بیت کوین چیست؟ صفر تا صد بیت کوین

زمان مطالعه: 26 دقیقه

این روزها اگر پیگیر خبرهای بازارهای مالی باشید قطعاً نام بیت کوین (BTC) را بسیار شنیده‌اید. در این نوشتار قصد داریم Bitcoin را به صورت کامل به شما معرفی کنیم. بیت کوین چیست؟ چگونه در Bitcoin سرمایه‌گذاری کنیم؟ روش‌های خرید و فروش بیت کوین چیست؟ آیا استفاده از BTC در ایران، قانونی است؟ برای یافتن پاسخ این سؤالات و مواردی شبیه به آنها، در ادامه این مطلب همراه ما باشید.

بیت کوین (Bitcoin) چیست؟

اولین بار نام بیت کوین (Bitcoin)، در آگوست ۲۰۰۸ بعد از ثبت دامنه‌ای به آدرس bitcoin.org به دست دو برنامه‌نویس به نام‌های ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) و مارتی مالمی (Martti Malmi) شنیده شد و توجه بسیاری را به خود جلب کرد.

در اکتبر همان سال، ساتوشی، سندی را به شکل وایت پیپر (White Paper)  تحت عنوان «بیت کوین: سیستم مالی الکترونیکی همتا به همتا» منتشر کرد. البته پیش از اکتبر، ساتوشی به همراه دیگر محققانی که به صورت داوطلبانه در این پروژه فعالیت می‌کردند، اطلاعات مختصری را در فروم‌های مختلف و در قالب ایمیل، در اختیار افراد قرار داده بودند؛ اما جمع‌بندی و نسخه نهایی این تحقیقات، در سال ۲۰۰۸ در قالب یک وایت پیپر منتشر شد و در اختیار عموم قرار گرفت.

در این سند محتوایی، به بررسی اصول عملکرد بیت کوین (BTC) پرداخته می‌شود. در واقع این ارز جدید، به عنوان یک سیستم پرداخت الکترونیکی با قابلیت اطمینان بالا بدون نیاز به نظارت مستقیم هیچ مرکزی جهت بررسی و تأیید تراکنش‌ها، معرفی می‌شود. به طور خلاصه، این سند شکل جدیدی از ارز را توصیف کرده است؛ ارزی که امکان انجام انواع نقل و انتقالات مالی را بین افرادی که هیچ شناخت و اعتمادی به یکدیگر ندارند، به راحتی فراهم خواهد کرد.

این سیستم همچنین به کاربران اجازه می‌دهد که پیام‌ها، معاملات و داده‌ها را با استفاده از فناوری رمزگذاری (Encryption)، تأیید کنند و از این طریق، از افشای هویتشان نزد دیگر افراد، جلوگیری نمایند.

وجه تمایز بیت کوین با دیگر دارایی‌ها چیست؟

بیت کوین مانند بسیاری از دارایی‌های سنتی مانند پول نقد و طلا یک دارایی به شمار می‌رود که می‌توان از آن به عنوان ذخیره ارزش استفاده کرد. تفاوت مهمی که این دارایی دیجیتال با دیگر دارایی‌های فیزیکی دارد این است که بیت کوین یک دارایی غیرمتمرکز (decentralized) است. این بدان معنا است که عرضه آن به بانک مرکزی و دولت‌ها وابسته نیست و توسط الگوریتم‌های مخصوص، کنترل می‌شود. در واقع بانک‌های مرکزی می‌توانند با کنترل مقدار عرضه ارزهای فیات (دلار، یورو، ین و غیره) ارزش یک ارز را نسبت به دیگر ارزها، تغییر دهند.

برای مثال یک اپلیکیشن معاملات در بورس اوراق بهادار را در نظر بگیرید. ممکن است بین فروشنده و خریدار یک سهم تا ده‌ها واسطه وجود داشته باشد که هر کدام برای خدمات خود هزینه‌ای دریافت می‌کنند.

مبادله مستقیم پول نقد نیازی به واسطه ندارد اما انتقال غیرفیزیکی وجه نقد، صرفاً به شخص ثالث قابل اعتمادی مانند یک بانک وابسته است. اما در بیت کوین این گونه نیست و بدون نیاز به یک شخص واسط یا نهاد متمرکزی تراکنش‌ها به صورت کاملاً غیرمتمرکز انجام می‌شوند.

دلایل باارزش بودن بیت کوین

در طول تاریخ، مردم از صدف‌های دریایی گرفته تا درب بطری‌ را به عنوان پول استفاده می‌کردند، اما مسلماً ماندگارترین شکل پول طلا است؛ زیرا سه ویژگی منحصربه‌فرد یعنی کمیاب بودن، دوام و تقسیم‌پذیری را دارد.

این ویژگی‌ها طلا را به عنوان روشی برای ذخیره ارزش و مبادله آن معرفی کرد. اگرچه دلار آمریکا نیز در دوره معاصر توانسته این نقش را ایفا کند اما طلا همچنان یک گزینه قابل اعتماد است. بیت کوین نیز اغلب با طلا مقایسه می‌شود؛ زیرا ویژگی‌های مشابهی دارد. به طور مثال:

تعداد محدودی دارد!

عرضه بیت کوین به ۲۱ میلیون بیت کوین محدود شده است. در نتیجه این نکته باعث افزایش جذابیت Bitcoin جهت سرمایه‌گذاری می‌شود؛ زیرا از لحاظ تئوری، اگر تقاضا رشد کند و عرضه همان مقدار باقی بماند، ارزش یک دارایی افزایش می‌یابد.

در واقع وقتی یک دارایی کمیاب نباشد، در طول زمان ارزش خود را از دست می‌دهد و اگر از آن به عنوان پول استفاده شود، منجر به ایجاد قدرت خرید کمتری می‌شود. قدرت خرید همان مقدار کالا یا خدماتی است که می‌توان با مقدار مشخصی پول دریافت کرد.

به راحتی قابل تقسیم است!

شما می‌توانید یک بیت کوین را به ۱۰۰ میلیون قسمت (۱۰۰ میلیون ساتوشی) تقسیم کنید، در حالی که ۱ دلار آمریکا را می‌توان به ۱۰۰ قسمت (۱۰۰ سنت) تقسیم کرد. این بدان معنی است که جهان هرگز از بیت کوین خالی نخواهد ماند؛ چراکه همیشه می‌توان آن را به قطعات کوچک‌تر تقسیم کرد.

از بین نمی‌رود!

دوام اینترنت به دلیل وجود شبکه‌ای جهانی از سیستم‌های کامپیوتری است. به طور مشابه، یک شبکه عظیم، پراکنده و مستقل از سیستم‌های کامپیوتری در سطح جهان، مالکیت بیت کوین را ردیابی می‌کند. همین موضوع تضمین می‌کند که هیچ بیت کوینی از دست نخواهد رفت.

به راحتی قابل حمل و نقل و انتقال است!

ارسال هر مقدار Bitcoin به هر کسی در سراسر جهان، در عرض چند دقیقه انجام می‌شود و برای جابه‌جایی آن به امکانات زیاد یا وسایل نقلیه بزرگ نیازی نیست.

تأیید تراکنش Bitcoin آسان است!

تأیید صحت بیت کوین به آسانی قابل انجام است؛ زیرا تأیید تراکنش‌ها توسط یک شبکه بلاکچین (Blockchain) انجام می‌شود.

فناوری بلاکچین بیت کوین

درک بیت کوین به عنوان یک ارز دیجیتال چندان پیچیده نیست. برای مثال، اگر یک بیت کوین داشته باشید، می‌توانید با استفاده از کیف پول ارز دیجیتال خود، مقدار مورد نیاز از آن Bitcoin را برای خرید کالا یا خدمات ارسال کنید؛ اما زمانی که سعی می‌کنید نحوه عملکرد آن را درک کنید، بسیار پیچیده می‌شود.

بلاکچین (Blockchain) چیست؟

بلاکچین یک دفتر کل توزیع شده است؛ یک پایگاه داده مشترک از اطلاعات که از طریق تکنیک‌های رمزنگاری به هم زنجیر شده است. اصطلاح «توزیع شده» به این معنی است که داده‌ها به جای یک سرور مرکزی، روی چندین کامپیوتر ذخیره می‌شود؛ همان کاری که در اکثر روش‌های ذخیره‌سازی داده رایج است. شبکه‌ای از نرم افزارهای نصب‌شده روی این کامپیوترها از بلاکچین نگهداری می‌کند و وظایف لازم برای عملکرد آن را انجام می‌دهد.

هر بلاک در یک بلاکچین را می‌توان با یک سلول در یک صفحه گسترده مقایسه کرد که حاوی اطلاعاتی چون هدر بلاک، شمارنده تراکنش و تراکنش‌های ثبت‌شده در بلاک است. کار شمارنده تراکنش لیست کردن تعداد تراکنش‌های موجود در بلاک است.

هر بلاک حاوی اطلاعات هش‌شده از بلاک قبلی است. این کار یک زنجیره از بلاک‌های رمزگذاری‌شده ایجاد می‌کند که حاوی اطلاعاتی از تمام بلاک‌های قبلی است؛ به همین دلیل به این زنجیره «بلاکچین» یا زنجیره بلاک گفته می‌شود. این فرآیند، به طور دائمی و غیر قابل تغییر تمام تراکنش‌های بیت کوین را ضبط و نگهداری می‌کند.

رمزنگاری روی شبکه بیت کوین

بیت کوین از الگوریتم هشینگ محبوبی به نام SHA-۲۵۶ برای رمزنگاری داده‌های ذخیره‌شده در بلاک‌های بلاکچین استفاده می‌کند. به زبان ساده، داده‌های تراکنش ذخیره‌شده در یک بلاک به یک عدد هگزا دسیمال ۲۵۶ بیتی (۷۸ رقمی) تبدیل می‌شوند. این عدد شامل تمام داده‌های تراکنش و اطلاعات مربوط به بلاک‌های قبل از آن بلاک است.

بیت کوین چگونه کار می‌کند؟

نحوه گردش پول در بانک به این صورت است که مقدار دارایی مالی هر فرد در بانک روی یک دفتر کل ثبت می‌شود. تراکنش‌هایی که هر فرد به عنوان واریز و برداشت ثبت می‌کند، موجودی نهایی وی را تغییر می‌دهد.

در این سیستم، این اعتماد وجود دارد که بانک تمام تراکنش‌ها و موجودی‌ها را در دفتر کل خود به درستی ثبت می‌کند. به این ترتیب، بانک یک طرف ثالث مورد اعتماد یا واسطه محسوب می‌شود. متأسفانه، بانک‌ها گاهی اشتباه می‌کنند و به همین دلیل از اسناد تطبیق حساب استفاده می‌شود. شرکت‌ها و افراد از این اسناد برای بررسی اشتباهات احتمالی بانک استفاده می‌کنند.

بیت کوین هم یک دفتر کل دارد، اما این دفتر کل غیرمتمرکز است. برخلاف بانک‌ها یا شرکت‌های کارت اعتباری، تراکنش‌های بیت کوین توسط یک شبکه غیرمتمرکز از گره‌ها (Nodes) تأیید می‌شوند. هر کسی می‌تواند با داشتن پیش‌نیازهای خاصی به یک نود تبدیل شود.

دفتر کل Bitcoin فقط امکان ثبت تراکنش‌های جدید را دارد. به عبارت دیگر، تنها می‌توان به آن داده اضافه کرد و امکان ویرایش یا حذف اطلاعات وجود ندارد. این موضوع بسیار مهم است؛ زیرا تغییر دادن تاریخچه تراکنش‌های بیت کوین را تقریباً غیرممکن می‌کند.

تراکنش‌های ثبت‌شده، در بلاک‌هایی قرار می‌گیرند. این بلاک‌ها از طریق رمزنگاری به هم متصل می‌شوند و زنجیره‌ای از بلاک‌ها را به وجود می‌آورند که به آن «بلاکچین» گفته می‌شود. بلاکچین یک رکورد زنجیره‌ای و بدون وقفه از زمان اولین تراکنش تا به امروز ایجاد می‌کند.

گره‌ها (همان افراد حاضر در شبکه) علی‌رغم اینکه به یکدیگر اعتماد ندارند، باید بر اعتبار تراکنش‌ها توافق کنند. حتی با وجود احتمال اینکه شخصی بخواهد در مورد یک تراکنش دروغ بگوید.

اینکه گروهی از افراد غریبه بتوانند بدون اعتماد به یکدیگر بر سر درستی چیزی توافق کنند، برای مدت‌ها یک مشکل حل‌نشده بود و به همین دلیل سیستم‌های مالی جهانی همیشه به منابع مورد اعتماد برای تأیید صحت اطلاعات، مانند بانک‌ها، وابسته بودند. Bitcoin اولین راه‌حل کاربردی برای این مشکل بود.

شبکه بیت کوین بر اساس مجموعه‌ای از قوانین عمل می‌کند. این قوانین بر مسائلی مانند اطمینان از کافی بودن موجودی برای خرج کردن و همچنین تعداد کل بیت کوین‌هایی که قابل ایجاد هستند، نظارت می‌کنند. هر بار که تراکنش جدیدی صورت می‌گیرد، نودها بررسی می‌کنند که آیا تراکنش مطابق قوانین است یا خیر، سپس آن را برای سایر گره‌هایی که به آنها متصل هستند، ارسال می‌کنند.

توافق بر اعتبار تراکنش‌ها قبل از اینکه به دفتر کل اضافه شوند، بر عهده نود‌های شبکه غیرمتمرکز است و این فرآیند توافق، اجماع (consensus) نامیده می‌شود. در دنیای رمزارزها، چندین مکانیزم اجماع وجود دارد، اما Bitcoin از مکانیزم اثبات کار (proof of work) یا PoW استفاده می‌کند.

اثبات کار، روشی ریاضی و تضمین‌شده برای رسیدن به اجماع است و با اجبار مشارکت‌کنندگان به انجام محاسبات پیچیده‌ای که انرژی (برق) مصرف می‌کند، عمل می‌کند. نیاز به صرف انرژی برای این کار مهم است؛ زیرا باعث می‌شود فعالیت بازیگران مخرب در شبکه بسیار پرهزینه شود.

استخراج بیت کوین (BTC) چیست و چگونه انجام می‌شود؟

احتمالاً زمانی که اسم استخراج بیت کوین به گوشتان می‌خورد، اولین سؤالی که برایتان مطرح می‌شود این است که اگر Bitcoin وجود فیزیکی ندارد، پس چطور می‌توان آن را استخراج کرد؟

مشابه با طلای فیزیکی، پروتکل بیت کوین هم به گونه‌ای طراحی شده است که در گذر زمان، مقداری از آن توسط ماینرها استخراج شود و وارد بازار گردد. اما اصلی‌ترین تفاوت بیت کوین با طلا این است که ذخایر Bitcoin، به ۲۱ میلیون کوین، محدود شده است. بنابراین، می‌توان گفت که در کل ۲۱ میلیون بیت کوین وجود دارد و فقط با تغییر در پروتکل Bitcoin، مقدار عرضه آن بیشتر خواهد شد.

برای کمک به درک بهتر شما از نحوه استخراج بیت کوین، بهتر است ابتدا با تعریف نود (Node) یا گره‌های موجود در شبکه شروع کنیم.

نود، یک کامپیوتر قدرتمند است که نرم افزار Bitcoin را اجرا می‌کند و مسئولیت تأیید تراکنش‌ها و ایجاد بلاک جدید را به عهده دارد. با وجود اینکه برای پیوستن به نود‌های شبکه Bitcoin هیچ محدودیت خاصی وجود ندارد، اما انرژی و فضای زیادی که شبکه برای ذخیره‌سازی اطلاعات نیاز دارد، اصلی‌ترین موردی است که مانع از حضور شما در شبکه می‌شود.

بعضی از نود‌ها، نود‌های استخراج هستند که معمولاً به عنوان ماینر (Miner) شناخته می‌شوند. این نودها، مسئولیت اضافه کردن تراکنش‌های تأییدشده به یک بلوک و اضافه کردن بلوک جدید به زنجیره قبلی را به عهده دارند.

اما احتمالاً این سؤال برای شما پیش می‌آید که ماینرها چطور این کار را انجام می‌دهند؟

با حل یک معمای ریاضی پیچیده شامل یک جواب در بلاک که بخشی از برنامه بیت کوین است. معمایی که نیاز به حل دارد، یافتن عددی است که اگر با داده‌های موجود در بلوک ترکیب شود و از یک تابع هش (داده‌های ورودی را در هر اندازه به داده‌های خروجی با طول ثابت تبدیل می‌کند) عبور کند، نتیجه‌ای در یک دامنه معین ایجاد می‌کند. این عدد “Nonce” نامیده می‌شود که مخفف عبارت «عددی که یک بار استفاده شده» است. در بلاکچین، Nonce یک عدد صحیح بین «۰» و «۴،۲۹۴،۹۶۷،۲۹۶» است.

اما ماینرها چگونه این عدد را پیدا می‌کنند؟ با حدس زدن تصادفی! عملکرد تابع هش به گونه‌ای است که پیش‌بینی مقدار خروجی را غیرممکن می‌کند. بنابراین، ماینرها عددی را به عنوان یک مقدار اولیه حدس می‌زنند و تابع هش را روی ترکیبی از آن شماره حدس‌زده‌شده و داده‌های موجود در بلوک اعمال می‌کنند. هش حاصل با تعداد مشخصی صفر شروع می‌شود. هیچ راهی برای حدس اینکه کدام عدد مناسب است، وجود ندارد؛ زیرا دو عدد صحیح پشت سر هم نتایج بسیار متفاوتی را ارائه می‌دهند.

سختی شبکه، یکی دیگر از پارامترهای اساسی استخراج بیت کوین است. سختی شبکه بیت کوین همواره در حال تغییر است و به گونه‌ای تنظیم می‌شود که مدت‌زمان لازم برای استخراج یک بلاک، همیشه ۱۰ دقیقه باقی بماند.

اولین ماینری که هش حاصله را در محدوده مورد نظر به دست می‌آورد، پیروزی خود را به بقیه شبکه اعلام می‌کند. بنابراین هرچه که دقت محاسباتی بیشتری داشته باشید و عددهای بیشتری حدس بزنید، شانس بیشتری برای بردن خواهید داشت. ماینر برنده به عنوان پاداش کار خود، کمی Bitcoin جدید دریافت می‌کند. در زمان نوشتن این مقاله، پاداش استخراج هر بلاک، ۳.۱۲۵ بیت کوین در هر بلاک است. همه ماینرهای دیگر بلافاصله کار در آن بلوک را متوقف و تلاش برای کشف رمز بلاک بعدی را شروع می‌کنند.

موارد استفاده و کاربردهای بیت کوین

بیت کوین در ابتدا به عنوان یک روش پرداخت همتا به همتا (Peer to Peer) طراحی و منتشر شد. با این حال، موارد استفاده از آن به دلیل ارزش فزاینده، رقابت با سایر بلاک چین‌ها و ارزهای دیجیتال و پیشرفت در ایجاد بلاکچین‌هایی که اطلاعات مربوط به بلاکچین Bitcoin را پردازش می‌کنند، در حال رشد است.

پرداخت هزینه‌ها با BTC

برای استفاده از بیت کوین خود، باید یک کیف پول ارز دیجیتال داشته باشید. کیف پول‌ها رابط شما با بلاکچین هستند و می‌توانند کلیدهای خصوصی بیت کوین متعلق به هر فرد را که باید هنگام انجام تراکنش وارد شوند، نگه دارند. Bitcoin به عنوان وسیله‌ای برای پرداخت هزینه خرید کالاها و خدمات در بسیاری از فروشگاه‌های سطح جهان پذیرفته شده است.

فروشگاه‌های آنلاینی که ارزهای دیجیتال را می‌پذیرند معمولاً با یک نشان خاص این مهم را نشان می‌دهند. تراکنش‌ها را می‌توان با ترمینال سخت افزاری یا آدرس کیف پول مورد نیاز از طریق کدهای QR و اپلیکیشن انجام داد.

سرمایه‌گذاری در بیت کوین

تنوع روش‌های سرمایه‌گذاری در بیت کوین بسیار زیاد و به شرح زیر است:

1. خرید و نگهداری (HODL)

ساده‌ترین راه برای سرمایه‌گذاری در Bitcoin، خرید و نگهداری آن برای بلندمدت است. این روش به صبر و حوصله نیاز دارد؛ زیرا ممکن است قیمت بیت کوین در کوتاه‌مدت نوسانات زیادی داشته باشد.

2. معامله‌گری (Trading)

در این روش معامله‌گران با استفاده از تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادین، سعی بر آن دارند که از نوسانات کوتاه‌مدت قیمت بیت کوین سود ببرند. این روش نیاز به دانش و تجربه دارد و می‌تواند پرریسک باشد.

3. استخراج (Mining)

در این روش، با استفاده از کامپیوترهای قدرتمند، BTC جدید استخراج می‌شود و به فروش می‌رسد. این روش نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه برای خرید تجهیزات و همچنین دانش فنی کافی دارد.

4. سرمایه‌گذاری در صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF)

صندوق‌های ETF بیت کوین، به شما این امکان را می‌دهند که بدون نیاز به خرید مستقیم Bitcoin، روی آن سرمایه‌گذاری کنید. این روش برای سرمایه‌گذاران مبتدی مناسب‌تر است.

5. وام‌دهی (Lending)

می‌توانید بیت کوین‌های خود را به صرافی‌ها یا پلتفرم‌های وام‌دهی قرض دهید و سود دریافت کنید. این روش ریسک کمتری نسبت به معامله‌گری مستقیم در بازار BTC دارد.

تاریخچه قیمت بیت کوین

با افزایش محبوبیت بیت کوین، سرمایه‌گذاران و سفته‌بازان به Bitcoin علاقه‌مند شدند. بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۷، صرافی‌های ارز دیجیتال که فرآیند خرید و فروش Bitcoin را تسهیل می‌کردند، ظاهر شدند. قیمت‌ها شروع به افزایش کرد و تقاضا به آرامی بیشتر شد تا اینکه در سال ۲۰۱۷ قیمت BTC به ۱۰۰۰ دلار رسید. بسیاری معتقد بودند که قیمت بیت کوین همچنان در حال افزایش است و شروع به خرید آن به عنوان یک گزینه سرمایه‌گذاری بلندمدت کردند. معامله‌گران شروع به استفاده از صرافی‌های ارز دیجیتال برای انجام معاملات کوتاه‌مدت کردند و این بازار نوظهور شروع به رشد کرد.

قیمت BTC در نوامبر سال ۲۰۲۱ به حدود ۶۹۰۰۰ دلار رسید، اما ادامه‌دار نبود و در سال ۲۰۲۲ سقوط کرد. در مارس ۲۰۲۲، قیمت BTC به ۴۷,۴۵۴ دلار رسید و افت آن تا نوامبر ۲۰۲۲ و رسیدن به قیمت ۱۵,۷۳۱ دلار ادامه یافت. سپس در سال ۲۰۲۳ وضعیت بازار بهبود یافت و قیمت ارز دیجیتال بیت کوین به ۳۱.۴۷۴ دلار رسید. در اوایل سال ۲۰۲۴، با افزایش انتظارات برای تأیید صندوق‌های ETF بیت کوین، قیمت آن به محدوده قیمتی ۴۰.۰۰۰ دلار رسید. تا اواسط فوریه ۲۰۲۴ و هم‌زمان با تصویب صندوق‌های ETF بیت کوین، قیمت BTC به ۵۰.۰۰۰ دلار و سپس به سقف تاریخی خود یعنی حدود ۷۴.۰۰۰ دلار رسید.

قیمت بیت کوین از روندهای بازار سهام پیروی می‌کند؛ زیرا سرمایه‌گذاران با بیت کوین به همان روشی رفتار می‌کنند که با سایر ابزارهای سرمایه‌گذاری رفتار می‌کنند. با این حال، حرکات قیمت Bitcoin در بسیاری موارد بسیار پرشتاب است. قیمت این رمزارز گاهی مستعد حرکت‌های هزاران دلاری است. این موضوع مانند یک شمشیر دو لبه است. به همین خاطر قبل از معامله باید ریسک آن را در نظر گرفت.

ریسک‌های سرمایه‌گذاری در بیت کوین

بیت کوین در دسامبر ۲۰۱۹ قیمتی معادل ۷۱۶۷.۵۲ دلار داشت و یک سال بعد، بیش از ۳۰۰ درصد افزایش یافت و به قیمت ۲۸۹۸۴.۹۸ دلار رسید. این روند صعودی در نیمه اول سال ۲۰۲۱ ادامه داشت و در نوامبر ۲۰۲۱ به بالاترین قیمت تاریخی خود یعنی حدود ۶۹.۰۰۰ دلار رسید، اما طی چند ماه بعد سقوط کرد و در حدود ۴۰.۰۰۰ دلار باقی ماند.

به همین دلیل، بسیاری به جای استفاده از بیت کوین به عنوان روشی برای مبادله، آن را به عنوان یک گزینه سرمایه‌گذاری خریداری می‌کنند. با این حال، عدم وجود ارزش تضمین‌شده و ماهیت دیجیتالی آن به این معنی است که خرید و استفاده از آن با ریسک‌های ذاتی همراه است. برای مثال، کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC)، سازمان تنظیم مقررات صنعت مالی (FINRA) و دفتر حمایت مالی مصرف‌کننده (CFPB) هشدارهای سرمایه‌گذاری زیادی را در مورد BTC صادر کرده‌اند. در ادامه برخی از ریسک‌هایی که هنگام معامله یا سرمایه‌گذاری در بیت کوین با آنها روبه‌رو می‌شویم، آورده شده است:

• ریسک مربوط به مقررات: نبرد دائمی بین پروژه‌های مرتبط با ارزهای دیجیتال و سازمان‌های قانون‌گذار، باعث می‌شود که آینده بیت کوین نامشخص باشد. تا فوریه ۲۰۲۴، بیت کوین توسط مقامات به عنوان یک اوراق بهادار در نظر گرفته نشده است، اما این موضع ممکن است در آینده تغییر کند.
• ریسک امنیتی: اکثر افرادی که Bitcoin دارند و از آن استفاده می‌کنند، توکن‌های خود را از طریق عملیات استخراج به دست نیاورده‌اند. بلکه آنها Bitcoin و سایر ارزهای دیجیتال را در بازارهای آنلاین محبوبی به نام صرافی‌های ارز دیجیتال خرید و فروش و در کیف پول‌های رمزارزی نگهداری می‌کنند. این صرافی‌ها و کیف پول‌ها کاملاً دیجیتالی هستند و در معرض خطر هکرها، بدافزارها و مشکلات دیگر قرار دارند.
• ریسک تقلب: حتی با وجود اقدامات امنیتی ذاتی در بلاکچین، همچنان فرصت‌هایی برای فعالیت‌های غیرقانونی مانند حمله ۵۱ درصدی، وجود دارد.
• ریسک بازار: قیمت Bitcoin می‌تواند نوسان داشته باشد. در واقع، ارزش این رمزارز طی عمر کوتاه خود، نوسانات شدید قیمتی را تجربه کرده است. Bitcoin تحت تأثیر خرید و فروش با حجم بالا در صرافی‌ها قرار دارد و به هر رویداد خبری مهمی بسیار حساس است.

نحوه خرید و فروش بیت کوین

دانستن نحوه خرید و فروش بیت کوین از طریق صرافی‌های ارز دیجیتال یا افراد معتمد و انتقال آن به یک کیف پول دیجیتال امن، برای سرمایه‌گذاری در این بازار حیاتی است.

خرید Bitcoin

به اعتقاد بسیاری از کارشناسان دنیای ارزهای دیجیتال، بهترین و ساده‌ترین راه سرمایه‌گذاری در Bitcoin، خرید آن است. زمانی که مقداری بیت کوین یا دیگر ارزهای دیجیتال را خریداری می‌کنید،‌ موجودی شما به صورت یک آدرس روی شبکه‌ بلاکچین ذخیره خواهد شد.

برای خرید بیت کوین، راه‌های مختلفی وجود دارد. برای این منظور باید در یک صرافی ارز دیجیتال ثبت‌نام کنید و با واریز پول، Bitcoin بخرید. بهترین راه، استفاده از صرافی‌های ایرانی است. در این صرافی‌ها می‌توانید با واریز ریال، Bitcoin بخرید.

همچنین، می‌توانید آدرس کیف پول خود را به افراد یا فروشگاه‌های آنلاین فروش بیت کوین ارائه دهید و در ازای پرداخت نقد، BTC بخرید. البته باید در معامله با افراد غریبه، مراقب باشید.

فروش بیت کوین

در صورتی که بخواهید بیت کوین خود را بفروشید، می‌‌‌‌توانید از طریق یکی از شیوه‌‌‌‌های فروش به شخص یا فروش به صرافی‌‌‌‌های آنلاین اقدام کنید.

فروش به اشخاص

در این شیوه شما Bitcoin خود را به آدرس کیف‌ پول خریدار ارسال می‌‌‌‌کنید و خریدار نیز مبلغ آن را به صورت نقدی یا از طریق کارت به کارت یا حواله بانکی برای شما واریز می‌‌‌‌کند. فراموش نکنید که فروش بیت کوین به این شیوه می‌‌‌‌تواند ریسک زیادی داشته باشد. در هنگام فروش Bitcoin به اشخاص، خصوصاً افراد ناشناس، ممکن است طرف مقابل هیچ مبلغی را بابت دریافت BTC از شما، نپردازد و شما متضرر شوید. یا ممکن است طرف مقابل به بهانه‌‌‌‌هایی مانند نوسانات قیمت دلار یا نوسانات قیمت بیت کوین، از پرداخت قسمتی از مبلغ مورد توافق سر باز بزند و بهای کامل آن را نپردازد. اگرچه امکان پیگیری قانونی را به شما داده شده است، اما مشکلات فراوانی که برای طی مراحل قانونی این شکایت وجود دارد، این پیگیری را به پروسه‌‌‌‌ای طولانی‌مدت تبدیل می‌کند.

فروش به صرافی‌های آنلاین

اگر بپرسید که چطور می‌شود Bitcoin را فروخت که خطر کمتری سرمایه ما را تهدید کند، حتماً به شما نشانی چند صرافی‌‌‌‌ آنلاین را خواهیم داد. اجازه دهید با این صرافی‌‌‌‌ها بیشتر آشنا شویم.

صرافی‌‌‌‌های آنلاین را می‌‌‌‌توان در ۲ دسته کلی تقسیم‌‌‌‌بندی کرد:

1. صرافی‌‌‌‌های آنلاین داخلی: نام و آدرس سایت این صرافی‌‌‌‌ها را با یک جست‌وجوی ساده در اینترنت می‌‌‌‌توانید به دست آورید. کافی است عبارت‌‌‌‌هایی مانند صرافی دیجیتال یا خرید و فروش بیت کوین را جست‌وجو کنید تا به لیستی از آنها دسترسی پیدا کنید. کار کردن با این صرافی‌‌‌‌ها بسیار ساده است. کافی است این مراحل را طی کنید تا بتوانید Bitcoin خود را به فروش برسانید.

• ثبت نام در صرافی مورد نظر
• تکمیل مدارک خواسته‌شده از طرف صرافی
• مراجعه به قسمت فروش ارز به سایت
• واریز مقدار ارز مورد نظر به آدرس کیف‌ پول معرفی‌شده از سوی صرافی
• دریافت وجه ریالی معادل ارزهای فروخته‌شده

البته در برخی صرافی‌‌‌‌ها برای فروش بیت کوین و دیگر ارز‌‌‌‌ها علاوه بر ارسال برخی مدارک شناسایی، نیاز است که فرآیند احراز هویت را نیز انجام دهید. در سوی دیگر برخی صرافی‌ها نیز برای خرید Bitcoin از شما فقط به ثبت نام بسنده می‌‌‌‌کنند و نیازی به احراز هویت ندارید.

به طور کلی بهترین راه مبتلا نشدن به ضرر و زیان در مسیر فروش Bitcoin، فروش آن به صرافی‌‌‌‌های آنلاین معتبر ایرانی است. دلیل این امر را می‌‌‌‌توان نظارت پلیس فتا بر عملکرد این سایت‌‌‌‌ها دانست.

2. صرافی‌‌‌‌های آنلاین خارجی: این صرافی‌‌‌‌ها نیز تقریباً عملکرد مشابهی با صرافی‌‌‌‌های ایرانی دارند. سازوکار و کلیت شیوه فروش بیت کوین در این صرافی‌ها، مشابه سایت‌‌‌‌های ایرانی است. البته این نکته را نیز در نظر داشته باشید که اکثر این صرافی‌‌‌‌ها از جمله Binance از ریال ایران پشتیبانی نمی‌‌‌‌کنند و از این جهت چندان برای ایرانی‌‌‌‌ها چاره‌ساز نیستند. علاوه بر این اکثر این صرافی‌‌‌‌ها به منظور تبدیل ارز‌‌‌‌های مختلف به یکدیگر راه‌‌‌‌‌‌‌‌اندازی شده‌‌‌‌اند و خرید و فروش در آنها از طریق BTC و سایر ارز‌‌‌‌های مجازی صورت می‌‌‌‌پذیرد.

نکته مهم دیگر این است که بسیاری از این صرافی‌ها، به پیروی از تحریم‌های مالی بین‌المللی علیه ایران، کاربران ایرانی را تحریم کرده‌اند و با توجه به عدم امکان احراز هویت کاربران ایرانی در این صرافی‌ها، امکان بلوکه شدن دارایی شما وجود دارد.

مشکل مقیاس پذیری در بیت کوین

تصور کنید مقداری Bitcoin خریداری کرده‌اید و در کیف پولتان نگهداری می‌کنید. برای استفاده از آن چه برنامه‌ای دارید؟ با وجود انواع سیستم پرداخت آنلاین مانند پی پال، ویزا کارت و مسترکارت، چطور می‌توان از Bitcoin برای خرید آنلاین استفاده کرد؟

مدت‌ها است که توانایی رقابت بیت کوین با سایر سیستم‌های پرداخت مورد بحث است. هنگامی که ساتوشی ناکاموتو بلوک‌ها را برنامه‌ریزی می‌کرد، برای جلوگیری از ایجاد مشکلات احتمالی در شبکه و نقدینگی، اندازه هر بلاک را به ۱ MB محدود کرد.

پس با توجه به اینکه پردازش هر بلوک به طور متوسط ۱۰ دقیقه به طول می‌انجامد، فقط تعداد معدودی تراکنش می‌تواند هم‌زمان انجام شود. در نتیجه، این مورد برای سیستمی که بسیاری ادعا می‌کردند می‎‌تواند جایگزین روش‌های پرداخت سنتی شود، مانع بزرگی بود. به عنوان مثال، زمانی که ویزاکارت می‌توانست در هر ثانیه حدود ۱۷۰۰ معامله انجام دهد، BTC می‌توانست تا ۷ تراکنش را بررسی و تأیید کند. این مشکل در نهایت موجب افزایش کارمزد تراکنش‌ها می‌شد؛ زیرا هرچه میزان کارمزد پرداختی بیشتر باشد، معامله سریع‌تر انجام می‌گیرد.

اینجا بود که مشکل مقیاس پذیری بیت کوین مطرح شد. تا کنون روش‌های مختلفی برای حل این مشکل پیشنهاد شده است. در حالی که پیشرفت چشمگیری هم حاصل شده، اما هنوز یک راه‌حل نهایی مشخص نشده است.

راه‌حل‌های رفع مشکل مقیاس پذیری بیت کوین

افزایش سایز بلاک ها

اولین و ساده‌ترین راه‌حلی که به نظر می‌رسید، افزایش سایز بلوک بود. با این حال، اجرای این ایده هم چندان ساده نبود. اول اینکه، توافق مشخصی در مورد میزان افزایش سایز بلاک وجود نداشت. برخی ۲ مگابایت را پیشنهاد می‌دادند، برخی دیگر ۸ مگابایت و برخی دیگر می‌خواستند به ۳۲ مگابایت برسد.

اما تیم اصلی توسعه، بیان کردند که افزایش اندازه بلوک با افزایش قدرت استخراج‌کنندگان با بلوک‌های بزرگ‌تر، تمرکززدایی پروتکل را تضعیف می‌کند.

سگویت (Segwit)

از دیگر راه‌حل‌ها برای حل این مسئله، از طرف توسعه‌دهنده Pieter Wiulle در سال ۲۰۱۵، تحت عنوان “Segregated Witness” یا سگویت (SegWit) پیشنهاد شد. این فرآیند با تغییر در نحوه ذخیره‌سازی داده‌های تراکنش، ظرفیت بلوک‌های بیت کوین را بدون تغییر در اندازه‌شان افزایش می‌داد.

سگویت در آگوست ۲۰۱۷ از طریق سافت فورک (Soft fork) در شبکه بیت کوین اجرا شد تا آن را با نود‌هایی که هنوز ارتقا نیافته‌اند سازگار کند. در حالی که بسیاری از کیف پول‌ها و سایر سرویس‌های Bitcoin به تدریج نرم افزار خود را با این تغییرات جدید همگام می‌کنند، دیگران به دلیل ریسک و هزینه قابل‌توجه، تمایلی به انجام این کار ندارند. برخی معتقدند که راه‌حل SegWit، برای مدت‌زمانی محدود مشکل را حل می‌کند اما در درازمدت، مجدداً با محدودیت روبه‌رو خواهد شد.

در سال ۲۰۱۷، مصادف با کنفرانس CoinDesk’s Consensus در نیویورک، رویکرد جدیدی به نام Segwit۲X معرفی شد. این ایده با حمایت چندین صرافی‌، SegWit را با افزایش اندازه بلوک به ۲ مگابایت ترکیب و معاملات را ۸ برابر کرد.

لایتنینگ Bitcoin

حل مشکل مقیاس پذیری بیت کوین کار ساده‌ای نیست، اما توسعه دهندگان Thaddeus Dryja و Joseph Poon ایده‌ای داشتند. در یک وایت پیپر در سال ۲۰۱۶، آنها مفهوم پروتکل «شبکه لایتنینگ» را معرفی کردند که انجام معاملات را سریع‌تر و ارزان‌تر می‌کند، در حالی که نیازی به تغییر اندازه بلوک نیست.

در این روش، شبکه Bitcoin لایه دومی را در بالای بلاکچین Bitcoin ایجاد می‌کند که شامل کانال‌های تولید‌شده توسط کاربران است.

نحوه کار شبکه لایتنینگ به این صورت است که در ابتدا، دو طرفی که مایل به انجام معامله با یکدیگر هستند، یک کیف پول چند امضایی (کیف پول‌هایی که برای تأیید معامله به بیش از یک امضا نیاز دارند)، ایجاد می‌کنند. در این کیف پول مقداری بیت کوین قرار می‌گیرد و آدرس آن در بلاکچین Bitcoin ذخیره می‌گردد. سپس یک کانال پرداخت ایجاد می‌شود. بعد از آن، دو طرف می‌توانند تعداد نامحدودی معامله را بدون آنکه درگیر ثبت مستقیم اطلاعات در بلاکچین شوند، انجام دهند. با انجام هر معامله، هر دو طرف ترازنامه به‌روزشده‌ای را امضا می‌کنند تا مقدار BTC باقی‌مانده در کیف پول مشخص شود. هنگامی که هر دو طرف، پایان معامله را تأیید کردند و کانال را بستند، مانده موجودی در بلاکچین ثبت می‌شود. در صورت بروز اختلاف، هر دو طرف می‌توانند از ترازنامه‌ای که اخیراً امضا کرده‌اند، برای بازیابی سهم خود از کیف پول استفاده کنند.

توسعه این فناوری با پذیرش SegWit در شبکه‌های Bitcoin و لایت کوین (Litecoin)، افزایش چشمگیری یافت. بدون اصلاح قابلیت انعطاف‌‌پذیری معاملات‌، انجام تراکنش از طریق شبکه لایتنینگ بسیار خطرناک است و عملی نیست. بدون امنیت بلاکچین، شبکه لایتنینگ چندان ایمن نخواهد بود. در نتیجه از این روش برای انجام معاملات کوچک یا حتی خرد که خطر کمتری دارند استفاده خواهد شد. بنابراین برای انجام معاملات بزرگ‌تر، بهتر است از همان لایه اصلی بلاکچین استفاده شود.

وضعیت قانون‌گذاری بیت کوین و بلاکچین در ایران

تاکنون قانون صریحی در مورد قانونی یا غیرقانونی بودن BTC و سایر ارزهای دیجیتال در ایران به تصویب نرسیده است. با این حال، خرید و فروش و نگهداری آنها جرم محسوب نمی‌شود. این موضوع به این معنی است که صرافی‌ها با دریافت مجوزهای لازم، می‌توانند شرایط لازم برای خرید بیت کوین را برای کاربران فراهم کنند.

تا چند سال پیش، قوانین سخت‌گیرانه‌تری در مورد Bitcoin وجود داشت، اما در سال ۱۳۹۸، کمیسیون اقتصادی دولت با به رسمیت شناختن صنعت رمزارزها و بیت کوین موافقت کرد. از آن زمان، استخراج و خرید و فروش بیت کوین به رسمیت شناخته شده است.

با وجود اینکه بیت کوین در حال حاضر در ایران قانونی نیست، انتظار می‌رود که در آینده نزدیک قوانین جدی‌تری در رابطه با آن وضع شود. وضع قوانین جدید و معقولانه می‌تواند به نفع کاربران باشد و به آنها کمک کند تا از دارایی‌های خود بهتر محافظت کنند.

خلاصه مطلب

بیت کوین اولین ارز دیجیتالی بود که به مردم معرفی شد و عنوان نوعی روش پرداخت خارج از چارچوب‌های قانونی مورد استفاده قرار گرفت. از زمان معرفی BTC در سال ۲۰۰۹، محبوبیت بیت کوین و میزان استفاده از آن افزایش یافته است.

اگرچه فرآیند تولید Bitcoin پیچیده است، اما سرمایه‌گذاری روی آن ساده است. سرمایه‌گذاران و معامله‌گران می‌توانند BTC را در صرافی‌های ارز دیجیتال خرید و فروش کنند. توجه داشته باشید که هنگام سرمایه‌گذاری در بازار جدید و پرنوسانی مانند Bitcoin و ارزهای دیجیتال مانند هر سرمایه‌گذاری دیگری، هرگز بیش از آنچه را که می‌توانید از دست بدهید سرمایه‌گذاری نکنید.

سؤالات متداول