توکن نقدینگی یا LP Token چیست؟ کاربرد توکن ال پی در دیفای

مقدمه

توکن ‌های نقدینگی یا LP token ها توکن‌هایی هستند که به تأمین‌کنندگان نقدینگی در صرافی‌ های غیر متمرکز (DEX) که روی پروتکل‌های بازارساز خودکار (AMM) اجرا می‌شوند، تعلق می‌گیرند. یونی سواپ، سوشی سواپ و پنکیک سواپ برخی از مثال‌های شناخته‌شده صرافی ‌های غیر متمرکز به حساب می‌آیند که ال پی توکن‌ ها را در بین تأمین‌کنندگان نقدینگی خود توزیع می‌کنند. در این مطلب قصد داریم به معرفی توکن نقدینگی یا توکن LP در بازارهای مالی بپردازیم.

توکن نقدینگی یا LP Token چیست؟

خرید ارز دیجیتال با ۱۰ هزار تومان!

تو صرافی ارزپلاس میتونی فقط با ۱۰ هزار تومان و با کارمزد صفر، بیش از ۶۰۰ ارز دیجیتال رو بخری!

شروع

توکن‌های ال پی به ‌منظور ردیابی مشارکت افراد در استخر نقدینگی کل به کار برده می‌شوند؛ چون این توکن‌ها با سهم هر فرد از استخر نقدینگی کل تناسب و همبستگی دارند.

به زبان بسیار ساده، توکن نقدینگی بر اساس فرمول زیر عمل می‌کند:

ارزش کل استخر نقدینگی تقسیم بر عرضه در گردش توکن‌های LP = ارزش یک توکن ال پی

از نظر خصوصیات فنی، LP token ها چندان با دیگر توکن‌های موجود در شبکه تفاوت ندارند. برای مثال، توکن‌های ال پی صادرشده در یونی سواپ و سوشی سواپ که هر دو روی شبکه اتریوم فعالیت می‌کنند، در واقع توکن‌های ERC-20 محسوب می‌گردند. همانند دیگر توکن‌های ERC-20 این توکن‌ها نیز قابل انتقال، مبادله و استیک کردن روی دیگر پروتکل‌ها خواهند بود.

اغلب استخرهای نقدینگی به کاربران این امکان را می‌دهند که هر وقت خواستند توکن‌های نقدینگی خود را بدون هیچ‌ گونه مداخله‌ای بازخرید نمایند. با وجود این، بسیاری از آنها در موارد بازخرید زودتر از موعد، از شما مبلغی را به‌ عنوان جریمه دریافت می‌کنند.

رابطه میان توکن LP و سهم نسبی از یک استخر نقدینگی در اکثر اوقات دست‌کم در دو مورد کاربرد دارد:

۱. به‌ منظور تعیین سهم تأمین‌کننده نقدینگی از کارمزد تراکنش‌های انباشته‌شده در طی ‌زمان تأمین نقدینگی.

۲. به ‌منظور تعیین میزان نقدینگی که هنگام بازخرید توکن‌های ال پی از محل استخرهای نقدینگی به تأمین‌کنندگان بازگردانده می‌شود.

موارد استفاده دیگری نیز در پلتفرم‌های امروزی DeFi برای توکن نقدینگی در حال پدید آمدن است. این موارد عبارتند از:

۱. استیک کردن توکن‌های LP به ‌منظور دریافت پاداش‌های بیشتر که به ‌عنوان راهی برای ترغیب LP ها به قفل ‌کردن نقدینگی خود در استخرها شناخته می‌شود. گاهی اوقات به این فرآیند، فارمینگ اطلاق می‌گردد.

2. استفاده از ارزش توکن ال پی به ‌عنوان فاکتور واجد شرایط بودن برای دسترسی به عرضه اولیه صرافی متمرکز (IDO). به‌ عبارت‌ دیگر، برای مشارکت در IDO های به‌خصوص، یک فرد باید مقدار مشخصی از توکن LP را در اختیار داشته باشد.

توکن نقدینگی یا LP Token چگونه کار می‌کند؟

نسخه V2 یونی سواپ از توکن‌های ERC-20 مبتنی بر اتریوم به ‌عنوان توکن‌های نقدینگی استفاده می‌کند. این توکن‌های LP گواه مالکیت شما بر بخشی از استخر نقدینگی هستند و می‌توانید از این طریق هر وقت خواستید توکن‌های رمزارز خود را از استخر نقدینگی خارج کنید. کارمزدهای به‌دست‌آمده از تراکنش‌ها مستقیماً به استخر نقدینگی واریز می‌گردند؛ بنابراین هر چه استخر نقدینگی بزرگ‌تر شود، به همان تناسب توکن‌های شما نیز ظرفیت رشد خواهند داشت.

نسخه جدید V3 یونی سواپ در ماه می ۲۰۲۱ آغاز به کار کرده و از توکن‌ های غیر قابل تعویض (NFT) به‌ عنوان توکن LP استفاده می‌کند. البته این بدان معنا نیست که شما از آثار هنری یا کلکسیونی به‌ عنوان نقدینگی استفاده می‌کنید؛ بلکه توکن‌ های NFT ارزش مشخص و جداگانه‌ای برای خود دارند.

با توجه ‌به ارزش جداگانه هر توکن NFT، یونی سواپ V3 به تأمین‌کنندگان نقدینگی اجازه می‌دهد که بازه قیمت دارایی‌های رمزارزی را که می‌خواهند برای آن نقدینگی فراهم آورند، انتخاب کنند. این بازه قیمت انتخابی با توکن NFT نمایش داده می‌شود که می‌توان از آن برای خارج کردن نقدینگی در زمان دلخواه خود استفاده کرد.

پروتکل این مفهوم را تحت عنوان «سفارش محدود کسب سود» معرفی می‌کند. اگر قیمت رمزارز در خارج از بازه قیمتی که شما تعیین کرده‌اید قرار گیرد، قرارداد هوشمند شما را از استخر نقدینگی حذف می‌کند و رمزارزهایتان را در ازای توکن‌هایی که هنوز در بازه قیمت مد نظرتان قرار دارند به فروش می‌رساند.

برای مثال فرض کنید که می‌توانید برای استخر ETH/USDC در بازه مشخص ۱۵۰۰ دلار اتر تا ۲۰۰۰ دلار اتر نقدینگی تأمین نمایید. اگر ارزش توکن‌های اتر شما تا ۱۵۰۰ دلار سقوط کند، شما می‌توانید توکن‌های DAI را در ازای اتر به فروش برسانید و تمامی وجوه خود را به ‌صورت توکن‌های اتر درآورید. همچنین می‌توانید بازه قیمت مدنظر خود برای تأمین نقدینگی را تغییر دهید و به ‌این‌ ترتیب نقدینگی خود را مطابق با شرایط بازار تنظیم کنید.

بازار ساز خودکار (AMM) چیست؟

بازارساز های خودکار (AMM) جایگزین نیاز به دفاتر ثبت به‌ کار رفته در صرافی‌های متمرکز به شمار می‌آیند. صرافی‌هایی مانند کوین بیس و جمینی از سفارش‌های خرید و فروش سرمایه‌گذاران به ‌منظور تأمین نقدینگی استفاده می‌کنند. علت آنکه چنین امری میسر شده، این است که صرافی‌های متمرکز درجه به‌خصوصی از نفوذ را بر وجوه سرمایه‌گذاران اعمال می‌کنند. در خصوص صرافی ‌های غیر متمرکز (DEX)، قراردادهای هوشمند قیمت یک دارایی را از طریق تقسیم مقدار کل توکن‌های موجود در استخر نقدینگی بر یکدیگر محاسبه می‌کنند.

با توجه ‌به اینکه تعادل استخرهای نقدینگی بر حفظ نسبت ۵۰/۵۰ از دارایی‌های رمزارز بر مبنای ارزش آنها به دلار استوار است، می‌توان از فرمول X*Y=K برای ایجاد این تعادل استفاده کرد. در این فرمول X و Y نماینده ارزش رمزارزهای موجود در استخر به دلار هستند و K ارزش کل وجوه به‌کاررفته در استخر است.

برای مثال، فرض کنید ۷۹۱۸۰ توکن اتریوم و ۱۳۴۴۵۷۹۹۴ توکن USDC در استخر نقدینگی ETH-USDC وجود دارد. در این صورت، مقدار کل وجوه در این استخر معادل ۲۶۹۰۸۴۵۸۳ دلار خواهد بود.

با توجه‌ به این اطلاعات، یونی سواپ می‌تواند قیمت فعلی هر دارایی را به دست آورد. برای این کار خودتان نیز می‌توانید ۱۳۴۴۵۷۹۹۴ را بر ۷۹۱۴۰ تقسیم کنید تا قیمت فعلی اتریوم در صرافی یونی سواپ که معادل ۱۳/۱۶۹۸ دلار است، به دست آید.

فارمینگ با توکن نقدینگی یا توکن LP

LP Token گواه مالکیت شما بر بخشی از استخر نقدینگی است که در آن دارایی‌های رمزارز خود را استیک می‌کنید. همچنین برای بازخرید دارایی‌های خود و سپس فروش این توکن‌ها، نیاز به ال پی خواهید داشت. اما تا وقتی که زمان این کار فرا برسد، می‌توانید از برخی توکن‌های LP جهت ییلد فارمینگ استفاده کنید.

برخی پلتفرم‌ها به شما این امکان را می‌دهند که به ‌منظور دریافت پاداش مضاعف در استخرهای نقدینگی مجزا، ال پی توکن‌ های خود را استیک کنید. این پلتفرم‌ها اکثراً به ‌عنوان پلتفرم‌های کوچک شناخته می‌شوند و شما در قبال ‌آنها بایستی ریسک از دست‌ دادن دارایی‌های خود را به دنبال از کار افتادن قراردادهای هوشمند به جان بخرید؛ بنابراین بسته به میزان تحمل ریسک خود، ممکن است بهتر باشد که دارایی‌های رمزارزی خود را تنها در یک استخر نقدینگی استیک کنید.

استخر نقدینگی چیست؟

استخرهای نقدینگی از قراردادهای هوشمند روی بلاک‌چین اتریوم به‌ منظور تأمین نقدینگی برای صرافی‌های غیرمتمرکز استفاده می‌کنند. تأمین‌کنندگان نقدینگی می‌توانند از کیف پول اتریوم خود به‌ منظور ارسال توکن‌ها به یک استخر نقدینگی که در آن وجوه سرمایه‌گذاران به‌ عنوان نقدینگی در DEXها جمع‌آوری می‌شود، استفاده کنند.

یونی سواپ به‌ ازای هر سواپ خود کارمزد ثابتی معادل ۳/۰ درصد دریافت می‌کند. این کارمزد تراکنش، متناسب با میزان مشارکت در استخر نقدینگی در میان سرمایه‌گذاران توزیع می‌شود. بسته به اینکه در چه استخری سرمایه‌گذاری کرده‌اید و نیز اینکه میزان تراکنش‌ها در یونی سواپ چقدر است، می‌توانید از ۲ تا ۵۰ درصد از بهره سالانه کارمزدهای LP را به دست آورید.

امنیت قراردادهای هوشمند

اگرچه قراردادهای هوشمند سابقه هک شدن در گذشته را دارند، اکثر این قراردادها امروزه امنیت بسیار بالایی را از خود نشان می‌دهند. یک راه خوب برای سنجش میزان امنیت یک قرارداد هوشمند، بررسی ارزش وجوه قفل‌شده در این قرارداد است.

اگر در یک قرارداد هوشمند، مقادیر قابل‌توجهی دارایی وجود داشته باشد، برای مثال بیش از یک میلیون دلار، می‌توان با اطمینان خوبی آن را ایمن در نظر آورد. علت این موضوع آن است که اگر یک هکر بتواند قرارداد را هک کند، قادر به دستیابی به‌ تمامی وجوه ذخیره‌شده در آن خواهد بود.

موارد استفاده از توکن نقدینگی (LP Token)

همان‌طور که پیش‌تر توضیح دادیم، موارد استفاده متعددی برای توکن LP پیشنهاد شده است. در ادامه بار دیگر این موارد استفاده را با هم مورد بررسی قرار می‌دهیم.

گواه حق مالکیت در استخر نقدینگی

پیش‌تر گفتیم که نخستین کارکرد توکن ال پی، اثبات سهم شما از استخرهای نقدینگی است. به ‌این ‌ترتیب با در اختیار داشتن حق مالکیت در استخر نقدینگی می‌توانید از کارمزد تراکنش‌ها در شبکه دیفای بهره‌مند گردید. میزان این کارمزد تابعی از حجم معاملات و سهم نسبی شما از استخر خواهد بود. در محاسبه دریافتی‌های استخر نقدینگی توجه به خطر ضرر ناپایدار (Impermanent Loss) نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.

ییلد فارمینگ یا کشت سود با ال پی توکن ‌ها

ییلد فارمینگ مفهومی بود که پس از روی کار آمدن سوشی سواپ و حمله خون‌آشامی آن به پلتفرم قبلی یعنی یونی سواپ رونق پیدا کرد. اکنون در بسیاری از صرافی‌های بزرگ امکان دریافت پاداش مضاعف در قالب توکن‌های حاکمیتی SUSHI، CAKE و … برای تأمین‌کنندگان سرمایه فراهم آمده است.

سرمایه‌گذاری در سرویس‌هایی چون آلفا هومورا، آکروپولیس و بیفی فایننس با توکن ال پی

دقت داشته باشید که به دنبال ییلد فارمینگ ممکن است امکان تبدیل بهره ساده به بهره مرکب وجود نداشته باشد. در این شرایط سرویس‌های تجمع‌کننده/بهینه‌کننده سود مانند آلفا هومورا، آکروپولیس و بیفی فایننس روی کار می‌آیند که به طور خودکار و مطابق با شرایط هر پلتفرم (از قبیل کارمزد گس، توالی زمانی پرداخت سود و …) مجدداً سود به‌دست‌آمده از ییلد فارمینگ را به اصل موجودی می‌افزایند و به طور خودکار به بهینه‌سازی سود می‌پردازند.

استفاده از توکن LP به‌ عنوان وثیقه برای پروتکل‌های دریافت وام

شما می‌توانید از توکن نقدینگی خود به ‌عنوان وثیقه در پروتکل‌های وام‌دهی استفاده کنید و متناسب با میزان سرمایه خود وام بگیرید. سرویس‌های متعددی از قبیل Aave و Cream این کار را با توکن‌های یونی سواپ، پنکیک سواپ و بالانسر انجام می‌دهند.

سخن پایانی

در این مطلب در خصوص توکن نقدینگی یا توکن ال پی صحبت کردیم. تأمین‌کنندگان نقدینگی اغلب از دو راه می‌توانند کسب درآمد داشته باشد. نخست از طریق دریافت کارمزد تراکنش‌ها در پلتفرم DeFi ای که در آن نقدینگی واریز کرده‌اند. در این حالت کارمزد تراکنش‌ها متناسب با سهم این تأمین‌کنندگان از استخر نقدینگی در بین LP ها توزیع می‌گردد؛ بنابراین هر چه توکن‌های بیشتری را استیک کنید، درآمد بالاتری را از محل کارمزدها به دست خواهید آورد.

برخی از استخرها همچنین از پاداش استخرهای نقدینگی به ‌عنوان عامل ایجاد انگیزه برای استیک کردن رمزارزها استفاده می‌کنند. این پاداش‌ها عمدتاً در قالب توکن‌های ERC-20 به‌کاررفته در پلتفرم پرداخت می‌شوند؛ بنابراین اگر توکن اتریومی که پروتکل از آن استفاده می‌کند روندی صعودی (Bullish) داشته باشد، این استخرها می‌توانند انتخاب مناسبی برای شما به‌ حساب آیند. LP Token یا توکن LP به ‌عنوان گواه مالکیت شما بر بخشی از استخر نقدینگی عمل می‌کند و انجام اقداماتی نظیر ییلد فارمینگ و دریافت وام از پلتفرم‌های مرتبط را برایتان میسر می‌سازد.