امکان تعویض توکن را فراهم می‌کنند که معامله یک توکن با توکنی دیگر را در یک استخر نقدینگی ممکن می‌کند. وقتی کاربری تصمیم می‌گیرد که معامله‌ای را ثبت کند، باید کارمزد معینی را پرداخت نماید. سپس بازارساز کارمزدها را جمع‌آوری می‌کند و به عنوان پاداش به هر ارائه‌کننده نقدینگی می‌دهد. بر این اساس، وقتی یک کاربر برای سواپ کردن دو توکن در DEX کارمزد پرداخت می‌کند، ارائه‌کننده نقدینگی به خاطر ارائه نقدینگی لازم برای تکمیل این معامله، پاداش دریافت می‌کند.

مزایا و قابلیت‌های Liquidity Mining

به جز این حقیقت که استخراج نقدینگی تحولی شدید و ناگهانی در دنیای رمزارزها ایجاد کرد، خود را به عنوان ابزاری مهم و تعیین‌کننده هم اثبات کرده که می‌تواند کارکردهای مختلف زیادی را ارائه کند. در ادامه به معرفی و توضیح هر یک از آنها می‌پردازیم.

بهبود کلی نقدینگی

نقدینگی منابع مالی جزو عناصر حیاتی نقدینگی کل سیستم اقتصادی است. بر خلاف صنایع مرسوم، حوزه دیفای یک استخر سرمایه خودساخته ندارد که وجود نقدینگی را تضمین کند.

پیشرفت پروسه کشف قیمت

به خاطر توسعه سریع و گسترده تکنولوژی بلاکچین، پروژه‌های زیادی راه‌اندازی شده‌اند که استخراج نقدینگی می‌تواند آنها را در یک بُعد متحد کند. این تکنولوژی می‌تواند به تناوب ارزش معاملات سرعت ببخشد و در نتیجه کشف قیمت برای هر دارایی را بهتر و سریع‌تر کند.

کشف قیمت در واقع درک معامله‌گر از وضعیت عرضه و تقاضای آن بازار و انتظار او از فرصت‌های آینده در بازار است. Liquidity Mining ظرفیت این را دارد که تخصیص منابع را بالا ببرد و حتی به سرمایه‌گذاران و نهادهای مالی مختلف این امکان را بدهد که بر اساس قیمت، تصمیمات منطقی‌تری بگیرند.

استراتژی مؤثرتر

استخراج نقدینگی در جذب پوشش خبری و آگاهی بیشتر درباره یک محصول خاص، بسیار کاربردی و مفید است. البته کل کارزار تبلیغاتی باید به دقت مدیریت شود تا مطمئن شوند که بودجه به‌دست‌آمده از استخراج نقدینگی فقط برای این هدف هزینه نشود.

توزیع گسترده‌تر و عادلانه‌تر با موانع کمتر

یکی از مزایای قابل‌توجهی که لیکوییدیتی ماینینگ ارائه می‌کند این است که هم معامله‌گران خرد و هم نهادهای سرمایه‌گذاری فرصت برابری در تصاحب توکن‌های اختصاصی یک پروتکل خاص دارند. این مزیت بدون شک برای سرمایه‌گذارانی که قبلاً می‌خواستند ولی فرصتی برای مشارکت در یک اکوسیستم دیفای نداشته‌اند، اهمیت دارد.

خطرات استخراج نقدینگی

صرافی‌های غیر متمرکز پدیده بسیار جدیدی هستند؛ یعنی هنوز در حال توسعه هستند و به پیشرفت بسیار بیشتری نیاز دارند. از این رو، این امکان هم وجود دارد که بسیاری از پلتفرم‌ها، ضعف‌های امنیتی داشته باشند. در بدترین موقعیت، ممکن است مهاجمان یک استخر را هک کنند و آن را به نفع خود دوباره کدنویسی نمایند.

این روزها کمپانی‌های بیشتری امکان حسابرسی را فراهم می‌کنند تا برای تست سطح امنیت پلتفرم آنها، بتوان قراردادهای هوشمندشان را آزمایش کرد. یک پلتفرم مطمئن و قابل اعتماد معمولاً سرویس‌های خود را برای حسابرسی ارائه می‌کند و سپس نتایج به‌دست‌آمده را برای عموم منتشر می‌کند.

پلتفرم‌های غیر متمرکز برای همه افراد قابلیت دسترسی دارند. این مزیت، کاربران را قادر ساخته که استخرهای خود را که ممکن است بر اساس اطلاعات غلطی ایجاد شده باشند، خلق کنند. به عنوان مثال، توکن‌های محبوب و شناخته‌شده می‌توانند با این روش کپی شوند و کاربران هم متوجه تقلبی بودن آن نشوند. از آنجایی که هر کسی می‌تواند ارز دیجیتال و قرارداد هوشمند خودش را ایجاد کند، ریسک هم به نسبت بالا است. بنابراین، بهتر است که همواره آدرس قرداد اصلی چک شود.

ریسک دیگر، کاهش قیمت دارایی‌ها است. برخی از پروتکل‌ها از کاربران خود می‌خواهند که سرمایه خود را برای مدت مشخصی سپرده‌گذاری کنند. این یعنی آنها تا یک تاریخ خاص، نمی‌توانند سرمایه خود را از استخر بیرون بکشند. بنابراین اگر قیمت دارایی‌های سپرده‌شده در این مدت تغییر کند، ممکن است کاربر متحمل ضرر شود.

ارائه‌دهندگان معروف لیکوییدیتی ماینینگ

رفته‌رفته تعداد پلتفرم‌های استخراج نقدینگی بیشتر می‌شود و این فرصت‌های بیشتری برای سرمایه‌گذاری ایجاد می‌کند. البته بهتر است قبل از انتخاب یک پلتفرم مناسب، به همه ریسک‌های احتمالی توجه کنند. با اینکه بسیاری از پروژه‌ها همین حالا هم قابل‌اعتماد هستند، ولی آسیب‌پذیری‌های امنیتی را نمی‌توان نادیده گرفت.

Uniswap

در حال حاضر، محبوب‌ترین پلتفرم معاملات غیر متمرکز و ارائه‌کننده استخر نقدینگی (Liquidity Mining) صرافی Uniswap است. این اپلیکیشن به کاربران امکان می‌دهد که صرافی را به طور مستقیم به کیف پول خود متصل کنند. سپس تعویض توکن مستقیماً بین کیف پول و استخر صرافی انجام می‌گیرد.

Uniswap یکی از بزرگ‌ترین صرافی‌های غیر متمرکز جهان است و از این رو از توکن‌های مختلفی پشتیبانی می‌کند. البته این توکن‌ها به طور اختصاصی ERC-20 هستند؛ بنابراین استفاده از کیف پول اتریوم برای استفاده از این صرافی الزامی است. سرمایه‌گذاران از طریق توکن Uniswap (UNI)، می‌توانند به طور فعال در آینده طراحی شبکه مشارکت داشته باشند. در ابتدا این توکن از طریق ایردراپ به کاربران خود داده شد و در حال حاضر توکن UNI یکی از باارزش‌ترین رمزارزهای بازار است.

برای ارائه نقدینگی در استخر، کاربر به اتریوم و توکن ارائه‌شده با نسبتی یکسان نیاز دارد. سپس هر دو دارایی در قراردادهای هوشمند واریز می‌شوند و در ازای آن، کاربر توکن LP (Liquidity Provider) دریافت می‌کند. این توکن‌ها به صورت کامل قابل معامله هستند. برای برداشت سپرده‌ها از استخر، توکن‌های LP باید معامله شوند.

Compound

کامپاند (Compound) یک صرافی غیر متمرکز مبتنی بر اتریوم است که از وام‌دهی و قرض‌گیری کوین‌های خاصی مثل Dai، اتریوم، USDC، تتر، WBTC ،Basic Attention Token و Sai پشتیبانی می‌کند. این سیستم صاحبان دارایی‌های دیجیتال را از سروکله زدن با واسطه‌های سنتی اقتصادی مصون می‌دارد و کار با آن به زمان و تلاش کمتری نیاز دارد. با استفاده از پروتکل کامپوند، ارائه‌کننده نقدینگی می‌تواند توکن COMP پاداش بگیرد و در همان پلتفرم یا صرافی‌های متمرکز و غیر متمرکز دیگر معامله کند.

Aave

Aave که در بلاکچین اتریوم توسعه یافته، یکی از محبوب‌ترین پروتکل‌های معاملاتی غیر متمرکز در دنیای کریپتو است. این پلتفرم به کاربران خود امکان وام‌دهی و قرض‌گیری کوین‌های مختلف را با روشی بسیار امن و کاربردی می‌دهد. به منظور مشارکت در پلتفرم Aave، وام‌دهنده‌ها باید سرمایه خود را در استخر واریز کنند تا دیگر کاربران بتوانند آن را قرض بگیرند. در هر استخر، دارایی‌ها معمولاً به عنوان رزرو و با هدف هج کردن در برابر نوسانات بازار کنار گذاشته می‌شوند تا وام‌دهنده هر زمان که بخواهد، بتواند سرمایه خود را از پروتکل بیرون بکشد.

در حال حاضر Aave از 20 کوین مختلف پشتیبانی می‌کند که از جمله آنها می‌توانبه Dai، اتریوم، BAT ،MKR ،SNX ،USDT ،BUSD ،ZRX و … اشاره کرد. در ضمن این صرافی توکن اختصاصی خود را نیز دارد، یعنی توکن آوه.

Curve

Curve در سال 2020 و با هدف ارائه صرافی بازار ساز خودکار و پیشرفته با کارمزد پایین برای معامله‌گران و سرمایه‌های قابل‌توجه برای ارائه‌کنندگان نقدینگی، معرفی شد. Curve به طور عمده روی استیبل کوین‌ها تمرکز دارد؛ بنابراین به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که از نوسانات شدید کوین‌های دیگر دور شوند و از پروتکل وام‌دهی خود نرخ سودهای بالایی دریافت کنند.

این رویکرد، Curve را قادر ساخته که الگوریتم کاربردی‌تری داشته باشد، کمترین کارمزد ممکن را از کاربر بگیرد و ضررهای دائمی را که برخی از DEX های دیگر دارند، نداشته باشد.

همان‌طور که اشاره کردیم، با گسترش و پیشرفت پروژه‌های مختلف حوزه DeFi، تعداد این پلتفرم‌های مناسب برای استخراج نقدینگی هم مدام در حال افزایش است. از دیگر پلتفرم‌هایی که در این حوزه فعالیت دارد می‌توان به Echo ،Balancer ،Yearn.finance ،Bancor و Pancake Swap اشاره کرد.

سخن پایانی

لیکوییدیتی ماینینگ این اواخر با جهش‌های تکنولوژی و ویژگی‌های متنوعی که دارد، محبوبیت زیادی کسب کرده و توجه فعالان فهمیده و برتر حوزه دیفای را هم به خود جلب کرده است. می‌توان گفت که استخراج نقدینگی مفهومی کاملاً ساده است. ولی به شدت توصیه می‌شود که قبل از ورود به این حوزه، به دقت سطح انتظارات و پلتفرم مورد نظر خود را بررسی و ارزیابی کنید و مطمئن شوید که درک مناسبی از کل اکوسیستم DeFi پیدا کرده‌اید. مهم‌تر از همه، مطمئن شوید که پروتکل مطمئن و مناسبی را انتخاب کرده‌اید که به شما امکان دریافت بیشترین سود ممکن را در فرآیند استخراج نقدینگی می‌دهد.

حتی خود اپلیکیشن‌ها هم نمی‌توانند به صورت کامل امنیت خود را تضمین کنند. به عنوان مثال، اغلب پروژه‌ها در نسخه بتای خود هستند و مسئولیت استفاده از آنها بر عهده خود کاربر است.

در عوضِ ریسک نسبتاً بالای Liquidity Mining، سودهای زیادی هم عاید کاربر می‌شود. معمولاً با استفاده از استخرهای مختلف می‌توان به سودی بیشتر از حد میانگین دست پیدا کرد. در ضمن می‌توان سود حاصله از این کار را هم به طور مستقیم و از طریق فرآیندی به اسم Yield Farming دوباره سرمایه‌گذاری کرد.