عوامل نوسانات ارزش بیت کوین

مقدمه

بیت کوین یک رمزارز محبوب است که امروزه در میان افراد مختلف محبوبیت فراوانی داشته است. این رمزارز گرانترین رمزارز در جهان است و ارزش آن در سال‌های مختلف مدام بالا رفته است. در سال 2009، بیت‌کوین در هیچ صرافی خرید و فروش نمی‌شد. اولین بار در سال 2009 قیمت بیت‌کوین در یک صرافی ثبت شد. ارزش بیت کوین در سال 2009 و در اولین سال حیات خود، صفر دلار بود! قیمت بیت‌کوین در سال 2010 نیز هرگز به بالاتر از 1 دلار نرسید. در این مطلب نگاهی به روند رشد ارزش بیت کوین خواهیم انداخت تا به حقایق جالبی در این زمینه پی ببریم.

چه چیزی قیمت بیت کوین را تعیین می‌کند؟

خرید ارز دیجیتال با ۱۰ هزار تومان!

تو صرافی ارزپلاس میتونی فقط با ۱۰ هزار تومان و با کارمزد صفر، بیش از ۶۰۰ ارز دیجیتال رو بخری!

شروع

قیمت بیت‌کوین برحسب ارز فیات مانند دلار آمریکا (BTCUSD)، یوان چین (BTCCNY) یا یورو (BTCEUR) اندازه‌گیری می‌شود. لذا بیت‌کوین ظاهراً تا حدی شبیه هر نوع نمادی است که در بازارهای تبادل ارز خارجی خرید و فروش می‌شود.

با این حال، برخلاف ارزهای فیات هیچ قیمت رسمی برای بیت‌کوین وجود ندارد؛ فقط میانگین‌های مختلفی که مبتنی بر قیمت هستند از سوی صرافی‌های جهانی اعلام می‌شوند. وبسایت‌های Bitcoin Average و CoinDesk دو شاخص از این نوع شاخص‌ها ارائه می‌دهند که متوسط قیمت بیت‌کوین را گزارش می‌دهند. طبیعی است که بیت‌کوین در یک صرافی با قیمتی خرید و فروش شود که اندکی با متوسط قیمت بیت‌کوین تفاوت دارد.

عرضه و تقاضا

پاسخ کلی که می‌توان به سوال “چه کسی ارزش بیت کوین را تعیین می‌کند؟” داد، عرضه و تقاضا است. تشخیص قیمت در نقطۀ تلاقی تقاضای خریداران و عرضۀ فروشندگان رخ می‌دهد. با انطباق این مدل با بیت‌کوین، واضح است که قسمت اعظم عرضه توسط استخراج کنندگان و پذیرندگان آغازین کنترل می‌شود.

عرضه

بیت‌کوین با الهام از کمیابی طلا طراحی شده است و طراحی آن به شکلی بوده است که عرضۀ ثابت 21 میلیون کوینی داشته باشد که بیش از نیمی از این کوین‌ها قبلاً تولید شده‌اند. چندین پذیرنده آغازین وجود داشتند که آنقدر عاقل یا خوش شانس بودند که توانستند قبل از اینکه بیت‌کوین به ارزش قابل توجهی دست پیدا کند مقادیر انبوهی بیت‌کوین به دست آورند یا خریداری یا استخراج کنند. مشهورترین این افراد ساتوشی ناکوموتو، خالق بیتکوین، است. گویا ساتوشی صاحب یک میلیون بیت‌کوین یا تقریباً 4.75 درصد از کل این عرضه (عرضۀ 21 میلیونی) است.

اگر ساتوشی این کوین‌ها را در بازار دامپ می‌کرد، آنگاه عرضۀ بیش از تقاضای متعاقب، قیمت را در هم می‌شکست. این نکته در مورد تمام صاحبان بزرگ بیت‌کوین صدق می‌کند. با این حال، هر فرد منطقی که به دنبال ماکزیمم‌سازی بازدهی‌های خود است باید فروش خود را به تدریج و با گذشت زمان توزیع کند تا بدین طریق سود افزایش ارزش بیت کوین برای دیگران را به حداقل برساند.

در حال حاضر، استخراج کنندگان هر روز حدودا 3600 بیت‌کوین تولید می‌کنند، که بخشی از این فروش صرف هزینۀ برق و سایر مخارج آن کسب و کار می‌شود. هزینۀ روزانۀ برق کل استخراج حدوداً 500000 دلار برآورد شده است. با تقسیم این هزینۀ کلی بر قیمت فعلی بیت‌کوین، به تقریبی از مینیمم تعداد بیتکوین‌هایی دست پیدا خواهیم کرد که استخراج کنندگان هر روز به بازار عرضه می‌کنند.

تقاضا

با توجه به این که جایزۀ فعلی استخراج به ازای حل هر بلاک، 12.5BTC است، لذا نوسان سالانۀ عرضۀ تقاضا تقریباً 4% است. این رقم در سال 2020 پس از این که جایزۀ استخراج نصف شد، ارزش بیت کوین تا حد زیادی کاهش یافت. اکنون قیمت بیت‌کوین علیرغم چنین نوسان بالایی در حال افزایش است (قیمت بیت‌کوین در سال گذشته زمانی که جایزه کوین بود نیز افزایش یافت!) و این نشان دهندۀ تقاضایی فوق‌العاده بالا است. هر روز، خریداران هزاران کوینی که توسط استخراج کنندگان و سایر فروشندگان عرضه می‌شوند را خریداری می‌کنند.

یک روش مرسوم برای اندازه‌گیری تقاضای تازه‌واردهای این بازار، پایش داده‌های گوگل (از سال 2011 تا الان) پس از جستجوی لغت بیت‌کوین است. بازتاب علاقۀ عموم به بیت‌کوین ارتباط قوی با ارزش بیت کوین آن دارد. گزارشات رسانه‌ها در مورد افزایش قیمت بیت‌کوین به نفع سفته‌داران تمام خواهد شد و یک حلقۀ بازخورد به وجود خواهد آمد. این مسئله معمولاً موجب به وجود آمدن حباب کوتاه مدتی می‌شود که پس از آن یک رکود رخ خواهد داد. بیت‌کوین حداقل دو مورد از این نوع چرخه‌ها را تجربه کرده است و احتمالاً در آینده تعداد بیشتری از این چرخه‌ها را تجربه خواهد کرد.

محرک‌های علاقه

علاوه بر اینکه متخصصان ابتدا به این دلیل جذب بیت‌کوین شدند که آن را راه حلی برای مشکلات فنی، اقتصادی و سیاسی می‌دانستند، عموم مردم نیز در طول دوره ظهور بیت‌کوین از طریق تحریم‌های بانکی و بحران‌های ارزهای فیات جذب بیت‌کوین شده‌اند و همین مسئله باعث افزایش ارزش بیت کوین شد.

تحریم‌های بانکی

احتمالاً اولین مصداق از این نوع تحریم‌ها تحریم بانکداری ویکی‌لیکس در اواخر سال 2010 است که به موجب آن، شرکت‌های ویزا، مسترکارت، وستر یونیون و پی‌پال از اعطاء حمایت‌های مالی خود به ویکی‌لیکس اجتناب کردند. جولیان آسانژ پس از پرسیدن یک سوال از ساتوشی، تا اواسط 2011 از دریافت بیت‌کوین محروم شد. با این حال، این رویداد ارزش بیت کوین به عنوان پول الکترونیکی که در برابر سانسور مقاوم است، را افزایش داد.

قاچاق بیت‌کوین همچنان به صورت غیرقانونی ادامه دارد. هرچندکه فقط 5 درصد از کاربران بریتانیایی خرید مواد مخدر با بیت‌کوین را پذیرفته‌اند، ولی احتمالاً این رقم به دلایل قانونی درست اعلام نشده است. در نهایت، مناقشۀ رسانه‌ها در مورد بازارهای غیرقانونی احتمالاً باعث توجۀ بسیاری از افراد به بیت‌کوین شده است که در غیر این صورت از وجود چنین رمزارزی مطلع نمی‌شدند.

بحران‌های ارز فیات

کیف پول بیت‌کوین می‌تواند خیلی امن‌تر از یک حساب بانکی باشد. پس از این که پس‌اندازهای مردم قبرس در اوایل 2013 مصادره شد، مردم این کشور شروع به یادگیری استفاده از بیت کوین کردند. طبق گزارشات به دست آمده این رویداد باعث به وجود آمدن یک موج قیمت شد و همچنین باعث شد که محققین در مورد ریسک‌های نسبی بانک‌ها در مقابل بیت‌کوین مجدداً دچار شک بشوند.

در سال 2015 کنترل‌های شدیدی روی سرمایه‌ها در یونان اِعمال شد. یونانی‌ها مجبور به بیرون کشیدن پول‌های خود شده بودند. این بار نیز بیت‌کوین ارزش خود را به عنوان پول بدون کنترل مرکزی ثابت کرد.

خیلی زود پس از بحران یونان، چین شروع به ارزش‌زدایی یوان کرد. طبق گزارشات آن دوره، صاحبان حساب‌های پس انداز در این کشور، به بیت‌کوین روی آوردند تا از ثروت انباشتۀ خود محافظت کنند.

نمودار بیت‌کوین 2015 با توضیحات تیلر داردن در مورد پوشش ریسک صفر، عامل تاثیرگذار بر افزایش ارزش بیت کوین وضعیت کشور آرژانتین است. مائوریسیو ماکری، رئیس جمهور آرژانتین که به تازگی در انتخابات رای آورده است، قول داده که به کنترل‌های سرمایه‌ پایان دهد. این باعث حل اختلافات گسترده بین نرخ‌های تبادل ارز آمریکا/پزوی بازار سیاه خواهد شد. آرژانتینی‌هایی که می‌توانند با استفاده از دلارهای بازار سیاه بیت‌کوین خریداری کنند، احتمالاً با مشکلات مالی قابل توجهی مواجه نخواهند شد.

دست‌کاری بازار

بحث درمورد ارزش بیت کوین بدون اشاره به نقش حیاتی که دست‌کاری بازار در افزایش نوسانات قیمت ایفا می‌کند، کامل نخواهند بود. در آن دوره، علت قیمت‌های بالای بیت‌کوین که به بیش از 1000 دلار هم می‌رسید تا حدی الگوریتم‌های تجاری خودکار یا بات‌هایی بود که در صرافی Mt.Gox اجرا می‌شدند. تمام شواهد حاکی از این هستند که این بات‌ها با تقلب تحت هدایت اپراتور این صرافی، مارک کارپلز، عمل می‌کردند و با ارائه قیمت‌هایی دروغین باعث افزایش قیمت کلی بیت‌کوین می‌شدند. صرافی Mt.Gox یک صرافی بزرگ بیت‌کوین و پیشتاز در بازار آن زمان بود. در حال حاضر، چندین صرافی بزرگ وجود دارند، لذا عملکرد بد یک صرافی تاثیر آنچنانی بر قیمت نخواهد گذاشت.

ریسک‌های نامطلوب اصلی

بیت‌کوین یک پروژۀ آزمایشی و در نتیجه یک دارایی فوق‌العاده ریسکی است. چندین عامل تاثیرگذار روی کاهش ارزش بیت کوین وجود دارند که مهمترین آنها ریسک قانونی ممنوعیت دولتی یا تنظیم مقررات جدی برای کسب و کارهای بیت‌کوینی می‌باشند. ریسک فورکینگ شبکۀ بیت‌کوین در مسیرهای مختلف توسعۀ آن نیز موضوعی است که می‌تواند بر قیمت بیت‌کوین تاثیر بگذارد. در نهایت، ظهور رقبای معتبر، احتمالاً با پشتوانۀ بانک‌های اصلی (مرکزی) منجر به از دست رفتن سهم بازار بیت‌کوین در آینده خواهد شد.

قیمت‌های عجیب و غریب

گاهی اوقات ارزش بیت کوین در یک صرافی کاملاً متفاوت با قیمت مورد توافق است. در اواسط نوامبر 2015، قیمت بیت‌کوین در صرافی جمینی به 2200 دلار رسید، در حالی که در صرافی‌های دیگر تقریباً با 330 دلار خرید و فروش می‌شد. سپس، روند این تجارت‌ها برعکس شد. این رویدادها گاهی اوقات در صرافی‌ها به خاطر خطاهای انسانی یا نرم افزاری رخ می‌دهند.

بیت‌کوین در نهایت یک ارز ارزشمند خواهد بود که مردم با آن به خرید و فروش می‌پردازند. بیت‌کوین معمولاً به عنوان موضوعی که با روانشناسی انسان و محاسبات اقتصادی در ارتباط است، حائز اهمیت می‌باشد. هیچگاه به احساسات خود اجازه ندهید که بر اقدامات شما در بازار غلبه کنند؛ این امر با تعیین یک استراتژی و پیروی دقیق از آن به نحو احسن محقق خواهد شد.

اگر هدف شما جمع‌آوری بیت‌کوین است، بهترین روش این است که مبلغ ثابت و مقرون به صرفه‌ای را هر ماه برای خرید بیت‌کوین کنار بگذارید، مهم نیست ارزش بیت کوین چقدر است. با گذشت زمان، این استراتژی (که به متوسط هزینۀ دلاری معروف است) به شما کمک می‌کند تا بیت‌کوین‌ها را با یک قیمت متوسط معقول جمع‌آوری کنید.

سخن پایانی

در این مطلب نگاهی به روند رشد ارزش بیت کوین انداختیم و دیدیم که چه مسائلی بر آن اثر دارد. در صورتی که از علاقمندان به این بازار هستید، بهتر است که با تحقیق وارد آن شوید و از ریسک نترسید. هر بازاری ریسک دارد و بیت‌کوین نیز مستثنی نیست.