مقدمه

یکی از ویژگی‎های مهم ارزهای دیجیتال، غیرمتمرکز بودن آنها است. این بدان معنا است که این نوع دارایی‌ها توسط یک نهاد واحد مانند یک دولت یا بانک مرکزی کنترل نمی‌شوند، بلکه بین انواع رایانه‌ها، شبکه‌ها و نودها تقسیم و توزیع می‌گردند. در موارد بسیاری، ارزهای مجازی از این وضعیت غیرمتمرکز برای دستیابی به سطوحی از حریم خصوصی و امنیت استفاده می‌کنند که معمولاً برای ارزهای استاندارد و تراکنش‌های آنها در دسترس نیست. با الهام از غیرمتمرکز بودن ارزهای دیجیتال، گروهی از توسعه‌دهندگان ایده یک سازمان خود گردان غیر متمرکز یا DAO را در سال ۲۰۱۶ میلادی مطرح کردند.

در این مقاله قصد داریم به معرفی سازمان خودگردان غیر متمرکز یا DAO (دائو) و همچنین، بررسی نگرانی‌های پیرامون چنین سازمان‌هایی بپردازیم. با ما همراه باشید.

خرید ارز دیجیتال با ۱۰ هزار تومان!

تو صرافی ارزپلاس میتونی فقط با ۱۰ هزار تومان و با کارمزد صفر، بیش از ۳۰۰ ارز دیجیتال رو بخری!

شروع

تاریخچه سازمان خود گردان غیر متمرکز (DAO)

اولین سازمان خود گردان غیر متمرکز یا DAO سازمانی بود که به صورت خودکار و غیرمتمرکز طراحی شده بود. این سازمان به شکل یک صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر، بر اساس یک کد متن باز و بدون ساختار مدیریتی یا هیئت مدیره معمول عمل می‌کرد. این سازمان خودگردان غیر متمرکز اگرچه از شبکه اتریوم استفاده می‌کرد، اما برای غیرمتمرکز شدن کامل به هیچ دولت خاصی وابسته نبود.

اما چرا سازمانی مانند DAO ایجاد شد؟ توسعه‌دهندگان DAO معتقد بودند که می‌توانند خطای انسانی یا دستکاری وجوه سرمایه‌گذاران را با قرار دادن قدرت تصمیم‌گیری در دستان یک سیستم خودکار و یک فرآیند جمع‌سپاری (Crowdsourced process)، از بین ببرند. این سازمان خودگردان غیر متمرکز که بر بستر شبکه اتریوم اجرا می‌شد، به گونه‌ای طراحی شده بود که به سرمایه‌گذاران اجازه می‌داد از هر کجای دنیا به صورت ناشناس پول ارسال کنند. این DAO همچنین به دارندگان توکن اکوسیستم ‌خود اجازه می‌داد که در پروژه‌های احتمالی حق رأی داشته باشند.

این سازمان خود گردان غیر متمرکز در اواخر آوریل ۲۰۱۶ و به لطف فروش انبوه توکن‌های خود در یک ماه که جمع‌آوری بیش از ۱۵۰ میلیون دلار سرمایه را به همراه داشت، راه‌اندازی شد. راه‌اندازی این پروژه، بزرگ‌ترین کمپین جمع‌آوری سرمایه تا آن زمان بود.

انتقادات از سازمان خود گردان غیر متمرکز یا DAO

تا ماه می ۲۰۱۶، اولین سازمان خودگردان غیر متمرکز درصد زیادی از تمام توکن‌های ETH را که تا آن زمان صادر شده بود، در اختیار داشت (به گزارش اکونومیست، تا ۱۴ درصد). با این حال، تقریباً در همان زمان، مقاله‌ای منتشر شد که به چندین آسیب‌پذیری امنیتی بالقوه در این سیستم می‌پرداخت و سرمایه‌گذاران را از رأی‌دهی به پروژه‌های سرمایه‌گذاری آتی این سازمان تا زمان حل این مشکلات، منع می‌کرد.

بعدها در ژوئن ۲۰۱۶، هکرها با بهره‌برداری از آسیب‌پذیری‌ها به DAO حمله کردند و حدود ۳٫۶ میلیون ETH را به سرقت بردند که در آن زمان حدود ۵۰ میلیون دلار ارزش داشت. این موضوع باعث ایجاد یک بحث و جدال گسترده در بین سرمایه‌گذاران سازمان خودگردان غیر متمرکز شد؛ به طوری که برخی راه‌های مختلفی را برای مقابله با هک پیشنهاد کردند و برخی دیگر خواستار انحلال دائمی DAO شدند. این حادثه همچنین در هارد فورک اتریوم که مدت کوتاهی پس از آن اتفاق افتاد، نقش بسیار مهمی داشت.

به گزارش مجله آی‌تریپل‌ئی اسپکتروم (IEEE Spectrum)، سازمان خودگردان غیر متمرکز در برابر خطاهای برنامه‌نویسی و بردارهای حمله آسیب‌پذیر بود. در واقع، این واقعیت که این سازمان در حال ترسیم قلمرو جدیدی برای مقررات و قوانین شرکتی بود، کمکی به این مشکل نمی‌کرد. تبعات و پیامدهای ساختاری این سازمان زیاد بود و سرمایه‌گذاران نگران بودند که در قبال اقدامات انجام‌شده توسط DAO، مسئول شناخته شوند.

فعالیت این سازمان خود گردان غیر متمرکز در مورد فروش یا عدم فروش اوراق بهادار نیز مبهم بود. علاوه بر این، در مورد نحوه عملکرد سازمان خودگردان غیر متمرکز در دنیای واقعی، سؤالات زیادی وجود داشت.

• در ژوئیه سال ۲۰۱۷، کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) با انتشار گزارشی ادعا کرد که DAO اوراق بهادار را به شکل توکن در بلاکچین اتریوم فروخته و این امر به معنای نقض قوانین اوراق بهادار ایالات متحده است.

پس از بحث بر سر آینده سازمان خودگردان غیر متمرکز و حادثه هک گسترده آن در اوایل تابستان، در سپتامبر سال ۲۰۱۶ چندین صرافی بزرگ توکن DAO را از فهرست خود خارج کردند و پایان این سازمان خودگردان غیر متمرکز را رقم زدند.

جوامع آنلاین مبتنی بر DAO

سازمان خود گردان غیر متمرکز یا DAO تا اواسط سال ۲۰۲۰ احیا نشده بود. با این وجود، علاقه به این نوع سازمان‌ها همچنان در حال رشد است. در سال ۲۰۲۱، بنیاد میکر (Maker Foundation)، قهرمان حوزه DAO در صنعت کریپتو، اعلام کرد که به طور رسمی فعالیت‌های خود را به میکر دائو (MakerDAO) – توسعه‌دهنده استیبل کوین دای (DAI) – واگذار کرده و تا پایان سال منحل خواهد شد.

از سوی دیگر، با توجه به اینکه همه‌گیری COVID-19 بسیاری از ما را مجبور به کار در خانه و فاصله اجتماعی از عزیزان خود کرده است، ارتباط دیجیتال اکنون نقش مهمی در نحوه ارتباطات ما دارد. این موضوع، وابستگی بسیاری از کاربران به جوامع آنلاین را به همراه داشته است.

یک سازمان خود گردان غیر متمرکز یا دائو نیز اساساً یک سازمان قابل برنامه‌ریزی شامل افراد است که حول یک مأموریت مشترک شکل گرفته و یک جامعه آنلاین نوظهور را ایجاد می‌کنند. آنها به طور مشترک یک کیف پول رمزارزی چند امضایی را کنترل و اطمینان حاصل می‌کنند که اهداف آن –که توسط اعضای DAO تعیین شده است– برآورده شوند. حاکمیت DAOها و عملیات آنها در قراردادهای هوشمند نوشته شده که شامل عبارت‌های خودکار اگر-سپس (if-then) است. این موضوع، چنین سازمان‌هایی را شفاف و قابل‌حسابرسی می‌کند.

نکته قابل‌توجه در مورد DAOها و نقش آنها در جوامع آنلاین این است که از طریق آن، افراد در یک سطح وسیع با یکدیگر تعامل دارند و کارهای زیادی در این فضا انجام می‌شود. هر کسی، با صرف‌نظر از اینکه کجا باشد، می‌تواند در یک سازمان خودگردان غیر متمرکز شرکت کند. تنها چیزی که مورد نیاز است، استیکینگ سرمایه است و پس از آن، امکان تعامل با یک جامعه این‌چنینی فراهم می‌شود.

یک سازمان خود گردان غیرمتمرکز مانند یک باغ محصورشده نیست. به عبارت دیگر، شرکت‌کنندگان در این جامعه دارای انگیزه‌های درونی و بیرونی برای همکاری با سایر جوامع DAO برای تقویت قابلیت‌های یکدیگر و در عین حال، مشارکت در مالکیت و جهت‌گیری هر پروژه هستند. در DAO هیچ نهاد کنترل‌کننده مرکزی وجود ندارد و همه این حق را دارند که در مورد نحوه انجام امور نظر بدهند.

بهترین ارزهای DAO کدام‌اند؟

بر اساس رتبه‌بندی ارائه‌شده توسط وبسایت کوین مارکت کپ (Coinmarketcap)، در حال حاضر یونی سواپ (UNI) و پس از آن، میکر (MKR) و آوه (AAVE)، برترین ارزهای دیجیتال مبتنی بر DAO بر اساس ارزش بازار هستند.

سخن پایانی

در این مقاله به معرفی سازمان خود گردان غیر متمرکز یا DAO و همچنین، بررسی نگرانی‌های پیرامون چنین سازمان‌هایی پرداختیم.

در حال حاضر، همکاری‌ بین DAOها بیشتر یک موضوع رمزارز محور است. با این حال، قدرت واقعی نهفته در این سازمان‌ها زمانی نمود پیدا خواهد کرد که روش‌ها، مدل‌های مالکیت و ابزارهای ایجادشده توسط این جنبش، به جوامع بزرگ و کوچک در دنیای واقعی راه پیدا کنند.

در واقع، با وجود نگرانی‌ها و مسائل مربوط به قانونی بودن، امنیت و ساختار DAO، بسیاری از تحلیلگران و سرمایه‌گذاران بر این باورند که اهمیت این نوع سازمان در نهایت درک خواهد شد و حتی ممکن است جایگزین کسب‌وکارهای با ساختار سنتی شود. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که طی پنج سال آتی، DAOها به آینده جوامع آنلاین تبدیل خواهند شد!