قرارداد هوشمند چیست؟ گسترش استفاده از رمزارزها با این فناوری جدید

مقدمه

تصور کنید که قصد فروش یک خانه را دارید. این یک فرآیند نسبتاً سخت است که چند رابط نظیر شهرداری، دفتر اسناد رسمی و غیره دارد. به همین دلیل اکثر فروشندگان به دنبال یک مشاور املاک می‌گردند تا تمام کاغذبازی‌های اداری را به عهده آن‌ها بسپارند و تا زمان عقد قرارداد بر همه ‌چیز نظارت داشته باشند؛ مانند قرارداد هوشمند.

علاوه‌ بر این، این آژانس‌ها خدماتی تحت عنوان سیستم امانی (Escrow) را ارائه می‌دهند که بسیار مفید است؛ به ویژه زمانی که مبلغ معامله ممکن است بسیار زیاد باشد و افراد نتوانند به فردی که قصد معامله با او را دارند، اعتماد کنند. با وجود این که این خدمات بسیار مفید هستند، اما فروشنده را با ضرر مواجه می‌کنند؛ چراکه باید 7 درصد از کل مبلغ قرارداد را به عنوان کارمزد به آن‌ها پرداخت کنند.

خرید ارز دیجیتال با ۱۰ هزار تومان!

تو صرافی ارزپلاس میتونی فقط با ۱۰ هزار تومان و با کارمزد صفر، بیش از ۳۰۰ ارز دیجیتال رو بخری!

شروع

این همان جایی است که قرارداد هوشمند وارد میدان شده و فرایند معاملات این چنینی را با تحولی عظیم مواجه کرده است. اما جالب است که هنوز استفاده زیادی از آن در معاملات نمی‌شود. شاید هنوز نتوانسته اعتماد کاربران را به خود جلب کند. این قرارداد بر اساس اصل “اگر-آنگاه” (if then) استوار است؛ به این معنی که مالکیت این خانه زمانی به خریدار واگذار می‌شود که مبلغ مورد توافق به سیستم امانی ارسال شود.

قرارداد هوشمند چیست؟

این قراردادها به عنوان خدمات سپرده یا سیستم امانی کار می‌کنند؛ به این معنی که هم پول و هم حق مالکیت در سیستم ذخیره خواهند شد و در زمانی که توافق صورت گرفت، بین طرفین قرارداد توزیع می‌شود. علاوه‌بر این، این قرارداد در مقابل دیدگاه صدها نفر از مردم تایید و ثبت شده است؛ بنابراین، تمام فرایند قرارداد تضمین شده است. همان‌طور که مسئله اعتماد این‌گونه بین طرفین قرارداد حل می‌شود، دیگر نیازی به واسطه هم نیست؛ به گونه‌ای که تمام شرایط قرارداد را می‌توان در سیستم اسکرو تعیین و پول‌ها را در آن بایگانی کرد.

این تنها یک نمونه از خدماتی است که قراردادهای هوشمند ارائه می‌دهند. آنها قادرند تا تمام دارایی‌ها را به طور ایمن در سیستم امانی خود ذخیره کنند، هزینه‌های کارمزد را به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش دهند و فرایند معامله را بدون حضور اشخاص ثالث و واسطه‌ها به صورت شفاف پیش ببرند. کد رهگیری این قراردادها شامل تمام شرایط و ضوابط توافق‌شده بین طرفین معامله بوده و اطلاعات مربوط به تراکنش نیز در یک دفتر کل عمومی به نام بلاکچین بایگانی می‌شود.

قرارداد هوشمند چگونه عمل می‌کند؟

این قراردادها تقریباً شبیه به دستگاه‌های خودکار فروش عمل می‌کنند. تنها کافی است وجه توافق‌شده (حتماً باید ارز دیجیتال باشد) را در سیستم اسکرو واریز و تمام اطلاعات مربوط به کالای مورد نظر را ثبت کنید. توجه داشته باشید که تمام قوانین و مقررات تنها توسط طرفین معامله تعیین نمی‌شود، بلکه قراردادهای هوشمند نیز قوانین خاص خود را دارند.

وابستگی متقابل

یک قرارداد هوشمند می‌تواند روی پلتفرم خود کار کند، اما امکان پشتیبانی از سایر قراردادها را نیز دارد. آنها می‌توانند به شکلی تنظیم شوند که به یکدیگر وابسته شوند. برای مثال، تکمیل موفقیت‌آمیز یک قرارداد خاص می‌تواند آغازگر یک قرارداد جدید باشد. از نظر تئوری، تمام سیستم‌ها و سازمان‌ها می‌توانند به طور کامل بر روی قراردادهای هوشمند اجرا شوند. این امر تاحدودی در سیستم‌ رمزارزهای مختلف اجرایی شده است که در آن تمام قوانین از پیش تعیین شده‌اند و به همین دلیل، خود شبکه می‌تواند به صورت خودکار و مستقل عمل کند.

اهداف قراردادهای هوشمند

اساساً سه فاکتور به عنوان اهداف قراردادهای هوشمند شناخته می‌شوند. اولین فاکتور مربوط به امضاکنندگان است؛ به گونه‌ای که طرفین معامله با امضای دیجیتال خود موافقت یا مخالفت خود را با شرایط قرارداد اعلام می‌کنند.

فاکتور دوم موضوع توافق است. این تنها چیزی است که قرارداد هوشمند به آن تاکید دارد. طبیعتاً، این قراردادها باید مانع دسترسی مستقیم طرفین به کالای مورد معامله شوند. البته، این موضوع در سال 1996 جایی که برای اولین‌بار ایده‌ی چنین قراردادهایی مطرح شد، به عنوان مانعی برای پیشرفت قراردادهای هوشمند قلمداد شد. اما، در سال 2009 پس از انتشار اولین ارز دیجیتال این مشکل کاملا حل شد.

فاکتور سوم و نهایی مربوط به پیروی این قراردادها از شرایط خاص است. این شرایط باید مانند کدهای ریاضی تعریف و از یک زبان برنامه‌نویسی متناسب با شرایط خاص قراردادهای هوشمند استفاده شود. این شرایط شامل پاداش‌ها، الزامات مورد انتظار طرفین قرارداد و مجازات‌های مرتبط با شرایط تعیین شده می‌شود.

محیط کاربری

برای اینکه اهداف فوق به ثمر بنشینند، قرارداد هوشمند باید در یک محیط کاربری خاص اجرا شود. اول، محیط باید از کلیدهای عمومی رمزنگاری‌شده پشتیبانی کند تا کاربران به راحتی بتوانند تراکنش‌های خود را انجام دهند. این همان سیستمی است که در حال حاضر جامعه رمزنگاری در صنعت ارزهای دیجیتال از آن بهره می‌برد.

دوم، دیتابیس آن باید به صورت منبع باز و غیرمتمرکز باشد تا کاربران به عملکرد خودکار آن اعتماد کنند. علاوه‌ بر این، کل محیط شبکه باید برای انجام قرارداد غیرمتمرکز باشد. بلاکچین اتریوم بهترین محیط برای اجرای قراردادهای هوشمند هستند.

در نهایت، منبع داده‌های دیجیتال مورد استفاده در قرارداد هوشمند باید کاملاً قابل اعتماد باشد. این امر تنها زمانی محقق می‌شود که از پروتکل‌­های امنیتی SSL و HTTPS و دیگر پروتکل‌های ارتباطی امن استفاده شود.

مزایای قرارداد هوشمند چیست؟

استقلال عمل

این قراردادها نیاز کاربران را به حضور واسطه‌ها و دلال‌ها در معامله از بین می‌برند؛ به گونه‌ای که کنترل، نظارت و اجرای معامله را بر عهده طرفین قرارداد می‌گذارند.

اعتماد

هیچ‌کس قادر به سرقت مدارک و اطلاعات شما نیست، زیرا آن‌ها به صورت رمزنگاری‌شده در یک دفتر امن بایگانی می‌شوند. علاوه‌بر این، لازم نیست به افرادی که قصد معامله با آن‌ها را دارید اعتماد کنید، چراکه سیستم به صورت بی‌طرفانه، قراردادهای هوشمند را جایگزین اعتماد می‌کند.

از بین رفتن کمیسیون‌ها

به لطف این قراردادها دیگر نیازی به پرداخت کارمزدهای کلان در معاملاتی نظیر خرید خودرو، منزل و غیره نیست.

امنیت فوق‌العاده

اگر قرارداد هوشمند به درستی اجرا شود، امکان هک کردن آن بسیار سخت است. علاوه‌ بر این، محیط این قراردادها کاملا غیرمتمرکز و تمام اطلاعات شما توسط پروتکل‌های پیچیده، رمزنگاری می‌شوند.

راندمان بالا

با این قراردادها دیگر وقت شما هدر نرفته و ظرف چند دقیقه تمام فرایند خرید و فروش انجام می‌شود؛ به گونه‌ای که دیگر نیازی به کاغذبازی‌های اداری و غیره نیست.

قرارداد هوشمند را چه کسی برای اولین‌ بار راه‌اندازی کرد؟

ایده اولیه این قراردادها ابتدا توسط نیک سازبو، مهندس کامپیوتر و رمزنگار در سال 1996 مطرح شد. او طی چند سال طرح خود را پیش برد و چندین مقاله در رابطه با آن منتشر و مفهوم تجارت از طریق پروتکل‌های بازرگانی الکترونیکی بین غریبه‌ها در فضای اینترنت را تعریف کرد.

با این حال، اجرای این قراردادها تا سال 2009 طول کشید؛ به گونه‌ای که انتشار اولین ارز دیجیتال موجب شد تا محیطی مناسب برای انجام چنین قراردادهایی فراهم شود. جالب است که نیک سازبو در سال 1998 یک مکانیزم برای تولید یک واحد پول دیجیتال تحت عنوان بیت‌گولد طراحی کرد. اما، تمام ویژگی‌هایی که بیت کوین ده سال بعد آن را ارائه کرد را دارا بود.

این روزها قرارداد هوشمند رابطه تنگاتنگی با ارزهای دیجیتال دارد. علاوه‌بر این، منصفانه است که بگوییم وجود هر دوی آن‌ها تا حدودی به یگدیگر گره خورده و به هم وابسته‌ است؛ به گونه‌ای که پروتکل‌های ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز اساسا مبتنی بر قراردادهای هوشمند به همراه امنیت فوق‌العاده و رمزنگاری هستند. این قراردادها به طور گسترده در اغلب شبکه‌های رمزارز مورد استفاده قرار می‌گیرند که یکی از نمونه‌های بارز آن اتریوم است.

نمونه‌های کاربردی قرارداد هوشمند

در حالی که دولت‌ها و بانک‌های سنتی در برابر این قراردادها و همچنین ارزهای دیجیتال، بسیار محتاطانه عمل می‌کنند، اما آنها را به عنوان فناوری‌های پیشگام و موفق که موجب تحولی عظیم در سیستم مالی جهان شده‌اند، پذیرفته‌اند.

به عنوان مثال، اخیراً چند شرکت امانی و چهار بانک معتبر ایالات متحده با استفاده از قراردادهای هوشمند معاملات خود را با موفقیت انجام دادند. این قراردادها اطلاعات مربوط به تراکنش معامله را به همراه جزئیات و معیارهای ریسک آن منتشر کردند که به گفته مطبوعات سطح جدیدی از شفافیت را ارائه داد.

استفاده از قرارداد هوشمند تنها به اینجا ختم نمی‌شود. در سال 2017، کنسرسیومی متشکل از 61 بانک کره‌ای و ژاپنی در حال آزمایش بلاکچین و قراردادهای هوشمند به منظور انتقال پول بین دو کشور بوده‌اند. حتی یک بانک دولتی در روسیه نیز اقدام به آزمایش بلاکچین و این قراردادها کرده است. این آزمایش با همکاری چندین شرکت روسی و همچنین مایکروسافت انجام شد. هدف از این آزمایش توسعه یک بلاکچین مناسب جهت فراهم کردن بستری برای تجارت بین شرکت‌های خاص بود.

از آنجایی که این قراردادها برای استفاده بیشتر از ارزهای دیجیتال طراحی شده است، اما بیشتر از آن در بانک‌ها و شرکت‌های بازرگانی استفاده می‌شود. این فناوری می‌تواند توسط دولت‌ها در سراسر جهان مورد استفاده قرار بگیرد تا معاملات و سیستم رای‌گیری را شفاف‌تر کند. زنجیره‌های تامین می‌توانند از آن برای نظارت بر کالاها و اتوماسیون‌های پرداخت استفاده کنند. اداره مالیات، املاک، بیمارستان‌ها، بیمه و صنایع بیشماری می‌توانند از این قراردادها به بهترین شکل ممکن استفاده کنند.

معایب قرارداد هوشمند

این قراردادها هنوز در ابتدای راه خود هستند. با وجود نکات مثبتی که دارند، با مشکلاتی نیز همراه هستند. به عنوان مثال، کدهایی که قرارداد را تشکیل می‌دهند، باید کامل و بدون مشکل باشند؛ به گونه‌ای که اگر در دام بد افزارها بیافتند، تمام پول‌ها به حساب دیگری واریز خواهد شد.

علاوه‌ بر این، اطلاعات حساس و مهمی در این قراردادها ذخیره می‌شوند. دولت چگونه تصمیم می‌گیرد که اطلاعات فوق محرمانه را در اختیار این شبکه‌ها بگذارد؟ دولت چگونه مالیات خواهد گرفت؟ اگر قرارداد نتواند به موضوع توافق دسترسی داشته باشد، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ اگر برخی از شرایط قرارداد غیر قانونی باشد، آیا سیستم قادر به لغو معامله و جلوگیری از آن است؟

این تصورات تا زمانی که فناوری قرارداد هوشمند در ابتدای راه خود قرار دارد، وجود خواهد داشت. این تکنولوژی برای پاسخ به این سوالات نیاز به زمان دارد. بدون شک این قراردادها در حال تبدیل شدن به بخش جدایی‌ناپذیری از جامعه هستند.

سخن پایانی

در این مطلب شما را با یک فناوری جدید و فوق‌العاده تحت عنوان قراردادهای هوشمند آشنا کردیم. این فناوری هنوز در ابتدای مسیر خود قرار داشته و برای اثبات توانایی‌های خود نیاز به زمان دارد. این قراردادها یک هدف اصلی دارند و آن هم حذف واسطه‌ها و دلال‌ها از عرصه داد و ستد است. بسیاری از افراد برای کاهش کارمزدها و کمیسیون‌ها از این قراردادهای غیرمتمرکز استفاده می‌کنند که این امر موجب افزایش استفاده از ارزهای دیجیتال شده است.