امور مالی غیر متمرکز یا دیفای (DeFi) چیست و چه کاربردی در بلاکچین دارد؟
فهرست مطالب
مقدمه
یکی از مهمترین ویژگیهای بلاک چین، امور مالی غیر متمرکز (DeFi) است. دو نوع دیفای وجود دارد:
- دیفای(DeFi) واقعی
- دیفای(DeFi) مجازی
در ادامهی مقاله به بررسی انواع دیفای و همچنین 5 پلتفرم برتر دیفای، پرداخته میشود.
دیفای چیست؟
پلتفرمهای دیفای از قراردادهای هوشمند استفاده کرده و برای استفاده از این قراردادها به بلاک چین قابل اعتماد نیاز دارند.
برای حمایت از تبادلهای بازار ارزهای دیجیتال به افزایش توسعه بازارهای مالی نیاز است. این بازارهای مالی به افراد دسترسی آزاد و عادلانه را ارائه نمیدهند و زیرساختی که هم اکنون ارائه میشود آسیبپذیر بوده و خطراتی همچون کلاهبرداری، سانسور، جعل و… بازارهای مالی را تهدید میکنند.
همانطور که اینترنت زیرساخت جدید اطلاعات را فراهم کرده است، بلاک چین نیز در حال آمادهسازی زیرساخت جدید برای بازارهای مالی است. دیفای (Decentralized Finance) با ایجاد زیرساخت جدیدی که از بازارهای مالی بر بستر بلاک چین مستقر هستند، پدید آمده است که از این بازارها حمایت میکند.
شعار دیفای «بانکی برای افراد بدون بانک» است.
بلاکچین دیفای مجازی چیست؟
برای متصلشدن به یک سیستم مالی غیرمتمرکز باید تنها به یک اینترنت متصل شوید. توجه داشته باشید مکان زندگی شما تاثیری در متصل شدن به سیستم مالی غیرمتمرکز ندارد. هر مقدار که سیستمهای اصلی زیرساخت یک بازار مالی غیر متمرکزتر گردد، میتواند منجر به کاهش هزینهها و کاهش سانسورها و همچنین کاهش دستکاریها شود. افرادی که به بانکها دسترسی ندارند میتوانند بدون مشکل به بازارهای مالی دسترسی پیدا کنند. دیفای همچنین باعث میشود بازارها محصولات غیر نقدی خودشان را به صورت آسانتر ارائه دهند و علاوه بر آن موجب ایجاد محصولات جدیدی که بازاری نداشتهاند میشود. وجود قابلیتهایی همچون آربیتراژ، قرض گرفتن و دسترسی آسانتر به نقدینگی میتواند موجب پیوستن سازمانهای بیشتری به بازارها شود.
بلاکچین دیفای واقعی چیست؟
اگر چه گفته شد که شعار دیفای «بانکی برای افراد بدون بانک» میباشد اما واقعیت این است که دیفای برای سرمایه گذاران با سرمایهی کم و یا صرفا افراد بدون بانک نیست. فناوریها اکثر مواقع مانع اصلی دسترسی به خدمات مالی نیستند. منصفانه نیست که در خود به این باور برسیم که خرده سرمایه گذاران، خطرات محصولات دیفای را بشناسند و همچنان این موضوع مورد بحث قرار گیرد که چرا باید یک فرد با سرمایه کم به مشتقات خارجی احتیاج داشته باشد؟!
علاوه بر خرده سرمایه گذاران، بازار محصولات برای سرمایه گذاران سازمانی نیز شفاف نمیباشد. به علت سرعت محدود عمکلرد پروژههای دیفای، بیشتر آنها مناسب معاملات مستمر(HFT) نمیباشند.
سرمایه گذاران و معاملهکنندگان سازمانی میخواهند وقتی در بازار محصولات معامله میکنند افراد را بشناسند اما این امکان در بازار محصولات وجود ندارد، همچنین سازمانهای مالی سنتی معاملاتی که طرف مقابل آن مشخص نیست را جدی نمیگیرند و این بازار مناسب معاملات کلان نیز نیست.
بنابراین هم اکنون این بازار متشکل از افرادی است که تجربه کاربری شبکه کریپتو را دارند. کاربرانی که هماکنون عضو شبکه کریپتو هستند و با داراییهای بر پایه بلاک چین مشکلی ندارند نیز عضو بازار محصولات میباشند. برای افزایش کاربران معاملات دیفای نباید دسترسی و شفافیت آن دستکم گرفته شود. وجود نداشتن آموزشهای لازم و همچنین نبود ابزار مناسب میتواند عامل دیگری برای جلوگیری از رشد این صنعت باشد. ابزارها و خدمات باید خیلی سریعتر توسعه پیدا کنند و بهترین محصولات نیز به وجود آید تا کاربر مجبور نباشد با سیستمهایی که مسیرهای مختلفی دارند تعامل داشته باشد. تمام افراد منجمله توسعهدهندگان، قانونگذاران، وکلا، سرمایه گذاران و… باید دست به دست هم دهند و با همکاری یکدیگر چالشهای این بازار را از پیش روی بردارند.
چالشهای بسیار زیادی وجود دارد که دیفای برای رشد باید ابتدا بر آنها غلبه کند. بدلیل مشکلات گفته شده، کاربران، دیفای را مورد استقبال قرار نمیدهند و این عدم پذیرش توسط کاربران میتواند بزرگترین مانع رشد دیفای باشد. در ادامه چند چالش مهم که در مسیر توسعه دیفای وجود دارند را مورد بررسی قرار میدهیم.
چالشهای بلاکچین دیفای
- هویت و اعتبار
- ناکارآمد بودن سرمایه
- اوراکلها
- نداشتن مدل تجاری مشخص
- قانونگذاری
- خطرات جدید تمام پروتکلها
- پلتفرمها و نقدینگیها
هویت و اعتبار:
برای یک تراکنش مالی ابتدا به هویت طرفین نیاز است اما دیفای به مشخص بودن هویت طرفین در تراکنشهای مالی پایبندی ندارد و همین امر ممکن است موجب ایجاد مشکل شود زیرا این ویژگی دیفای یک نوع نقض قانون تایید هویتی و قانون ضد پولشویی میباشد و احتمال دارد که باعث شود که جریمههای سنگینی برای آن وضع شود. اگر دیفای واسطهی تراکنش و معاملهای بین دو فرد یا سازمان ناشناس باشد ممکن است دارای عواقب بسیار خطرناکی باشد. گرچه پروژههای دیفای همچنان نقصهای فراوانی دارند اما در حال آمادهسازی روشهایی هستند که بدون متمرکزسازی، تایید هویت صورت بپذیرد.
چند نهاد، پروپوزالهای بهبود اتریوم را برای ایجاد خدمات تایید هویت(KYC) و اقدامات ضد پولشویی(AML) را در توکنهایERC-20 صادر کردهاند. اما همچنان تراکنشهایی خارج از این پروپوزالها صورت میگیرد و مشخص نیست که این پروپوزالها کاملا با پیشنیازهای قانونگذاری منطبق باشند.
ناکارآمد بودن سرمایه
در پروژه میکر DAO، افراد باید ۱.۵ برابر ارزش اتریوم را واریز کنند و همین وثیقهگذاری بیش از حدِ مورد نیاز پروژههای دیفای، علتی بر ناکارآمد بودن سرمایه است.
حتی در این صورت نیز بیشتر افراد با خود تصمیم میگیرند تا نسبت وام به ارزش خود را به میزان ۳۰۰ درصد حفظ کنند تا از جریمههای دو رقمی دوری کنند. حتی بعضی از افراد تمایل به وثیقه ۴ الی ۵ برابری را داشتهاند.
اوراکلها
نگرانی بزرگ این سیستمها به دلیل ناکارآمدی اوراکلهای داخل زنجیره میباشد.
پروژههای مختلف دیفای رویکردهای اوراکل متفاوتی اتخاذ میکنند اما تعداد زیادی از پروژهها از اوراکل Maker DAO استفاده میکنند. این اوراکلها به گونهای طراحی شدهاند که در حال حاضر فقط از استیبل کوین دای به صورت تک وثیقه پشتیبانی میکند ولی در آینده طراحی آن طوری عوض خواهد شد که از دای چند وثیقه نیز پشتیبانی کند. اوراکل MakerDAO اطلاعات را از ۱۶ منبع مختلف جمع آوری میکند. این منابع حاوی آدرسهای اتریوم میباشند که دارندگان توکن MKR به آنها رای دادهاند و سپس در قرارداد هوشمند مستقل ثبت شدهاند.
نکته بسیار مهم این است که MakerDAO همچنین از ماژول امنیتی اوراکل استفاده میکند که در آن، لایه دوم پروتکل میتواند تعطیلی اضطراری را فعال کند. اوراکلهای دای تک وثیقهای، هر بار که قیمت اتر به میزان یک درصد تغییر میکند به روزرسانی میشوند اما اوراکلهای دای چند وثیقهای (MCD) هر ساعت یکبار به روزرسانی خواهند شد.
نداشتن مدل تجاری مشخص
اگرچه گزینههای بسیار زیادی وجود دارد، اما بیشتر پروژههای دیفای، روش پولسازی خود را مشخص نکردهاند. هرچند در بعضی مواقع، این پروژهها باید درآمد ایجاد کنند.
در بیشتر موارد، مدل پولسازی از توکن اصلی لایه دیگری از پذیرش افراد را ارائه میدهد.
نادافهالندر از پلتفرم دارما گفت: مدل “کارمزدی” که در سطح پروتکل قرار دارد، به علاوه هر آن چیزی که مغایر با ایدئولوژی بلاک چین است، به راحتی میتواند فورک زده شود. دارما،dYdX و پلتفرمهای دیگر به این نتیجه رسیدهاند که مجموعهی محصولات کاملی تولید کنند، چون دریافتند که توسعه دهندگان علاقهای به سرمایه گذاری و زمان مورد نیاز بر روی ایجاد این پروتکلهای جدید را ندارند.
قانونگذاری در حوزه دیفای (DeFi)
بسیاری از استارتآپهای حوزهی ارز دیجیتال این موضوع را نمیدانند که چگونه مشخص کنند که باید پروژه خود را عرضه کنند یا خیر، چون محیط قانونگذاری آن مشخص نیست.
نوآوریها و پروژههای جدید به طور مستمر وارد این عرصه میشوند و میتوانند راهحلهایی در خصوص بسیاری از نقاط ضعف پروژههای حال حاضر ارائه دهند.
در سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۸، تمرکز اصلی دیفای بر روی به وجود آوردن نقدینگی و مقیاسپذیری صرافی های دیجیتال بود. راه حلهای هر کدام ازاین اهداف به سرعت در حال کامل شدن میباشد و تمرکز دیفای در سال ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ به وامدهی تغییر شکل داد.
خطرات جدید تمام پروتکلهای دیفای
بازار ارز دیجیتال و مبتنی بر بلاک چین اساسا دارای ویژگیهای مختلفی نسبت به بازارهای سنتی هستند. هر پروژه مدعی است که مدل ریسک ممتاز خود را گسترش داده، اما پیچیدگی تحلیل این ریسکها که در سراسر پروتکلهای وابسته به یکدیگر است، بدون اهمیت نمیباشد. علاوه بر آن باید خاطرنشان کرد که بیشتر مدلهای ریسک در سال ۲۰۰۸ سودمند نبودند.
بسیاری از این پروژهها از مفاهیم و مبانی استفاده میکنند که در بحران مالی سال ۲۰۰۸ نقش داشتند، اما نکته قابل توجه آن است که از این مفاهیم در روشهای جدید و آزمایش نشده بهرهگیری میشود .
MakerDAO یک شبکه آزمایشی است که موفقیت بسیاری از پروژههای دیگر به آن وابسته است. به یاد داشتن این موضوع مهم است که در صورت شکست خوردن بازار، CDPها و سایر محصولات دیفای بیمه نشدهاند و اشخاص ثالث، برای پشتیبانی از سرمایه جدید استارتآپها هیچ قدمی برنمیدارند.
پلتفرمها و نقدینگیها در DeFi
اکثر راه حلهای دیفای (DeFi) فعلی بر بستر اتریوم ایجاد شدهاند. بنابراین پذیرش دیفای در ارتباط با مقیاسپذیری و کاربرد شبکه اتریوم میباشد.
اگرچه ترکیبپذیری پروتکلهای ایجاد شده بر بستر اتریوم هزینههای زیادی دارد، اما دارای ریسک شبکه نیز هست. به روزرسانی پروتکل لایه اصلی به گونهای که از نسخههای قبل نیز پشتیبانی کند، سختتر میشود چون بیشتر پروژهها بر بستر اتریوم قرار دارند.
قسمتی از قدرت دیفای در ایجاد بازارهای جدید است، هرچند که بازارهای غیرمتمرکز دچار مشکلی هستند که تمام بازارها با آن مواجهاند. این را نیز به یاد داشته باشید که پذیرش، نیاز به وجود آوردن نقدینگی دارد اما نقدینگی یکی از عوامل پذیرش میباشد.
الکس ایوانز مدل فعلی شبکههای دیفای را به سه بخش اصلی طبقه بندی میکند:
- شبکههایی که کاربران باید همتایانی پیدا کنند تا با آنها معامله کنند، مانند آگور، 0x و دارما
- شبکههایی که دارایی پیشنهاددهندگان فروش(میکرها) را جمعآوری میکنند و این داراییها را به ازای دریافت هزینه به پیشنهاد دهندگان خرید(تیکرها) ارائه میدهند، مانند Compound و Uniswap
- شبکههایی که از طریق نظارت، پارامترهایی را قرار میدهند و به افراد این اجازه را میدهد تا مستقیما با استفاده از قرارداد هوشمند به انجام معامله بپردازند، مانند MakerDAO
همه این مدلها به دنبال نقدینگی هستند. نداشتن پیشنیاز برای یافتن همتای مشخص به منظور انجام معامله، یکی از خوبیهای پروتکلهای برتر است.
آرجون بالاجی یکی از سرمایه گذاران پارادایم در مورد مقیاسپذیری محدود شبکههای فعلی دیفای میگوید: که حجم معاملات x0 در تاریخ دسامبر ۲۰۱۹ بخشی از حجم معاملات روزانه کوین بیس خواهد بود.
معرفی ۵ پلتفرم برتر دیفای
اتریوم
اتریوم وسیعترین پلتفرم قراردادهای هوشمند است، و یک شبکه بلاک چین با بیشترین انواع پروژههای فعال دیفای میباشد.
شاخصترین اکوسیستم دیفای در اتریوم یقینا MakerDAO است که از وضعیتهای بدهی با وثیقه به منظور به وجود آمدن نخستین استیبل کوین غیرمتمرکز با نام دای (DAI) استفاده میکند.
ارزش دای متناظر با دلار آمریکا بوده و به هیچ پشتوانه دیگری وابستگی ندارد. اکثر پروژههای دیگر دیفای از این رمزارز به عنوان راهکار پرداخت اصلی و استیکینگ (Staking) خود بهره میگیرند.
به این نکته باید توجه داشت که اتریوم بیشترین تعداد کاربر را دارد اما مقیاسپذیری مناسبی ندارد. اتریوم 2.0 همچنان در حال پیشرفت و توسعه است و در نسخههای آغازین خود، ویژگی قرارداد هوشمند را اضافه نکرده است.
پولکادات (Polkadot)
پولکادات یا پولکادوت یک پروژه بلاک چینی است که تمرکز آن بر روی مقیاس پذیری است. شبکه پولکادوت زنجیرههای موازی را که توسط زنجیره مرکزی کنترل میشوند را اجرا میکند.
پولکادات یک پروژه بلاک چین لایه اول است که تمرکز ویژهای بر مقیاسپذیری دارد. به طور خلاصه، شبکه پولکادوت تعدادی از زنجیرههای موازی را اجرا میکند که توسط زنجیره واسطه مرکزی مدیریت میشود.
پولکادات پلها و واسطههای زیادی را برای ایجاد برقرای ارتباط بین بلاک چینها به وجود میآورد. با وجود ارتباط بین زنجیرههای موازی، از این پلها میتوان برای به وجود آوردن ارتباط با زنجیرههای خارجی استفاده کرد.
به همین دلیل، پولکادوت انتخاب بسیار مناسبی برای پروژههای دیفایی است. اکنون اکوسیستم پولکادوت شامل پروژههای دیفای مختلفی نظیرChainX، آکروپولیس(Akropolis)، لامینار (Laminar) و دیجیکس (Digix) است.
بلاک چین EOS
این بلاک چین یک بلاک چین شرکتی، با سرعت بالا و بدون کارمزد تراکنش میباشد. این موضوع با استفاده از الگوریتم اجماع گواه اثبات سهام وکالتی نیمه متمرکز امکانپذیر شده است. دارندگان EOS با این مدل اجماع، به تولیدکنندگان بلاک رای میدهند و ۲۱ کاندید برتر حق انحصاری تولید بلاک و کسب پاداش را برای خود کسب میکنند.
پروژههای قابل ذکر در بلاک چین EOS عبارت اند از: پلتفرم وامدهی EOSREX، استیبل کوینEOSDT، چندین کیف پول، صرافی غیرمتمرکز و پروژههای زیرساختی نظیر خدمات اوراکل.
همچنین، بعضی از برنامههای غیرمتمرکز شرطبندی در بلاک چین EOS فعالیت میکنند.
اگرچه EOS، معاملات سریع بدون کارمزد را امکان پذیر میسازد، اما منتقدین، EOS را به نوعی غیرقابل پیشبینی میدانند چون نوع نظارت بر آن، به نظر۲۱ تولیدکننده بلاک متکی میباشد.
نکتهی مهمی که شرایط را بدتر میکند این است که تعداد زیادی از تولیدکنندگان بلاک در کشور چین حضور دارند که احتمال دخالتهای دولتی در امور آنها وجود دارد. علاوه بر آن Block.one شرکت مسئول توسعه EOS دارای توکنهای زیادی از EOS است که از نظر تئوری میتواند تولیدکنندگان بلاک را انتخاب کند.
مشکل دیگر در نحوهی رایگیری وجود دارد این است که در زمان رایگیری، تولیدکنندگان بلاک میتوانند با یکدیگر تبانی کنند تا رتبهی همدیگر را ارتقا دهند. به همین دلیل رتبه بسیاری از حامیان کوچکتر و ضعیفتر بسیار کاهش مییابد و فقط پاداشی بسیار کم دریافت کنند و یا حتی به رتبهای برسند که هیچ پاداشی به آنها تعلق نگیرد.
ترون
ترون بلاک چین دیگری است که مبتنی بر اجماع گواه اثبات سهام وکالتی است. ترون اکثر مشکلات موجود در EOS را ندارد. زیرا برخلاف EOS بر سیاستهای نامنظم طرفینی که قدرت مسدودسازی حسابها و برگرداندن تراکنشها را دارند متکی نیست.
بایننس به دلیل داشتن دارایی زیاد، بخش زیادی از قدرت رایگیری را در اختیار خودش دارد. بایننس به جای آنکه به خود به عنوان کاندیداهای پیشروی ترون رای دهد، میتواند با تقسیم رایها و انتصاب ۲۵ نماینده از ۲۷ نماینده، از این قدرت استفاده کند.
ترون از امتیازهای پهنای باند برای تخصیص ظرفیت 2000 تراکنش در ثانیه استفاده میکند و دیگر هزینههای گس را پرداخت نمیکند، در حالی که هر حساب ترون به طور روزانه سطح مشخصی از امتیاز پهنای باند را دریافت میکند تا تعداد محدودی تراکنشهای رایگان به دارنده حساب بدهد. اگر یک فرد به تراکنشهای بیشتر برای انجام معاملات خود نیاز داشته باشد، میتواند با استیکینگ توکن TRX یا پرداخت کارمزد کم، امتیاز پهنای باند خود را افزایش دهد.
همانطور که میدانید ترون که با خرید بیت تورنت (Bit torrent) شناخته شده است و ردهی خود را به عنوان پلتفرم ارائه دهنده خدمات فضای ذخیرهسازی غیرمتمرکز به تولیدکنندگان محتوا مشخص کرده است. در روزهای گذشته پخش ویدئوی DLive به اکوسیستم ترون پیوسته است تا از بیت تورنت برای پخش ویدئوهای همتا به همتا استفاده کند. به علاوه، ترون شامل برنامههای غیرمتمرکز برای شرطبندی و بازی میباشد.
صرافی غیرمتمرکز پولونی (Poloni Dex)، ترون ترید (TronTrade) و هم چنین پلتفرم وامدهی زتیر (Zethyr) از قابل ذکرترین پروژههایی هستند که از دیفای استفاده میکنند. ترون به خاطر بدستآوردن رشد چشمگیر اکوسیستم خود در سال ۲۰۱۹ موفق به کسب جایزه مالی Jinse Finance شد.
آلگوراند (Algorand)
آلگوراند با مدل اجماع گواه اثبات سهام خود به یک تعادل خوبی بین خروجی تراکنش و غیرمتمرکزسازی رسیده است. نکته مهمی که آلگوراند را متفاوت میکند، ویژگیهای فناوری آن است.
قراردادهای هوشمند برای صرافیهای غیرمتمرکز بسیار جالب است، چون تراکنشهای پیچیده را بدون نیاز به قراردادهای هوشمند خارجی امکان پذیر میسازد. (IDEX)
سکیوری تایز (Securitize) که پلتفرمی برای ایجاد و صدور اوراق بهادار دیجیتالی است، یکی از شریکهای دیفای آلگوراند میباشد. آلگوراند و سکیوری تایز با همکاری یکدیگر، میزبان IPO هیبرید و دوگانهای برای فدراسیون جهانی شطرنج خواهند بود که این فدراسیون تقریبا ۵ درصد از داراییهای خود را به صورت اوراق بهادار دیجیتالی تبدیل خواهد کرد.
بیتگو (BitGo) نیز یکی از سرویسهای استیکینگ عهدهدار ارائهی ارز دیجیتال به دارندگان توکن ALGO است. بیتگو تعداد زیادی از ارائهدهندگان خدمات تصدی و بخش انبوهی از سرمایه موجود در کیف پول آفلاین را در اختیار دارد و بیمه ۱۰۰ میلیون دلاری در مقابل هک و از دست دادن کلیدهای خصوصی را نیز پشتوانهی خود قرار داده است.
همچنین ببینید: قیمت لحظهای ارزهای DeFi
سخن پایانی
دیفای (DeFi) در سال 1399 یکی از مطالب اساسی در صنعت بلاک چین خواهد بود؛ با اینکه هنوز پلتفرمهای قرارداد هوشمند مقیاسپذیر موجودیت ندارد.
اگرچه اکوسیستم دیفای (DeFi) اتریوم بیهمتاست، ولی بلاک چین اثبات کرد که دارای محدودیتهای تراکنشی زیاد و شدیدی میباشد و راهکار آن در دسترس قرار گرفتن اتریوم ۲.۰ است.
این طور که به نظر میآید پولکادوت یکی از رقبای اصلی این میدان مبدل شود، ولی تا عرضهی شبکهی اصلی آن آماده شود چند ماهی طول خواهد کشید. ترون و EOS با شبکههای گواه اثبات سهام وکالتی خود به بازده تراکنش خیلی زیادی رسیده است؛ ولی این امر باعث به وجود آمدن متمرکز سازی در این شبکهها شده است. این مطلب میتواند برای پروژههای دیفای و کاربران نقشی بازدارنده را ایفا کند.
در حال حاضر خدمات مقدماتی دیفای آماده اند ولی آلگوراند هنوز اکوسیستم وسیع و کامل دیفای را در خود ندارد. و این درحالیست که آلگوراند با ویژگی لایه اول خود به انتخاب جذابی برای پروژههای دیفای مبدل شده است که در تلاش برای انتقال به پلتفرم قرارداد هوشمند مقیاس پذیرتر است.
دیدگاه خود را ثبت کنید