الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال

مقدمه

الگوهای نموداری در تحلیل تکنیکال می‌توانند همانند صور فلکی ستاره‌شناسی، راهنمای ما باشند. الگوهای زیادی وجود دارد اما مشکل اینجا است که تشخیص و استفاده از آن نباید پیچیده باشد. الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال ارز دیجیتال یکی از رایج‌ترین الگوها است که تشخیص آن آسان است. در این مقاله قرار است شما را با این الگوی پرکاربرد آشنا کنیم.

معرفی الگوی سر و شانه

خرید ارز دیجیتال با ۱۰ هزار تومان!

تو صرافی ارزپلاس میتونی فقط با ۱۰ هزار تومان و با کارمزد صفر، بیش از ۶۰۰ ارز دیجیتال رو بخری!

شروع

الگوی نموداری سر و شانه (Head and Shoulder Pattern) الگویی محبوب است که در تحلیل تکنیکال به سادگی تشخیص داده می‌شود. این الگو یک خط مبنا (Baseline) و سه قله (Peaks) را نمایش می‌دهد که در آن قلۀ میانی بلندتر از دو قله دیگر است. الگوی نموداری سر و شانه، یک روند بازگشتی صعوی-نزولی است که قبل از پایان، اندکی صعودی می‌شود.

این الگو در تمام تایم فریم‌ها نمایش داده می‌شود، به همین دلیل می‌تواند مورد استفاده تمامی تریدرها و معامله‌گران قرار بگیرد. سطوح ورود (Entry Levels)، حد ضرر (Stop Levels) و حد سود (Profit Target) باعث می‌شود ظاهر نمودار آسان و قابل فهم شود شود؛ زیرا این الگوی نموداری مشاهده سطوح را آسان می‌کند.

الگوی سر و شانه استاندارد (صعودی) در تحلیل تکنیکال

ابتدا نگاهی بیندازیم به مراحل شکل‌گیری الگوی سر و شانه استاندارد (صعودی) و پس از آن الگوی سر و شانه معکوس (نزولی) را بررسی می‌کنیم.

تشکیل الگوهای (قابل مشاهده در بازارهای صعودی):

• شانه چپ (Left Shoulder): افزایش قیمت ادامه می‌یابد تا به یک قله ختم شود، سپس کاهش می‌یابد.
• سر (Head): قیمت مجدداً افزایش می‌یابد و قله بلندتری ایجاد می‌کند.
• شانه راست (Right Shoulder): بار دیگر، قیمت نزول می‌کند و در پی آن با صعود خود، قله سمت راست را پایین‌تر از سر تشکیل می‌دهد.

صورت‌بندی الگو به ندرت کامل است. یعنی در ناحیه بین سر و شانه مقداری نوسان وجود دارد.

الگوی سر و شانه معکوس (نزولی) در تحلیل تکنیکال

تشکیل الگو (قابل مشاهده در بازارهای نزولی):

• شانه چپ: قیمت کاهش می‌یابد و پس از ایجاد یک دره (Bottom) افزایش می‌یابد.
• سر: قیمت مجدداً کاهش می‌یابد و دره عمیق‌تری ایجاد می‌کند.
• شانه راست: قیمت یک بار دیگر افزایش می‌یابد، سپس با افزایش مجدد، دره راست را ایجاد می‌کند.

بار دیگر تأکید می‌کنیم که صورت‌بندی الگو به ندرت کامل است و در فاصله میان سر با شانه، مقداری نوسان ایجاد می‌شود.

تشخیص خط‌‌ گردن

خط ‌گردن (Neckline) نوعی سطح مقاومت و حمایت است که تریدرها از آن برای تشخیص نواحی استراتژیک و ایجاد سفارشات استفاده می‌کنند. اولین قدم برای تشخیص خط گردن، پیدا کردن شانه چپ، سر و شانه راست روی نمودار است. در الگوی سر و شانه صعودی، دره مجاور شانه چپ را به دره بعد از سر متصل می‌کنیم. با این عمل، خط گردن به دست می‌آید.

در بخش بعدی اهمیت خط گردن را شرح می‌دهیم. در الگوی سر و شانه نزولی نیز با متصل کردن قله مجاور شانه چپ به قله بعد از سر، به خط گردن می‌رسیم(خط قرمز روی نمودار بالا).

چگونه با الگوی سر و شانه ترید کنیم؟

تریدرها منتظر می‌مانند تا الگو کامل شود؛ زیرا ممکن است یک الگو هرگز شکل نگیرد یا بخش باقی‌ماندۀ آن کامل نشود. باید الگوهای ناتمام را زیر نظر بگیرید اما تا زمانی که الگو خط گردن را نشکسته، ترید نکنید.

زمانی معامله کنید که الگو کامل شده باشد. از پیش، برای معامله برنامه‌ریزی کنید؛ سطح ورود، حد ضرر و حد سود را یادداشت کنید و به هر متغیری که روی استاپ لاس و اهداف قیمتی تأثیرگذار است، توجه کنید.

رایج‌ترین نقطه ورود زمانی است که شکست (Breakout) رخ می‌دهد؛ خط گردن می‌شکند و ترید انجام می‌شود. نقطه ورود بعدی به صبر و حوصله بیشتری نیاز دارد و این احتمال نیز وجود دارد که حرکت کاملاً از دست برود. در این روش، پس از وقوع شکست، منتظر بازگشت روند (Pullback) به خط گردن باشید.

چنین انتخابی محافظه‌کارانه‌تر است؛ زیرا در صورتی که بازگشت روند متوقف شود و قیمت در مسیر اصلی شکست به راه خود ادامه دهد، متوجه آن خواهیم شد و اگر هم قیمت در مسیر شکست به راه خود ادامه دهد، ممکن است معامله از دست برود.

تشخیص حد ضرر (Stop Loss)

در الگوی سنتی سر و شانه سقف، حد ضرر (Stop Loss) دقیقاً بالای شانه راست قرار می‌گیرند. سطح سر الگو نیز می‌تواند گزینه دیگری برای اعمال حد ضرر باشد اما باید توجه کنید که ریسک آن بالا است و در نتیجه نسبت ریوارد به ریسک الگو کاهش می‌یابد.

در الگوی سر و شانه کف، حد ضرر تنها در زیر شانه راست قرار می‌گیرد و سر الگو هم همچنان می‌تواند به عنوان حد ضرر انتخاب شود. اما باید توجه کنید که این انتخاب، تریدر را در معرض ریسک بیشتری قرار می‌دهد. در نمودار بالا، حد ضرر در سطح 104 دلار (یعنی دقیقاً زیر شانه راست) قرار می‌گیرد.

تشخیص حد سود (Profit Target)

حد سود (Profit Target) در این الگو، اختلاف قیمت میان سر و نقاط تحتانی دو شانه است. این اختلاف قیمت از سطح شکست خط گردن کسر می‌شود و هدف قیمتی رو به پایین به دست می‌آید. در الگوی سر و شانه معکوس، این اختلاف قیمت به سطح قیمت شکست خط گردن اضافه می‌شود و یک هدف قیمت رو به بالا به دست می‌آید.

برخی اوقات ممکن است سرمایه‌داران برای تشخیص شکست و رسیدن به حد سود دلخواه خود، چند ماه منتظر بمانند. زیر نظر گرفتن معاملات‌تان به شما کمک می‌کند که نتیجه کار را پیش‌بینی کنید.

چرا الگوی سر و شانه کار می‌کند؟

هیچ الگویی کامل نیست و همواره درست عمل نمی‌کند. اما دلایلی وجود دارد که عمل کردن صحیح این الگو را توضیح می‌دهد:

• هنگامی که قیمت از اوج یعنی سر الگو سقوط می‌کند، تریدرها اقدام به فروش می‌کنند و در این حالت کمتر خرید انجام می‌شود.
• هنگامی که به خط گردن می‌رسیم، افرادی زیادی که در اوج قبلی یا در رالی قیمت شانه راست، خرید انجام داده بودند، حالا می‌فهمند که مرتکب اشتباه شده‌اند و به مقدار زیادی متضرر می‌گردند. این گروه بزرگ، حالا از پوزیشن خود خارج و باعث می‌شوند که قیمت به سمت حد سود خود حرکت کند.
• جای منطقی دستور توقف یا همان حد ضرر بالای شانه راست است؛ زیرا روند قیمت به سمت پایین تغییر جهت داده است. شانه راست کمی پایین‌تر از سر الگو قرار دارد و در نتیجه شانه راست مادامی که روندی صعودی آغاز نشود، شکسته نمی‌شود.
• حد سود فرض می‌کند کسانی که دچار اشتباه شده‌اند یا دارایی خود را در زمان نامناسبی خریداری کرده‌اند، ناچارند پوزیشن خود را ترک کنند و در نتیجه حرکت بازگشتی به اندازه آنچه در الگو رخ داده است، ایجاد می‌کنند.
• خط گردن، نقطه‌ای است که بسیاری از تریدرها در آن ضرر را تجربه می‌کنند و مجبورند پوزیشن خود را ببندند؛ بنابراین قیمت به سمت حد سود هدایت می‌شود.
• حجم معاملات هم باید در نظر گرفته شود. در حالت ایدئال انتظار داریم که در هنگام وقوع شکست، حجم معاملات افزایش یابد که حکایت از افزایش تمایل به خرید دارد. در نتیجه قیمت به سمت حد سود حرکت می‌کند. کاهش حجم معاملات نیز بیانگر عدم تمایل حرکت قیمت به سمت بالا است.

مشکلات و دشواری‌های استفاده از الگوی سر و شانه

همان‌طور که گفته شد، این الگو تمام و کمال نیست. در اینجا به مشکلاتی اشاره می‌کنیم که ممکن است در هنگام استفاده از این الگو در معاملات به وجود آید:

• لازم است الگو را پیدا کنید و شکل‌گیری آن را تحت نظر بگیرید، اما مادامی که کامل نشده، نباید آن را به کار ببرید. در نتیجه ممکن است لازم باشد که مدت زیادی در انتظار به سر ببرید.
• این الگو همیشه کار نمی‌کند. سطوح توقف می‌تواند گاهی در این میان مخرب باشد.
• حد سود همیشه دست‌یافتنی نیست، در نتیجه ممکن است تریدرها بخواهند متغیرهایی را که بر خروج آنان مؤثر است با روش‌های دیگر تنظیم کنند.
• همیشه نمی‌توان این الگو را در معاملات به کار برد. برای مثال اگر سقوط قیمت کلانی در یکی از شانه‌ها به خاطر یک رویداد غیرمنتظره رخ دهد، احتمالاً حد سود محاسبه‌شده دست‌یافتنی نخواهد بود.
• الگوها ممکن است ذهنی باشند؛ یعنی تریدری ممکن است شانه تشخیص دهد، در حالی که برای تریدر دیگر ممکن است این گونه نباشد.

سخن پایانی

الگوی سر و شانه (Head and Shoulder Patterns) شکلی از نمودار است که به صورت یک خط مبنا به همراهی سه قله پدیدار می‌شود. قله وسط، ارتفاع بیشتری دارد و دو قله مجاور تقریباً هم‌ارتفاع هستند. این الگو در تحلیل تکنیکال به عنوان شکل خاص نموداری توصیف می‌شود که قادر است یک روند بازگشتیِ صعودی به نزولی را پیش‌بینی کند. دو نسخه از این الگو موجود است: یکی نسخه استاندارد یا الگوی سر و شانه صعودی و دیگر نسخه معکوس یا همان الگوی سر و شانه نزولی.

این الگو یکی از معتبرترین الگوهای روندی بازگشتی محسوب می‌شود اما محدودیت‌هایی هم دارد. در تمام تایم‌فریم‌ها قابل استفاده است. از آنجایی که می‌تواند حد ضرر، حد سود و نقاط ورود ایجاد کند، بنابراین برای استراتژ‌ی‌های معاملاتی مناسب است. مناسب‌ترین نقطه ورود، شکست خط گردن است و حد ضرر مناسب نیز بنا به نوع الگو زیر یا بالای شانه راست قرار می‌گیرد. حد سود نیز اختلاف قیمتی است که با تفریق سر از خط گردن و افزودن یا تفریق خط گردن به دست می‌آید. در هنگام تحلیل تکنیکال ارزهای دیجیتال در نظر داشته باشید که این الگو کامل نیست و معایبی دارد؛ از جمله اینکه همیشه درست کار نمی‌کند.