آشنایی با بانکداری باز و ارتباط آن با بلاکچین

مقدمه

عملیات بانکداری باز (Open Banking) شیوه ارائه خدمات بانک‌ها و مؤسسات مالی را دگرگون ساخته است. این رویکرد از بانکداری، شرایطی را فراهم آورده است که بتوانید بدون مراجعه حضوری به بانک و تنها از طریق اپلیکیشن تمامی فعالیت‌های مالی و بانکی خود را انجام دهید. این محصول نتیجه ترکیب علوم رایانه‌ای با علوم مالی است و در صدد است که صنعت بانکداری را متحول کند. در این مقاله می‌کوشیم این رویکرد جدید بانکداری را توضیح دهیم و رابطه بانکداری باز و ارزهای دیجیتال و دنیای بلاکچین را تبیین کنیم.

بانکداری باز چیست؟

خرید ارز دیجیتال با ۱۰ هزار تومان!

تو صرافی ارزپلاس میتونی فقط با ۱۰ هزار تومان و با کارمزد صفر، بیش از ۶۰۰ ارز دیجیتال رو بخری!

شروع

بانکداری باز یا «داده‌های بانکی باز» نوعی عملیات بانکداری است که ارائه‌دهندگان خدمات مالی ثالث را مجهز می‌سازد تا با استفاده از رابط برنامه‌نویسی اپلیکیشن (API) به بانکداری خرد (Consumer Banking)، معاملات و سایر داده‌های مالی بانک‌ها و مؤسسات مالی غیربانکی دسترسی آزاد داشته باشند. بانکداری باز شبکه‌سازی حساب‌ها و داده‌های مؤسسات را جهت استفاده مشتریان، مؤسسات مالی و ارائه‌دهندگان خدمات مالی فراهم می‌کند. بانکداری باز به منشأ اصلی نوآوری تبدیل شده و در صدد است صنعت بانکداری را متحول سازد.

مفهوم بانکداری باز

بانک‌ها در بانکداری باز، دسترسی و کنترل داده‌های شخصی و مالی مشتریان را برای ارائه‌دهندگان خدمات شخص ثالث، یعنی شرکت‌های نوپا در حوزه فناوری و فروشندگان خدمات مالی آنلاین ممکن می‌سازند. لازم است مشتریان موافقت خود را با دسترسی بانک اعلام کنند؛ به این صورت که در صفحه آنلاین اپلیکیشن، چک باکس مربوط به شرایط و مقررات ارائه خدمات را تیک بزنند. در این صورت، رابط‌های برنامه‌نویسی (API) شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات می‌توانند از داده‌های مشترک مشتریان استفاده کنند.

موارد این استفاده می‌تواند از مقایسه حساب‌های مشتریان و تاریخچه تراکنش گرفته تا مجموعه‌ای از خدمات مالی، جمع‌آوری داده‌های مربوط به مشتریان و مؤسسات مالی برای ایجاد نمایه‌های بازاریابی و ایجاد تراکنش جدید و اعمال تغییرات حساب از طرف مشتری را در بر بگیرد.

نوید بانکداری باز

بانکداری باز نیرو محرکه نوآوری در صنعت بانکداری است که به جای تمرکزگرایی بر شبکه‌ها اتکا دارد و می‌تواند داده‌های مالی مشتریان را به صورت امن با سایر مؤسسات مالی به اشتراک بگذارد. به عنوان مثال می‌تواند فرآیند بعضاً دشوار تغییر استفاده از خدمات حساب جاری یک بانک به بانک دیگر را تسهیل کند.

API می‌تواند داده‌های تراکنش مشتریان را بررسی کند و بهترین خدمات و محصولات مالی را برای آنان شناسایی نماید؛ مانند حساب پس‌انداز جدیدی که نسبت به حساب‌ پس‌انداز فعلی نرخ بهره بیشتری دارد یا کارت اعتباری متفاوتی با نرخ بهره پایین‌تر.

بانکداری باز می‌تواند با استفاده از حساب‌های متصل به شبکه، تصویر دقیق‌تری از شرایط مالی و سطح ریسک مشتری به وام‌‌دهندگان ارائه دهد و شرایط اعطای وام را سودآورتر سازد. علاوه بر این، به مشتریان کمک می‌کند که پیش از مقروض شدن، تصویر دقیق‌تری از اوضاع مالی خود داشته باشند.

اپلیکیشن دیگری می‌تواند به مشتریان کم‌بینا کمک کند تا از طریق فرمان صوتی امور مالی خود را پیگیری کنند. بانکداری باز همچنین می‌تواند به کسب و کارهای کوچک کمک کند تا از طریق حسابداری آنلاین در زمان خود صرفه‌جویی کنند و سازمان‌های مسئول کشف کلاهبرداری را در نظارت بر حساب‌های مشتریان و شناسایی هر چه زودتر مشکلات یاری رساند.

بانک‌های معتبر مجبور می‌شوند امور خود را به روش‌های نوینی انجام دهند که در حال حاضر برای احداث و صرف هزینه جهت به کارگیری فناوری جدید مهیا نیستند. به هر حال، بانک‌ها می‌توانند با کمک‌رسانی بهتر در مدیریت امور مالی مشتری به جای تسهیل تراکنش‌ها، از این فناوری جدید در راستای تقویت روابط مشتری و حفظ مشتری استفاده کنند.

پیش از ارائه‌ بانکداری باز توسط بانک‌ها، نزدیک‌ترین چیزی که به آن شباهت داشت مجموعه‌ای از وب‌سایت‌ها بود مانند Mint و Personal Capital که اطلاعات حساب کاربران در مؤسسات مالی را در یک جا جمع‌آوری می‌کردند. این سرویس‌ها کاربران را ملزم می‌کردند نام کاربری و رمز حساب خود را تحویل دهند، سپس اطلاعات را از صفحات آن حساب‌ها جمع‌آوری می‌کردند. چنین عملی ریسک امنیتی دارد و نتیجه آن کاملاً دقیق نیست و بعضاً شناسایی تراکنش‌ها را برای کاربران دشوار می‌کند.

علاوه بر این، ممکن است حساب‌ مالی کاربران با سرویس تجمیع حساب سازگار نباشد و تصویر درست و کاملی از امور مالی افراد ارائه ندهد. API گزینه امن‌تری محسوب می‌شود؛ زیرا بستری برای اپلیکیشن‌ها فراهم می‌کند تا بتوانند داده‌ها را مستقیماً و بدون هم‌رسانی اطلاعات کاربران به اشتراک گذارند.

ریسک‌‌های بانکداری باز

بانکداری باز می‌تواند مزایایی داشته باشد؛ از جمله دسترسی مناسب مشتریان به اطلاعات و خدمات مالی و همچنین کاهش هزینه‌های مؤسسات مالی. با این حال، مستعد ریسک‌های جدی در حریم خصوصی و امنیت امور مالی مشتریان است و همچنین بدهکاری به مؤسسات مالی به بار می‌آورد. API هم در بانکداری باز عاری از ریسک امنیتی نیست. مثلاً احتمال دارد حساب مشتری توسط یک اپلیکیشن مخرب پاک شود. نگرانی‌های بزرگتری وجود دارد مانند نقض داده‌ها به دلیل ضعف امنیت، هک شدن و تهدید‌های داخلی که اخیراً در مؤسسات مالی رایج شده‌اند و احتمالاً با اضافه شدن داده‌های بیشتر نیز باقی خواهند ماند.

تمرکز بازار و قدرت قیمت‌گذاری می‌تواند بیش از هر مزیتی هزینه مشتری را افزون کند. چنین ادغام بازاری قبلاً در خدمات اینترنی مانند فروش آنلاین، موتورهای جستجوگر و رسانه‌های اجتماعی دیده شده و شدیداً مورد انتقاد قرار گرفته است؛ زیرا بنا به باور غالب، باعث می‌شود که غول‌های تکنولوژی از داده‌های مشتریان سوءاستفاده کنند. علاوه بر هزینه‌های مستقیم ناشی از تمرکز بازار، سوءاستفاده‌‌های مشابه از داده‌های مالی خصوصی مشتریان می‌تواند حتی نگرانی‌های بزرگ‌تری به بار آورد.

ارتباط بلاکچین و بانکداری باز

فناوری بلاکچین بخشی جدایی ناپذیر از انقلاب صنعتی بعدی خواهد بود و اینکه بانک‌ها چگونه از این مزیت استفاده می‌کنند یک سوال جالب است.

موارد استفاده واضحی از بلاکچین در بانکداری باز وجود دارد که حول بهبود فرایندها، از بین بردن خطاهای انسانی و افزایش بهره وری در مشاغل متعدد بانکداری سنتی است. همچنین بسیاری از محصولات مالی جدید وجود دارد که از کاربرد قراردادهای هوشمند و توانایی کنترل نتایج بر اساس متغیرهای نامحدود پدیدار می‌شوند.

همچنین مفهوم جایگزینی (Alternative concept)، حول رابطه مستقیم یک پلتفرم داده غیرمتمرکز است که از بلاکچین برای عدم نیاز به اعتماد در مبادلات، استفاده می کند ، اما همچنین از قابلیت ارز های دیجیتال برای ایجاد واحد ارزشی (توکن) برخوردار است که اقتصاد مبتنی بر بازار آزاد را قادر می سازد، منابع و داده ها را برای عملکرد مطلوب تخصیص دهد.

پیوند بین فناوری بلاکچین و بانکداری باز از نقاط عطف تاریخ محسوب می‌شود، هر چند درک ملموس این مفهوم نیاز به زمان بیشتری دارد. در واقع نوآوری های مالی معمولاً به تکامل گسترده تری از یک تمدن مرتبط هستند.

برنامه غیر متمرکز یا DApp به کاربران امکان می‌دهد با شبکه‌ای مثل شبکه اتریوم تعامل برقرار کنند. دقیق‌تر بگوییم، اپلیکیشن غیر متمرکز، یک رابط کاربری است که به کاربران امکان تعامل با «قراردادهای هوشمند» را که روی یک شبکه غیر متمرکز قرار گرفته‌اند، می‌دهد. بنابر این DApp ها درواز‌ه‌هایی برای ارتباط بانکداری باز و بلاکچین خواهند بود.

سخن پایانی

بانکداری باز (Open Banking) رویکردی از بانکداری است که در آن با استفاده API، اطلاعات و داده‌های مالی مشتریان در اختیار شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات مالی قرار می‌گیرد. در این فرآیند، اطلاعات و داده‌های مالی حساب مشتریان در یک شبکه به هم متصل قرار می‌گیرد و با حفظ امنیت، امکان به اشتراک‌گذاری آنها فراهم می‌شود.

بانکداری باز برخلاف سیستم‌های متمرکز، بر سیستم شبکه‌ای قرار دارد. از مزایای آن می‌توان به کاهش هزینه‌ها، افزایش کارآمدی، افزایش رقابت بانکی، امکان استفاده از سیستم خودکار پیشنهادات مالی و اعتبارسنجی حساب مشتریان برای وام‌دهی اشاره کرد. بانکداری باز معایبی هم دارد؛ از جمله احتمال نقض حریم خصوصی، تهدید امنیت شبکه و اطلاعات حساب مشتریان، هک شدن حساب‌ها، افزایش تمرکز بازار و احتمال سوءاستفاده ابَر شرکت‌ها از داده‌های مالی مشتریان.