شبکه لایتنینگ (Lightening Network) بیت کوین چیست؟

شبکه لایتنینگ (Lightening)، یک فناوری لایه دوم است که برای بیت ‌کوین طراحی شده و از کانال‌های ریزپرداخت، برای افزایش مقیاس‌پذیری و توانایی این شبکه، با هدف انجام مؤثرتر تراکنش‌ها، استفاده می‌کند. تراکنش‌های انجام‌شده در Lightening Network، در مقایسه با تراکنش‌هایی که مستقیماً روی بلاکچین اصلی بیت ‌کوین انجام می‌شوند (تراکنش‌های درون زنجیره‌ای یا آن‌چِین)، سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر هستند و تأیید آنها نیز آسان‌تر است.

شبکه لایتنینگ بیت کوین با دور کردن تراکنش‌ها از بلاکچین اصلی و خارج کردن آنها از زنجیره، باعث کاهش تراکم و ازدحام در بلاکچین می‌شود. به این ترتیب، امکان انجام سریع‌تر تراکنش‌ها فراهم می‌شود و در عین حال، کارمزد تراکنش‌ها هم کاهش می‌یابد.

شبکه لایتنینگ می‌تواند برای انجام انواع دیگر تراکنش‌های خارج از زنجیره، از جمله مبادله سایر ارزها نیز استفاده شود. به عنوان مثال، شبکه لایتنینگ برای تسهیل مبادلات اتمی نیز مفید است. مبادلات اتمی، امکان مبادله یک ارز دیجیتال با ارز دیگر را بدون دخالت واسطه، مانند صرافی‌های ارزهای دیجیتال، فراهم می‌کنند.

خرید ارز دیجیتال با ۱۰ هزار تومان!

تو صرافی ارزپلاس میتونی فقط با ۱۰ هزار تومان و با کارمزد صفر، بیش از ۶۰۰ ارز دیجیتال رو بخری!

شروع

برای آشنایی بیشتر با Lightening Network و قابلیت‌های آن، در ادامه این مطلب همراه ما باشید.

شبکه لایتنینگ چیست؟

شبکه لایتنینگ بیت کوین برای اولین بار از طرف جوزف پون (Joseph Poon) و تادئوس درایا (Thaddeus Dryja)، در سال ۲۰۱۵ میلادی پیشنهاد شد و از آن زمان تاکنون، در حال توسعه بوده است. هدف این دو محقق برای معرفی شبکه لایتنینگ، حل مشکلاتی همچون کند بودن زمان تأیید تراکنش‌ها و توان عملیاتی پایین شبکه بیت کوین بود.

برای اینکه Lightening Network بتواند به اهداف خود مبنی بر تبدیل شدن به محیطی برای تراکنش‌های روزانه دست یابد، بیت کوین باید بتواند ده‌ها یا حتی صدها هزار تراکنش را در هر ثانیه پردازش کند؛ مشابه کارت‌های اعتباری یا شبکه‌های پرداخت الکترونیکی.

با توجه به ماهیت فناوری غیرمتمرکز بیت کوین که بر اساس آن، برای تأیید تراکنش‌ها نیازمند اجماع همه نودهای درون شبکه‌ است، این بلاکچین در وضعیت فعلی خود با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کند.

به عنوان مثال، اگر تعداد تراکنش‌ها در شبکه بیت کوین چند برابر شود، تأیید و ذخیره آنها نیازمند صرف هزینه و زمان زیادی است. افزایش تعداد تراکنش‌ها، مستلزم بهبود عظیمی در قدرت پردازش رایانه‌هایی است که برای اجرای تراکنش‌های بیت کوین، مورد استفاده قرار می‌گیرند. علاوه بر این، انرژی لازم برای محاسبه این اطلاعات، بسیار زیاد است و همین موضوع، باعث می‌شود که استفاده از بیت کوین برای تراکنش‌های روزانه، بسیار گران باشد.

برای حل این مشکلات، شبکه لایتنینگ معرفی شد تا با ایجاد لایه دوم روی بلاکچین اصلی بیت کوین، مشکل مقیاس‌پذیری را حل کند. این لایه دوم، شامل چندین کانال پرداخت بین طرفین یا کاربران بیت کوین است. با استفاده از این کانال‌ها، طرفین می‌توانند وجوه را پرداخت یا دریافت کنند.

تراکنش‌های Lightening Network، در مقایسه با تراکنش‌های استانداردی که در بلاکچین اصلی بیت‌ کوین انجام می‌شوند، پردازش متفاوتی دارند. این تراکنش‌ها تنها زمانی در بلاکچین اصلی به‌روز می‌شوند که دو طرف، یک کانال را باز و بسته کنند. در طول این دو عمل، طرفین می‌توانند بدون اطلاع‌رسانی به بلاکچین اصلی در مورد فعالیت‌های خود، بی‌نهایت وجه را میان خود جابه‌جا کنند. این رویکرد، به طور چشمگیری سرعت تأیید تراکنش‌ها را افزایش می‌دهد؛ زیرا دیگر لازم نیست همه تراکنش‌ها توسط همه نودهای بلاکچین، تأیید شوند.

این کانال‌های پرداخت، با هم ترکیب می‌شوند و شبکه‌ای از نودهای لایتنینگ را تشکیل می‌دهند که می‌توانند تراکنش‌ها را بین خودشان هدایت کنند. به عبارت دیگر، اتصال بین کانال‌های پرداخت مختلف، منجر به ایجاد Lightening Network می‌شود.

شبکه لایتنینگ چگونه کار می‌کند؟

شبکه لایتنینگ، از قراردادهای هوشمند برای ایجاد کانال‌های پرداخت خارج از بلاکچین اصلی استفاده می‌کند. پس از ایجاد این کانال‌های پرداخت، تقریباً بلافاصله می‌توان از طریق آنها، وجوه را منتقل کرد.

برای استفاده از کانال‌های پرداخت شبکه لایتنینگ بیت کوین، نیازی به جفت شدن همه کاربران نیست. به عنوان مثال، اگر کاربر A یک کانال با کاربر B داشته باشد و کاربر C یک کانال با کاربر B داشته باشد (کاربر C کانال مستقیمی با کاربر A ندارد)، تمامی این کاربران می‌توانند آزادانه وجوه را میان خود انتقال دهند. آدرس‌های Lightening Network، شبیه آدرس‌های معمولی بیت کوین هستند و فرآیند پرداخت هم بسیار شبیه به شبکه اصلی است.

در هر زمان، کاربران می‌توانند کانال‌های پرداخت خود را ببندند و موجودی نهایی خود را به بلاکچین اصلی انتقال دهند.

با توجه به اینکه فقط باز و بسته شدن کانال‌های پرداخت، در بلاکچین اصلی ثبت می‌شود، سرعت خود شبکه بیت کوین افزایش می‌یابد. علاوه بر این، تراکنش‌های شبکه لایتنینگ، خصوصی‌تر از تراکنش‌های انجام‌شده در بلاکچین اصلی هستند؛ زیرا تمامی تراکنش‌های لایه اول، در یک دفترکل عمومی و شفاف ظاهر می‌شوند.

چرا وجود Lightening Network ضروری است؟

در وایت پیپر بیت کوین که به دست ساتوشی ناکاموتو در سال ۲۰۰۸ منتشر شد، از عبارت «پول نقد الکترونیکی همتا به همتا» برای توصیف این ارز دیجیتال استفاده شده است. در واقع، ساتوشی در آن زمان گفته بود که این ارز دیجیتال، ممکن است روزی به یک روش محبوب برای پرداخت آنلاین هزینه کالاها و خدمات، تبدیل شود.

طراحی شبکه بیت کوین، به دو غریبه اجازه می‌دهد که بدون وابستگی به شرکت‌ها و مؤسسات مالی، به طور ایمن، وجه را ارسال یا دریافت کنند. این کار با استفاده از شبکه غیرمتمرکزی از رایانه‌ها در سرتاسر جهان انجام می‌شود که همه آنها باید درباره وضعیت فعلی دفتر دیجیتال بیت کوین، به اجماع برسند. راه‌حل ناکاموتو برای حل این مشکل، ماینینگ بود که فرآیندی زمان‌بر است.

شبکه لایتنینگ، تا حدی برای کمک به تبدیل بیت کوین به یک پول نقد دیجیتالی که ناکاموتو در نظر داشت، طراحی شد. در حالی که بلاکچین اصلی بیت کوین (لایه اول)، معمولاً کمتر از ۱۰ تراکنش را در هر ثانیه انجام می‌دهد، Lightening Network (لایه دوم)، از نظر تئوری می‌تواند میلیون‌ها تراکنش را در هر ثانیه پردازش کند.

چگونه از شبکه لایتنینگ بیت کوین استفاده کنیم؟

اگر می‌خواهید با استفاده از شبکه لایتنینگ تراکنش انجام دهید، باید مقداری بیت کوین به یک کیف پول سازگار با لایتنینگ ارسال کنید. از جمله این کیف پول‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کیف پول‌های حضانتی (Custodial)، مانند Strike، Blue Wallet و Wallet of Satoshi. این کیف پول‌ها، برای مبتدیان مناسب هستند؛ زیرا با مدیریت کلیدهای خصوصی کاربر، ارسال و دریافت رمزارز را ساده‌تر می‌کنند. برای مثال، اگر رمز عبورتان را گم کرده باشید، می‌توانید آن را بازنشانی کنید.
• کیف پول‌های غیرحضانتی (Non-custodial)، مانند Muun، Breez، Phoenix و Zap. این کیف پول‌ها، به دست خود کاربر کنترل می‌شوند و بین معامله‌گران باتجربه‌تر، محبوب هستند. در این کیف پول‌ها، هیچ‌کس دیگری به جز شما به کلید خصوصی دسترسی ندارد. بنابراین، اگر کیف پول خود را گم کنید یا به آن آسیب برسد یا رمز عبور خود را فراموش کنید، ممکن است برای همیشه دسترسی به دارایی‌تان را از دست بدهید. بنابراین، مطمئن شوید که از کیف پول انتخابی خود، نسخه پشتیبان تهیه کرده‌اید.

کارمزد استفاده از شبکه لایتنینگ

ممکن است برایتان سؤال شده باشد که آیا برای تراکنش‌های انجام‌شده در Lightening Network هم کارمزد کسر می‌شود یا خیر. در پاسخ باید بگوییم، بله. این کارمزد ترکیبی از هزینه‌های مسیریابی برای مسیریابی اطلاعات پرداخت بین نودهای لایتنینگ و کارمزد تراکنش‌های بیت کوین برای باز کردن و بستن کانال‌ها است.

در نوامبر سال ۲۰۱۹، دانشمندان دو دانشگاه و مؤسسه علوم و کنترل کامپیوتر در مجارستان، مقاله‌ای را منتشر کردند که توانایی اپراتورهای شبکه لایتنینگ بیت کوین برای ادامه پردازش تراکنش‌ها بدون افزایش کارمزدها را زیر سؤال می‌برد. این نویسندگان، در چکیده مقاله خود می‌گویند: «مشارکت در این شبکه، برای اکثر نودهای بزرگ مسیریابی که در حال حاضر شبکه را کنار هم نگه داشته‌اند، از نظر اقتصادی غیرمنطقی است. برای اینکه مسیر پرداخت از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه باشد، باید کارمزدهای ترافیک یا تراکنش را افزایش دهند.»

برخی از موارد استفاده از شبکه لایتنینگ

• شبکه اجتماعی توییتر، با استفاده از Lightening Network، به کاربران این امکان را می‌دهد که در قالب بیت کوین، تیپ (tip) یا انعام ارسال و دریافت کنند. به این ترتیب، بیش از ۳۶۰ میلیون کاربر فعال ماهانه توییتر، می‌توانند از طریق یک برنامه پرداخت سازگار با شبکه لایتنینگ به نام Strike، پرداخت‌های بیت کوینی را به صورت آنی و رایگان، ارسال و دریافت کنند.
• السالوادور اولین کشوری بود که بیت ‌کوین را به عنوان یک ارز قانونی به رسمیت شناخت. کیف پول رمزارزی Chivo که توسط دولت این کشور معرفی شده، با شبکه لایتنینگ بیت کوین سازگار است و امکان انجام پرداخت‌های بین‌مرزی یکپارچه را فراهم می‌کند.
• یک صرافی همتا به همتای بیت ‌کوین به نام پکسفول (Paxful) –که میلیون‌ها دلار از تراکنش‌های بیت‌ کوین را پردازش کرده و ادعا می‌کند که تنها در آفریقا ۱٫۵ میلیون کاربر دارد– اخیراً اعلام کرد که از پرداخت‌های Lightening Network پشتیبانی می‌کند. این ادغام می‌تواند پرداخت سریع و ارزان بیت کوین را برای میلیون‌ها کاربر، امکان‌پذیر کند.

مشکلات شبکه لایتنینگ

یکی از مهم‌ترین مشکلات شبکه لایتنینگ –که قرار است غیرمتمرکز باشد– این است که می‌تواند به تکرار مدل هاب و اسپوک (hub-and-spoke model) که مشخصه سیستم‌های مالی امروزی است، منجر شود. در سیستم مالی فعلی، بانک‌ها و مؤسسات، واسطه‌های اصلی هستند که تمامی معاملات از طریق آنها انجام می‌شود.

با داشتن ارتباطات بازتر با دیگران، نودهای لایتنینگ متعلق به برخی کسب‌وکارهای بزرگ، ممکن است به هاب‌های مشابه یا نودهای متمرکز در شبکه تبدیل شوند. خرابی در یکی از این هاب‌ها، به راحتی می‌تواند بخش قابل‌توجهی از (یا کل) شبکه را از کار بیندازد.

مشکل مهم دیگری که در بالا هم به آن اشاره شد، لزوم افزایش کارمزد‌ها برای صرفه‌جویی اقتصادی در حفظ شبکه است. همچنین، اعتقاد بر این است که شبکه لایتنینگ در برابر هک و سرقت آسیب‌پذیر است؛ زیرا نودهای آن، همیشه باید آنلاین باشند و به همین دلیل، امکان ذخیره‌سازی سرد کوین‌ها وجود ندارد.

خلاصه مطلب

در این مقاله، به معرفی شبکه لایتنینگ و قابلیت‌های آن پرداختیم. با شبکه لایتنینگ، امکان انجام سریع‌تر تراکنش‌ها فراهم می‌شود و در عین حال، کارمزد تراکنش‌ها هم کاهش می‌یابد. این کار از طریق دور کردن تراکنش‌ها از بلاکچین اصلی و خارج کردن آنها از زنجیره انجام می‌گیرد.

برای استفاده از شبکه لایتنینگ بیت کوین، باید مقداری بیت کوین به یک کیف پول سازگار با لایتنینگ ارسال کنید. استفاده از Lightening Network کارمزد دارد که ترکیبی از هزینه‌های مسیریابی اطلاعات پرداخت بین نودهای لایتنینگ و کارمزد تراکنش‌های بیت کوین برای باز کردن و بستن کانال‌ها است.