توکن غیر قابل تعویض یا NFT چیست؟

مقدمه

توکن غیر قابل تعویض (Non Fungible Token) یا NFT مفهومی نسبتاً جدید و پرطرفدار در دنیای ارزهای دیجیتال است. پیش از آنکه به مفهوم فنی NFT بپردازیم، ابتدا باید با ماهیت غیر قابل تعویض بودن آن آشنا شویم.

پدیده غیر قابل تعویض یا Non-fungible چیست؟

خرید ارز دیجیتال با ۱۰ هزار تومان!

تو صرافی ارزپلاس میتونی فقط با ۱۰ هزار تومان و با کارمزد صفر، بیش از ۶۰۰ ارز دیجیتال رو بخری!

شروع

پدیده‌ها به صورت کلی به دو دسته تعویض پذیر و غیر قابل تعویض تقسیم می‌شوند. این مفهوم وقتی به حوزه ارزها وارد می‌شود، معنای جدیدی به خود می‌گیرد. ارزهای مورد استفاده معمولاً تعویض پذیر هستند. یعنی اگر شما یک اسکناس هزار تومانی در دست دارید، می‌توانید آن را با یک اسکناس هزار تومانی دیگر عوض کنید و هیچ فرقی ندارد که چه اسکناس هزار تومانی را به یک فروشنده بدهید. البته این مفهوم نسبی است و ممکن است یک اسکناس، معنا و ارزش خاصی برای شما داشته باشد؛ اما به صورت کلی اسکناس هزار تومانی یک ارز تعویض پذیر است.

در مورد بیت کوین نیز همین موضوع صادق است؛ به این معنا که تمامی واحدهای بیت کوین، ارزش و خصوصیات یکسانی دارند و در اصل تفاوتی با یکدیگر ندارند. لذا ارزهای دیجیتال مرسوم نیز با توجه به ماهیت کاربردی خود برای پرداخت‌ها و غیره، در دسته پدیده‌های تعویض‌پذیر قرار می‌گیرند.

اما در مقابل، با مفهومی به نام غیر قابل تعویض بودن روبرو هستیم. به این معنا که هر پدیده غیر قابل تعویض خصوصیات و ویژگی‌های مخصوصی دارد که از آن یک ارزش و مفهوم منحصربه‌فرد می‌سازد.

مثلاً در بحث هنر دیجیتال، هر اثر هنری قابلیت تبدیل شدن به یک توکن رمزنگاری‌شده روی بلاکچین را دارد. واضح است که توکن یک اثر هنری، کاملاً با توکن یک اثر هنری دیگر متفاوت است و این دو توکن با یکدیگر تعویض‌پذیر نیستند.

توکن های غیر قابل تعویض یا NFTها نه فقط در حوزه هنر دیجیتال و برای پدید آوردن آثار هنری دیجیتالی، بلکه در حوزه‌های دیگر مانند دارایی‌های کلکسیونی در بازی‌های کامپیوتری، هویت دیجیتال، اثبات مالکیت دیجیتال و … نیز به‌کار می‌روند.

توکن های غیر قابل تعویض (NFT) چه کاربردی در دنیای ارزهای دیجیتال و بلاکچین دارند؟

امروزه با پدید آمدن بلاکچین‌هایی که قابلیت ایجاد قراردادهای هوشمند را دارند، با بازی‌های کامپیوتری و پلتفرم‌های این‌چنینی روبه‌رو هستیم که به صورت یک برنامه غیر متمرکز (DApp) کاربردی، در بستر یک بلاکچین کار می‌کنند. مثال ساده این موضوع، بازی کریپتوکیتیز در بستر بلاکچین اتریوم است. اگر با بازی کریپتوکیتیز آشنا باشید، می‌دانید که در این بازی، کاربر می‌تواند گربه‌هایی را خریداری و نگهداری کند که هر کدام ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارند. از آنجایی که این بازی در بستر بلاکچین است، هر کدام از این گربه‌ها به شکل یک توکن روی شبکه ذخیره و تبادل می‌شوند. هر کدام از این توکن‌ها ویژگی خاص آن گربه را نگهداری می‌کنند و با یکدیگر یکسان نیستند؛ لذا می‌توان این توکن‌ها را به عنوان مثال خوبی از توکن های غیر قابل تعویض (NFT) برشمرد.

همچنین همان‌طور که اشاره کردیم، در بحث هنر دیجیتال، هنرمندان می‌توانند آثار هنری خود را به شکل NFT در یک بلاکچین نگهداری کنند و با توجه به داشتن کلید خصوصی برای دسترسی به NFT مذکور، می‌توانند مالکیت آن اثر را برای خود محفوظ نگه دارند و در صورت نیاز این مالکیت را اثبات کنند. این موضوع همچنان چالش‌هایی دارد اما تا حدودی می‌تواند به رفع مشکلات مرتبط به کپی‌رایت کمک کند. همچنین هنرمندان می‌توانند این آثار دیجیتال را با انتقال NFT مربوط به آنها، به دیگران بفروشند.

دارایی‌های کلکسیونی یا دارایی‌های داخل بازی‌های کامپیوتری نیز به همین شکل با استفاده از NFT منتقل و فروخته می‌شوند؛ مثلاً برنامه غیر متمرکز مربوط به NBA (برای علاقمندان به بسکتبال) و UFC (برای علاقمندان به کشتی‌کج) NFTهایی را برای علاقمندان ارائه می‌کنند که می‌توانند با ارزش‌های مختلفی بین طرفداران منتقل شوند.

پلتفرم‌های مربوط به توکن های غیر قابل تعویض (NFT) در حوزه دیفای چه کاربردی دارند؟

پلتفرم‌هایی که از توکن های غیر قابل تعویض یا NFT استفاده می‌کنند، مثل کریپتوکیتیز، سال‌ها است که به ‌صورت قراردادهای هوشمند و به‌ عنوان برنامه‌های کاربردی غیر متمرکز (DApp) در دنیای بلاکچین فعالیت دارند. حالا با افزایش علاقه اقبال عمومی به NFTها و تبدیل شدن توکن های غیر قابل تعویض به ترند این بازار، پلتفرم‌های جدیدی برای ایجاد NFTها یا به فروش گذاشتن آنها به وجود آمده‌اند.

به‌عنوان مثال می‌توان به بلاکچین FLOW اشاره کرد که تمرکز خود را بر این حوزه قرار داده و DApp یا برنامه‌های کاربردی دارای NFT را میزبانی می‌کند. DAppهای مختلفی نیز مانند NBA Top Shot در بستر این بلاکچین شروع به کار کرده‌اند و کاربران زیادی را به خود جذب نموده‌اند.

همان‌طور که می‌دانید، در بلاکچین‌های پشتیبانی‌کننده از برنامه‌‌های کاربردی غیر متمرکز یا DAppها، ایجاد هر تغییری در برنامه و انجام هر گونه عملیات، نیاز به پرداخت گس شبکه با استفاده از توکن اختصاصی شبکه مربوطه وجود دارد. مثلاً در کریپتوکیتیز، شما برای انجام هر عملیاتی مثل خرید گربه یا ایجاد گربه جدید، نیاز به پرداخت گس یا سوخت شبکه دارید که این گس باید به شکل اتر، یعنی توکن اختصاصی شبکه اتریوم پرداخت شود. در سایر بلاکچین‌ها مثل FLOW نیز این نیاز وجود دارد و توکن FLOW به این منظور وارد بازی شده است.

همچنین محلی برای فروش NFTهای خاص و شخصی مورد نیاز است تا کاربران بتوانند توکن‌های غیر قابل تعویض خود را به نمایش بگذارند، برای آنها قیمت تعیین کنند و در صورت تمایل آنها را بخرند و بفروشند. به همین دلیل پلتفرم‌هایی مانند Open Sea ایجاد شده‌اند که این امکان را به کاربران ارائه می‌دهند.

آینده پروژه‌ توکن های غیر قابل تعویض یا NFT چطور خواهد بود؟

همان‌طور که می‌دانید، با افزایش استفاده از یک شبکه بلاکچینی و در نتیجه کاربرد بیشتر توکن بومی آن، قیمت آن توکن نیز معمولاً در بازارها بالاتر می‌رود؛ چراکه تقاضای بیشتری برای آن احساس می‌شود. این اتفاق سال‌های گذشته برای اتریوم رخ داد و اکنون نیز افراد بسیاری با سرمایه‌گذاری روی کوین‌های بلاکچین‌های میزبانی‌کننده از پروتکل‌های دارای NFT، افزایش قیمت را برای آنها پیش‌بینی می‌کنند.

باید در نظر داشت که NFT نیز در حال حاضر مانند سایر ترندهای بازار رمزارزها، شدیداً مورد توجه قرار گرفته و بحث‌های داغی را در جوامع مربوط به طرفداران تکنولوژی بلاکچین ایجاد کرده است. اما امکان کمرنگ شدن این ترند و فروکش کردن جو توجه‌های فعلی نیز در آینده وجود دارد. از این رو، بالا رفتن قیمت ارزهای این حوزه، به ادامه یافتن روند فعلی و بیشتر شدن علاقمندان به NFT وابسته است.

مثال‌هایی از پروژه‌های مربوط به توکن های غیر قابل تعویض (NFTها)

همان‌طور که ذکر کردیم، در حال حاضر پروژه‌های مختلفی در این حوزه مشغول به کار هستند. پروژه‌هایی مثل FLOW به عنوان بلاکچین با تمرکز بر پشتیبانی از DAppهای دارای NFT، Enjin به عنوان مارکتی برای ارائه بازی‌های کامپیوتری که دارای دارایی‌های دیجیتالی به شکل NFT هستند، Open Sea و Rarible برای ایجاد یا خرید و فروش NFTها، بازی‌های غیرمتمرکز مثل Cryptokitties، Azure Heroes و AlterVerse دارای آیتم‌هایی به شکل NFT و برنامه‌های غیرمتمرکز مثل NBA Top Shot و Dr.Seuss برای ارائه دارایی‌های دیجیتالی کلکسیونی به شکل NFT. شمار این پلتفرم‌ها روز به روز در حال افزایش است و نمی‌توان لیست دقیق و کاملی از تمامی پروژه‌های مرتبط به NFT ارائه داد.

سخن پایانی

امروزه مفهوم و کاربرد بلاکچین از حوزه پرداخت‌های مالی فراتر رفته و این تکنولوژی به بستری امن برای اجرای انواع برنامه‌های کاربردی، بازی‌های دیجیتالی، هنر رمزنگاری‌شده (Crypto Art)، حفظ مالکیت دارایی‌های دیجیتال و غیره تبدیل شده است. لذا دارایی‌های نگهداری‌شده به شکل توکن روی بلاکچین‌ها نیز تغییر شکل داده‌اند و توکن های غیر قابل تعویض یا غیر مثلی (NFT)، که هرکدام ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارند، کاربرد بیشتری در این فضا پیدا کرده‌اند.

همچنین تمرکز بسیاری از پلتفرم‌ها و پروژه‌ها بر پشتیبانی از برنامه‌های کاربردی دارای NFT بالاتر رفته و توکن‌های اختصاصی چنین بلاکچین‌هایی (که خود NFT نیستند، بلکه توکن اختصاصی بلاکچینی هستند که از DAppهای دارای NFT پشتیبانی می‌کند) در بازارها محبوب‌تر شده‌اند و تریدرهای زیادی را به خود جذب کرده‌اند.

آینده این پروژه‌ها و پلتفرم‌ها، به ادامه یافتن تقاضا و اقبال عمومی برای این نوع دارایی‌های دیجیتال بستگی دارد و باید دید که در آینده چه تعدادی به استفاده، نگهداری یا خرید و فروش چنین دارایی‌های دیجیتالی روی خواهند آورد.