بلاکچین چیست؟ فناوری بلاک چین چگونه کار می‌کند؟ راهنمای تازه‌کارها

زمان مطالعه: 28 دقیقه

تقریباً همه از بلاک چین و اینکه چقدر جالب است شنیده‌اند، اما خیلی‌ها طرز کار آن را نمی‌دانند. این مقاله نشان خواهد داد که بلاکچین یک جادو نیست!

بلاک چین چیست؟

 

بلاکچین نوعی دفتر خاطرات است که جعل آن تقریباً غیرممکن است.

تابع هش بلاکچین

بیایید تصور کنیم که ده نفر در یک اتاق تصمیم گرفته‌اند که ارزهای جداگانه‌ای درست کنند. آنها باید جریان سرمایه را دنبال کنند؛ و یک نفر – مثلاً «باب» – تصمیم گرفته است تمام کارها را در یک دفتر خاطرات لیست کند.

یکی از آنها – مثلا «جک» – تصمیم می‌گیرد پول‌ها را بدزدد. برای این کار، او ورودی‌های خاطرات را تغییر می‌دهد.

باب متوجه می‌شود که یک نفر به دفتر خاطرات او نفوذ کرده است. او تصمیم می‌گیرد از این اتفاق جلوگیری کند. او برنامه‌ای پیدا می‌کند که «هش» نام دارد و کار آن این است که مثل جدول زیر، متون را به یک سری اعداد و حروف تبدیل می‌کند.

هش رشته‌ای از اعداد و حروف است که توسط توابع هش تولید می‌شود. تابع هش یک تابع ریاضی است که تعداد ارقام متغیر را گرفته و آن‌ها را به رشته‌ای از تعداد ارقام ثابت تبدیل می‌کند. کوچک‌ترین تغییری در این رشته باعث ایجاد یک هش کاملا جدید می‌شود.

پس از ثبت هر گزارش، او یک هش تولید کرد. دفتر خاطرات جدید به شکل زیر بود:

جک تصمیم گرفت که دوباره ورودی‌ها را تغییر دهد. شب به سراغ دفتر خاطرات رفت، گزارش‌ها را تغییر داد و یک هش جدید تولید کرد.

باب متوجه شد که کسی دوباره دفتر خاطرات را دستکاری کرده است. بنابراین تصمیم گرفت گزارش تراکنش‌ها را پیچیده‌تر کند. پس بعد از هر گزارش، هشی که از گزارش قبلی تولید شده بود را به آن اضافه کرد. بنابراین هر ورودی متکی بود به ورودی قبلی.

اگر جک برای تغییر گزارش تلاش کند، باید هش مربوط به تمام گزارش‌های قبلی را تغییر دهد. اما چون هدف جک رسیدن به پول بیشتر است، تمام شب را وقت گذاشته و همۀ هش‌ها را محاسبه می‌کند.

نانس (Nonce)

اما باب قصد تسلیم شدن نداشت. او تصمیم گرفت بعد از هر گزارش یک عدد اضافه کند. این عدد «نانس یا Nonce» نام دارد. نانس‌ها باید طوری انتخاب شوند که هش تولید شده به دو صفر منتهی شود.

حالا، برای جعل گزارشات، جک باید ساعت‌ها و ساعت‌ها وقت صرف کند تا نانس مربوط به هر ردیف را پیدا کند. مهم تر اینکه، نه تنها انسان‌ها، حتی کامپیوترها هم نمی‌توانند به سرعت نانس را پیدا کنند.

نودها (Nodes)

پس از آن، باب فهمید که گزارشات زیادی وجود دارد و او نمی‌تواند دفتر خاطرات را برای همیشه به این شکل نگه دارد. پس وقتی 5000 تراکنش را نوشت، آن‌ها را به یک صفحۀ گسترده (Spreadsheet) تبدیل کرد. «مری» صحت تمام تراکنش‌ها را بررسی کرد. باب این صفحۀ گسترده را در 5000 کامپیوتر در سراسر جهان منتشر کرد. این کامپیوترها نود (nodes) نام دارند. هر زمان هر تراکنشی اتفاق می‌افتد، باید توسط نودها به تایید برسد. هر یک از نودها اعتبار آن را بررسی می‌کنند. هر زمان که یک نود تراکنشی را بررسی کند، نوعی رای‌گیری الکترونیکی انجام می‌شود. چرا که برخی از نودها ممکن است فکر کنند فلان تراکنش معتبر است و مابقی فکر کنند جعلی است.

نودهایی که در بالا به آن‌ها اشاره شد کامپیوتر هستند. هر نود یک کپی از دفترکل بلاکچین دارد. هر نود اعتبار هر تراکنش را بررسی می‌کند. اگر غالب نودها اعتبار یک تراکنش را تایید کنند، آن تراکنش داخل یک بلاک نوشته می‌شود.

حالا، اگر جک بخواهد یک ورودی را تغییر دهد، چون تمام کامپیوترها هش اصلی را دارند، اجازۀ وقوع چنین تغییری را نخواهند داد.

بلاک (Block)

هر صفحۀ گسترده «بلاک» نام دارد. تمام خانوادۀ بلاک‌ها، بلاک چین را تشکیل می‌دهند. هر نود یک کپی از بلاکچین را در اختیار دارد. هر وقت یک بلاک به تعداد مشخصی از تراکنش‌های تایید شده می‌رسد، در آن هنگام یک بلاک جدید تشکیل می‌شود.

بلاک چین هر ده دقیقه یک‌بار خودش را به طور خودکار به‌روزرسانی می‌کند. هیچ شخص یا کامپیوترِ مرکزی به کامپیوترها دستور انجام این کار را نمی‌دهد.

هر زمان که صفحۀ گستره، دفترکل یا ثبت آن‌ها آپدیت شوند، دیگر قابل تغییر نخواهند بود. به همین خاطر است که جعل آن محال است و فقط می‌توان ورودی‌های جدید به آن اضافه کرد. ثبت در تمام کامپیوترهای شبکه به طور هم زمان به‌روزرسانی می‌شود.

نکات مهم

1. بلاک چین نوعی دفتر خاطرات یا صفحۀ گسترده است که شامل اطلاعات مربوط به تراکنش‌ها است.
2. هر تراکنش یک هش تولید می‌کند.
3. هش رشته‌ای از اعداد و شماره‌ها است.
4. تراکنش‌ها به ترتیبی که رخ داده‌اند ثبت می‌شوند. ترتیب بسیار مهم است.
5. هر هش نه تنها به تراکنش، بلکه به هشِ تراکنش‌های قبلی تکیه دارد.
6. کوچک‌ترین تغییر در یک تراکنش موجب ایجاد یک هش جدید می‌شود.
7. نودها با بازرسی هر هش اطمینان حاصل می‌کنند که تراکنش تغییر نکرده است.
8. اگر هر تراکنش توسط تعداد غالب نودها تأیید شود، آنگاه در یک بلاک نوشته می‌شود.
9. هر بلاک با بلاک قبلی مرتبط است و با همدیگر بلاکچین را تشکیل می‌دهند.
10. این کامپیوترها «نود» نام دارند.
11. بلاک چین خودش را هر 10 دقیقه یکبار به‌روزرسانی می‌کند.

والت‌ها، امضاهای دیجیتالی، پروتکل‌ها

باب ده نفر را گرد هم جمع کرده است. او باید سکه‌های جدید را برای آنها توضیح دهد. جک به گناه خود در گروه اعتراف کرده و عمیقا عذرخواهی کرد. او برای اثبات اخلاص خود، سکه‌های «ان» و «مری» را به آن‌ها برگرداند.

با وجود تمام این اتفاقات، باب توضیح داد که چرا دیگر امکان وقوع چنین اتفاقی وجود ندارد. او تصمیم گرفت چیزی به نام «امضای دیجیتال» را اجرایی کند تا هر تراکنش را تایید کند. اما قبل از آن، به هر کس یک کیف پول (والت) داد.

والت چیست؟

والت رشته‌ای از کلمات و حروف است که به شکل زیر است:

18c177926650e5550973303c300e136f22673b74. این آدرسی است که وقتی یک تراکنش به درستی انجام می‌شود، در بلاک‌های داخل بلاک چین ظاهر می‌شود. هیچ گزارش قابل مشاهده‌ای مبنی بر اینکه چه کسی چه تراکنشی را با چه کسی انجام داده است وجود ندارد، تنها شمارۀ والت موجود است. آدرس هر والت نیز «کلید عمومی» نام دارد.

امضای دیجیتالی

برای انجام یک تراکنش به دو چیز نیاز هست: کیف پول، که معمولا به صورت یک آدرس است. و کلید خصوصی. کلید خصوصی رشته‌ای از اعداد تصادفی است، اما بر خلاف آدرس، کلید خصوصی باید مخفی نگه داشته شود.

وقتی شخصی تصمیم می‌گیرد کوینی را برای شخص دیگر ارسال کند، آن دو باید با کلید خصوصی خود پیغامی را که شامل تراکنش است امضا کنند. سیستم دو کلید اساسا رمزنگاری شده است و استفاده از آن مربوط به مدت‌ها قبل از وجود بلاک چین است. پیشنهاد آن در دهه 70 میلادی مطرح شده بود.

وقتی یک پیام ارسال می‌شود، در شبکه بلاک چین پخش می‌شود. سپس شبکۀ نودها پیغام را بررسی می‌کنند تا مطمئن شوند که تراکنشی که داخل پیغام وجود دارد معتبر است. اگر اعتبار آن تایید شود، تراکنش در یک بلاک قرار می‌گیرد و بعد از آن هیچ یک از اطلاعات آن قابل تغییر نخواهد بود.

کلید رمزنگاری‌شده چیست؟

یک کلید رمزنگاری‌شده رشته‌ای از اعداد و شماره‌ها است. کلیدهای رمزنگاری‌شده توسط مولدها یا برنامه‌های keygen ساخته می‌شوند. Keygen‌ها از ریاضیات بسیار پیشرفته که شامل اعداد اول است برای تولید کلیدها استفاده می‌کنند.

پروتکل‌ها در بلاکچین

بلاک چین دارای خصوصیات رفتاری منحصر به فرد است. مجموعۀ بزرگی از قوانین در آن برنامه‌ریزی شده است. این خصوصیات، پروتکل نام دارند. اساسا پیاده‌سازی همین پروتکل‌ها است که بلاکچین را به چیزی که الآن هست تبدیل کرده است؛ یعنی یک بانک اطلاعاتیِ توزیع‌شده، همتابه‌همتا و ایمن.

پروتکل‌های بلاک چین این تضمین را می‌دهند که شبکه -با وجود اینکه کاملا خودمختار است و توسط هیچ شخصی کنترل نمی‌شود- همان راهی را طی کند که در ابتدا توسط سازندگانش در نظر گرفته شده بود. در زیر چند نمونه از پروتکل‌هایی که در بلاک چین پیاده‌سازی شده است را می‌خوانیم:

• اطلاعات ورودی هر هش باید شامل شمارۀ هش بلاک قبلی باشد.
• پاداش استخراج موفق هر بلاک، به ازای هر 210.000 بلاکی که بسته شود، به نصف کاهش می‌یابد.
• برای اینکه استخراج هر بلاک حدودا 10 دقیقه طول بکشد، سختیِ استخراج هر 2016 بلاک مجددا محسابه می‌شود.

گواه اثبات کار در بلاکچین

قرارگیری هر تراکنش در یک بلاک، یک نتیجه موفق برای گواه اثبات کار نامیده می‌شود. و این کار توسط نودهای مخصوصی که استخراج‌کننده (ماینر) نام دارند، انجام می‌شود.

گواه اثبات کار سیستمی است که از متقاضیِ سرویس می‌خواهد برخی کارها را انجام دهد، که معمولا به معنی زمان پردازش توسط کامپیوتر است. تولید گواه اثبات کار یک فرایند تصادفی با احتمال پایین است. بنابراین معمولا برای این که یک گواه اثبات کار معتبر تولید شود، آزمون و خطاهای متعددی نیاز است. دربارۀ بیت کوین، هش همان کاری را انجام می‌دهد که گواه اثبات کار انجام می‌دهد.

استخراج چیست؟

استخراج‌کنندگان در شبکۀ بلاک چین نودهایی هستند که با حل مسائل گواه اثبات کار، بلاک‌ها را ایجاد می‌کنند. اگر یک ماینر بلاکی را ایجاد کند که توسط اجماع الکترونیکی نودها به اثبات رسیده است، در این صورت با کوین‌ها پاداش داده می‌شود. از اکتبر 2017، استخراج‌کنندگان بیت کوین 12.5 بیت کوین به ازای هر بلاک دریافت می‌کنند.

پاداش‌ها تنها مشوق استخراج‌کنندگان برای استفاده از سخت افزارهایشان نیستند. آن‌ها همچنین کارمزد تراکنشی که کاربران بیت کوین پرداخت می‌کنند را دریافت می‌کنند. در حال حاضر، از آنجایی که حجم زیادی از تراکنش‌ها در شبکۀ بیت کوین در حال وقوع است، کارمزد تراکنش‌ها به شدت بالا رفته است. با اینکه کارمزدها از طرف ارسال‌کننده داوطلبانه هستند، استخراج کنندگان همیشه تراکنش‌هایی که کارمزد بالاتری دارند را در اولویت قرار می‌دهند. بنابراین، اگر مایل به پرداخت کارمزد نسبتا بالا نباشید، در این صورت ممکن است پردازش تراکنش شما زمان خیلی زیادی طول بکشد.

نکات مهم

1. اگر پول دیجیتال در اختیار داشته باشید، به والت (کیف پول) دیجیتال نیاز دارید.
2. هر والت، یک آدرس در شبکۀ بلاک چین است.
3. هر والت یک کلید عمومی است.
4. کسی که می‌خواهد تراکنشی انجام دهد باید پیغامی ارسال کند که در آن، تراکنش توسط کلید خصوصی او امضا شده باشد.
5. قبل از اینکه یک تراکنش به تایید برسد، توسط تمام نودهایی که به آن رأی می‌دهند بررسی می‌شود. این رأی‌گیری الکترونیکی بوده و با تمام انتخاباتی که کشورها انجام می‌دهند متفاوت است.
6. هر تراکنش توسط استخراج‌کنندگانی که خود نودهای مخصوصی هستند، داخل یک بلاک قرار داده می‌شود.
7. کامپیوترهایی که داخل شبکۀ دارای بلاک چین هستند «نود» نام دارند.
8. استخراج‌کنندگان در پاسخ به چالش گواه اثبات کار، تراکنش‌ها را داخل بلاک قرار می‌دهند.
9. پس از اینکه استخراج‌کنندگان با موفقیت یک بلاکِ تراکنش را بستند، پاداش دریافت می‌کنند که در حال حاضر 12.5 بیت کوین به ازای هر بلاک است. همچنین کارمزدهایی که دارندگان بیت کوین پرداخت می‌کنند را دریافت می‌کنند.
10. تعامل در شبکۀ بلاکچین مطابق مقرراتی انجام می‌شود که در برنامۀ بلاک چین وضع شده است. این مقررات «پروتکل» نام دارند.
11. رمزنگاری در بلاک چین، برای خنثی‌سازی فعالیت سارقانی که قصد هک کردن آن را دارند ضروری است.
12. کلیدهای خصوصی توسط ژنراتورها یا keygen‌ها تولید می‌شوند.
13. Keygen‌ها از ریاضیات بسیار پیشرفته‌ای که شامل اعداد اول می‌شود، برای ساخت کلیدها استفاده می‌کنند.
14. هر بلاک شامل برچسب زمانی، ارجاع به بلاک قبلی، تراکنش‌ها و مسائل محاسباتی هستند که قبل از ورود بلاک به شبکۀ بلاک چین باید حل شوند.
15. شبکۀ توزیع‌شدۀ نودها که باید به اجماع برسند، تقریباً کلاه‌برداری را در شبکۀ بلاک چین غیرممکن می‌سازد.

اصول بلاک چین

پایگاه داده توزیع‌شده

این پایگاه داده همان بلاک چین است. و هر نود در بلاک چین، به کل بلاکچین دسترسی دارد. هیچ نود یا شخصی نمی‌تواند مقررات موجود در آن را تنظیم کند. هر نود قادر است گزارشات بلاک چین را تایید کند. همۀ این کارها بدون وجود هیچ واسطه‌ای که کارها را کنترل کند انجام می‌شود.

بلاک چین از لحاظ ساختاری غیرمتمرکز است چرا که هیچ نقطه شکست تکی یا چندتایی (اصطلاحات مربوط به شبکه) در آن وجود ندارد که آن را خراب کند.

اما نودهای بلاک چین از لحاظ منطقی متمرکز هستند. زیرا کل بلاک چین یک شبکۀ توزیع شده است که اعمال خاصی را که در آن برنامه‌‍ریزی شده است انجام می‌دهد.

انتقال همتابه‌همتا (P2P)

مطابق با اصل اول، ارتباطات همیشه به صورت مستقیم بین همتاها اتفاق می‌افتد، نه از طریق چند نود مرکزی. اطلاعات مربوط به اموری که در بلاک چین اتفاق می‌افتد در هر نود ذخیره می‌شود و سپس به نود مجاور انتقال می‌یابد. به این طریق اطلاعات در بین کل شبکه پخش می‌شود.

شفافیت در عینِ ناشناس بودن

هر کس که بلاک چین را بررسی کند قادر خواهد بود هر تراکنش و مقدار هش هر کدام را ببیند. کسی که از بلاک چین استفاده می‌کند، در صورت تمایل می‌تواند ناشناس باقی بماند و یا اینکه اطلاعات هویتی خود را در اختیار دیگران قرار دهد. تمام آنچه در بلاکچین مشاهده می‌کنید گزارشی از تراکنش‌ها است که بین آدرس‌های بلاک چین رخ داده است.

گزارشات بلاکچین

وقتی گزارش یک تراکنش بر روی بلاک چین باشد، و بلاک چین آپدیت شده باشد، دیگر تغییر گزارش آن تراکنش غیرممکن است. این به این دلیل است که گزارش آن تراکنش خاص، با تک تک گزارشات قبلی پیوند خورده است. گزارشات بلاکچین دائمی هستند و بر اساس تاریخ وقوع مرتب شده‌اند و در دسترس تمام نودها قرار دارند. جدول بالا بخشی از بلاک چین بیت کوین را نشان می‌دهد.

چرا غیرفعال کردن شبکه غیرممکن است؟

از آنجایی که نودها در سراسر جهان وجود دارند، تقریباً غیرممکن است که کل شبکه به تصاحب یک شخص یا گروه درآید.

چرا جعل کردن یک بلاک تقریباً غیرممکن است؟

دلیل اینکه جعل کردن یک بلاک تقریباً غیرممکن است، اعتبار بلاک است. توضیح بیشتر اینکه ورود هر بلاک به شبکۀ بلاک چین با اجتماع الکترونیکی نودها تعیین می‌شود. هزاران نود وجود دارند که در سراسر جهان پخش هستند. در نتیجه تصاحب این شبکه نیازمند کامپیوتری با قدرت بسیار بالا است که این امر محال است.

آیا می‌توان از بلاک چین به عنوان یک بانک اطلاعاتی عادی استفاده کرد؟

آیا می‌توان مثلا 3 گیگابایت فایل را بر روی بلاک چین، همچون شبکه‌های Access، Filemaker یا MySql ذخیره کرد؟ این کار اصلا فکر خوبی نیست. چرا که طراحی اکثر شبکه‌های بلاک چین برای این کار مناسب نیست و یا اینکه ظرفیت لازم برای چنین کاری را ندارند.

بانک‌های اطلاعاتی سنتی معمولا از ساختار شبکۀ مشتری محور استفاده می‌کنند. این بدین معنا است که کاربرانی که حق دسترسی دارند، می‌توانند ورودی‌های ذخیره شده در بانک اطلاعاتی را تغییر دهند، اما کنترل کلی در دست مدیران باقی می‌ماند. اما در بانک اطلاعاتی بلاک چین هر کاربر راساً مسئول نگهداری، محاسبه و به‌روزرسانی تک تک ورودی‌ها است. تک تک نودها باید باهم کار کنند تا اطمینان حاصل کنند که به یک نتیجه مشترک می‌رسند.

و نیز یکی دیگر از ویژگی‌های ساختار بلاک چین این است که هر نود باید مستقلا کار خود را انجام دهد و سپس نتیجۀ کار خود را با نودهای دیگر در شبکه مقایسه کند. بنابراین رسیدن به اجماع ممکن است بسیار زمان بر باشد. بنابراین، فناوریِ شبکۀ بلاک چین نسبت به فناوری معاملات دیجیتالی سنتی بسیار کندتر عمل می‌کند.

با این حال، تجربه‌هایی در زمینۀ ساخت بانک اطلاعاتی توسط فناوری بلاکچین وجود دارد. BigchainDB اولین شرکت بزرگی است که در این زمینه فعالیت می‌کند. سازندگان آن یک بانک اطلاعاتی در سطح سازمانی را انتخاب کرده و فناوری خود را در راس آن ایجاد کردند و در عین حال سه ویژگی اصلی بلاک چین را به آن اضافه کردند:

عدم تمرکز، تغییر ناپذیری و امکان ثبت و انتقال دارایی‌ها. اینکه ساختۀآنها خوب است یا نه، هنوز مشخص نشده است.

نکات مهم

• بلاک چین یک بانک اطلاعاتی است که میان تمام نودها توزیع شده است.
• یک یا چند نود بلاک چین را کنترل نمی‌کنند.
• تمام نودها قادر هستند به تراکنش‌ها اعتبار بدهند (آن‌ها را تنفیذ کنند)
• تمام ارتباطات در بلاکچین همتابه‌همتا (P2P) است.
• هر کسی که از بلاک چین استفاده می‌کند، در صورتی که خودش بخواهد می‌تواند ناشناس باقی بماند.
• هر تراکنشی که در بلاک چین انجام می‌شود، آنجا ذخیره می‌شود. بنابراین تراکنش‌های هر شخصی که از این شبکه استفاده کرده باشد عمومی و کاملا شفاف است، اگر چه ناشناس باشد.
• به محض اینکه یک تراکنش در بلاک چین اتفاق بیافتد و بلاک چین به‌روزرسانی شود، دیگر آن تراکنش قابل تغییر نخواهد بود.
• هیچ شخص یا سازمانی قادر به خاموش کردن یا از کار انداختن بلاک چین نیست.
• اگر چه بلاک چین از حیث سیاسی و ساختاری غیرمتمرکز است، اما از لحاظ منطقی متمرکز است.

موارد استفاده بلاک چین چیست؟

در ادامۀ مقاله به بررسی برنامه‌های مختلفی خواهیم پرداخت که از بلاکچین استفاده می‌کنند. در ادامه مکررا از اصطلاح «قرارداد هوشمند» استفاده می‌کنیم. اجازه دهید این اصطلاحات را تعریف کنیم:

بلاک چین یک نمونه کامل از چیزی است که به عنوان قرارداد هوشمند شناخته می‌شود.

قرارداد هوشمند چیست؟

قرارداد هوشمند قوانین و جرایم مربوط به یک توافق خاص را تعریف می‌کند. درست به همان شکلی که قراردادهای سنتی این کار را انجام می‌دهند. با این حال، تفاوت اصلی اینجاست که قراردادهای هوشمند به صورت خودکار این مقررات را اجرا می‌کنند. این قراردادها به گونه‌ای کدگذاری شده اند که با تحقق یک سری معیارهای خاص، منفصل می‌شوند.

1-مطالبه گارانتی

معمولا تسویه مطالبات گارانتی برای مطالبه‌گران هزینه‌بر، زمان‌بر و دشوار است. امکان پیاده‌سازی قراردادهای هوشمندی که از بلاکچین استفاده می‌کنند وجود دارد. که این امر یقینا این فرایند را آسان‌تر می‌کند.

در گذشته وقتی مطالبه‌ای صورت می‌گرفت، همه بررسی‌ها توسط انسان انجام می‌شد. که این کار هم زمان‌بر است و هم امکان خطاهای انسانی در آن وجود دارد. اما با استفاده از بلاک چین شرایط این چنین نخواهد بود. چرا که بلاک چین می‌تواند به صورت خودکار رعایت همۀ معیارها را بررسی کند. پس از انجام کلیه تعهدات، پرداخت به صورت خودکار انجام می‌شود. تمام این کارها با حداقل دخالت انسانی قابل تحقق است.

یکی از راه‌حل‌های ارائه شده توسط شرکت Deloitte، درج کد QR در یک رسید است. کد QR بدین صورت تنظیم شده است که تمام اطلاعات مربوط به فروش را در بر بگیرد: مورد، شماره سریال، تاریخ خرید و غیره. کد QR همچنین شامل دستورالعمل‌هایی مبنی بر پیدا کردن بات گارانتی (warranty bot) بر روی پیام‌رسان فیسبوک می‌باشد. کاربر می‌تواند تصویر رسید را برای بات ارسال کند، سپس موتورِ بات کد QR را خوانده و تمام اطلاعات پرداخت را روی بلاک چین ذخیره می‌کند.

2-مشتقات

مشتقات در بازار سهام استفاده می‌شوند و مربوط به ارزش دارایی‌ها هستند. قراردادهای هوشمند در معاملات سهام می‌توانند از طریق ساده‌سازی، خودکارسازی و کاهش هزینه‌های معاملاتِ مشتقات در صنعت، رویه فعلی را متحول سازند. تسویه و پرداخت می‌تواند به جای اینکه مثل الآن سه روز طول بکشد، فقط در چند ثانیه انجام شود. با استفاده از قراردادهای هوشمند، معاملات همتابه‌همتا تبدیل به یک عمل متداول شده و منجر به تحولی کامل در معاملات سهام می‌شود. شرکت بارکلیز (Barclays) و چند شرکت دیگر راهی را برای معاملۀ مشتقات با استفاده از قراردادهای هوشمند امتحان کرده‌اند، اما به این نتیجه رسیدند که این فناوری عملی نخواهد شد مگر اینکه بانک‌ها برای اجرایی شدن آن همکاری کنند.

3-مطالبات بیمه

با قرارداد هوشمند، می‌توان مجموعه خاصی از معیارها را برای شرایط مخصوص مرتبط با بیمه در نظر گرفت. از لحاظ تئوری، با پیاده‌سازی فناوری بلاک چین، می‌توانید مطالبۀ بیمه خود را به صورت آنلاین ارائه دهید و پرداخت خودکار را به صورت آنی دریافت کنید. البته با این شرط که مطالبۀ شما تمام شرایط را داشته باشد. غول بیمۀ فرانسه، یعنی شرکت AXA اولین گروه بزرگ بیمه‌ای است که خدمات خود را با استفاده از فناوری بلاکچین ارائه می‌دهد. آن‌ها به تازگی محصول جدید بیمۀ تاخیر پرواز خود را معرفی کرده‌اند که برای ذخیره و پردازش پرداخت‌ها از قرارداد هوشمند استفاده خواهد کرد. دیگر شرکت‌های بیمه نیز حتما از این کار پیروی خواهند کرد.

4-احراز هویت

در حال حاضر زمان و تلاش بسیار زیادی برای احراز هویت صرف می‌شود. با استفاده از عدم تمرکز بلاک چین، احراز هویت آنلاین به مراتب سریع‌تر خواهد بود. با استفاده از قرارداد هوشمند بلاک چین، اطلاعات هویتی آنلاین در یک مکان مرکزی از بین خواهند رفت. هکرهای رایانه‌ای دیگر نقاط مرکزیِ آسیب‌پذیری برای حمله نخواهند داشت. ذخیرۀ داده‌ها هنگامی که توسط بلاک چین پشتیبانی شوند، غیرقابل دستکاری و فساد ناپذیر خواهند بود. در سراسر جهان، بلاکچین باعث پیشرفت‌های بزرگی در زمینه احراز هویت می‌شود.

شهر زوگ در کشور سوئیس، از برنامۀ غیرمتمرکزی تحت عنوان DAPP برای احراز هویت الکترونیکی شهروندان خود استفاده می‌کند. یکی دیگر از سازندگانِ DAPP برای احراز هویت، سرویس Oraclize در استونی است. این سرویس یک DAPP را برای حل مشکل KYC (مشتری خودت را بشناس) به بازار عرضه می‌کند. این موضوع از اهمیت بالایی در احراز هویت برخوردار است. سازمان Thomson Reuters در حال ساخت یک DAPP دیگر برای احراز هویت است که از اتریوم استفاده می‌کند.

5- اینترنت اشیاء (IOT)

اینترنت اشیاء شبکه‌ای است متشکل از دستگاه‌های فیزیکی، وسایل نقلیه و مواردی که در آن‌ها نرم‌افزارها، محرک‌ها، و سنسورهایی وجود دارند که به اینترنت متصل هستند. تمام این قابلیت‌ها این امکان را به این اشیاء می‌دهد که اطلاعات را جمع آوری و مبادله کنند. بلاکچین و سیستم قرارداد هوشمندش برای این کار ایده‌آل هستند.

پیش بینی شده است که در آینده پروژه‌های قرارداد هوشمند برای دستگاه‌ها بسیار متداول شوند. برترین شرکت تحقیقاتی فناوری اطلاعات، گارتر (Gartner) پیش بینی کرده است که تا سال 2020 حداقل 20 بیلیون دستگاه متصل وجود خواهد داشت. این دستگاه‌ها از قرارداد هوشمند اتریوم استفاده می‌کنند. از این قبیل می‌توان به Ethereum lightbulb یا Ethereum BlockCharge اشاره کرد که شامل شارژ وسایل نقلیه الکترونیکی است، و در نهایت CryptoSeal که یک مهر ضد قابل دستکاری است که برای ایمنی داروها به کار می‌رود.

بلاک چین نقش بسیار مهمی در گسترش IOT ایفا می‌کند. در عین حال راه‌های مقابله با هکرها را نیز فراهم می‌آورد. از آنجایی بلاکچین که برای کنترل غیرمتمرکز ساخته شده است، طرح امنیتی مبتنی بر آن باید به اندازۀ کافی قابل ارتقا باشد تا رشد سریع IOT را پوشش دهد. علاوه بر آن، محافظت قویِ بلاک چین در مقابل دستکاری داده‌ها، با بازپخش اطلاعات گمراه کننده، به جلوگیری از اختلال در دستگاه‌های منازل، کارخانه‌ها و یا سیستم‌های حمل و نقل کمک می‌کند.

6- بایگانی و ذخیره فایل

گوگل درایو، دراپ باکس و…، بایگانی الکترونیکی اسناد را با استفاده از روش‌های متمرکز بسیار توسعه داده‌اند. سایت‌های متمرکز همیشه برای هکرها وسوسه برانگیز هستند. بلاک چین و قرارداد هوشمندش راه قابل ملاحظه‌ای برای کاهش این تهدید ارائه می‌دهند.

پروژه‌های بلاک چینِ زیادی وجود دارند که قصد انجام چنین کاری دارند. با این حال، به خاطر داشته باشید که داخل خود بلاک چین فضای ذخیره‌سازی کافی وجود ندارد اما راه‌حل‌های غیرمتمرکز دیگری برای ذخیره ابری وجود دارند، مثل Storj، Sia، Ethereum Swarm و… . از دیدگاه کاربران، آن‌ها مثل دیگر فضاهای ذخیره‌سازی ابری کار می‌کنند. اما تفاوت در این است که داده‌ها به جای اینکه در یک مرکز داده ذخیره شوند، در رایانه‌های مختلف کاربران ناشناس ذخیره می‌شود.

7- حفاظت از مالکیت معنوی

بایگانی ارائه شده توسط بلاک چین، امکان حفاظت هر چه بیشتر از مالکیت معنوی را نسبت به گذشته فراهم می‌آورد. در حال حاضر برنامه‌ای به نام Ascribe که از بلاکچین استفاده می‌کند این امکان را مهیا می‌کند.

8- جرم

قانون شکنان باید اموالی را که با جنایات خود به دست آورده‌اند مخفی نگه دارند. در حال حاضر این کار با استفاده از اکانت‌های جعلی بانکی، شرکت‌های شرط‌بندی و برون مرزی و دیگر حیله‌ها در حال انجام است. نگرانی‌های زیادی در مورد شفافیت تراکنش‌های رمزارزی وجود دارد. اما همۀ عناصر نظارتی لازم همچون شناسایی طرفین و اطلاعات، گزارش تراکنش‌ها و حتی اجرای آن می‌تواند در شبکۀ رمزارزی ذخیره شود.

هر چه این فناوری توجه بیشتری را به خود جلب می‌کند، بلاک چین و قرارداد هوشمندش این پتانسیل را دارند که بیشترِ شیوه‌های پول‌شویی را ناکارآمد و قابل ردیابی کنند.

9- رسانه‌های جمعی

در حال حاضر، سازمان‌های رسانه‌های جمعی قادرند آزادانه از اطلاعات شخصی کاربران خود استفاده کنند. این کار به آن‌ها کمک می‌کند میلیاردها دلار درآمد کسب کنند. با استفاده از قرارداد هوشمند بلاک چین، کاربران رسانه‌های جمعی می‌توانند در صورت تمایلشان، اطلاعات شخصی خود را بفروشند. مؤسسۀ فناوری ماساچوست، مشهور به MIT در حال بررسی چنین ایده‌ای است. هدف از پروژه‌های OPENPDS/SA این است که صاحب اطلاعات را قادر سازد با استفاده از فناوری بلاک چین، میزان حفظ حریم خصوصی را تنظیم کنند.

10- استفاده از قرارداد هوشمند در انتخابات و رای گیری‌ها

انتخابات و رای‌گیری‌ها می‌توانند با استفاده از قرارداد هوشمند به نحو زیادی رشد کنند. در حال حاضر برنامه‌های زیادی نظیر Blockchain Voting، Machine، Follow My Vote و TIVI در این زمینه وجود دارند. همۀ آن‌ها این امید را می‌دهند که با مهیا کردن شفافیت کامل و ناشناس نگه داشتن آراء، تقلب و کلاه‌برداری را از بین ببرند. با این حال، هنوز راه درازی در پیش است تا رای گیری ِغیرمتمرکز به صورت گسترده اجرا شود.

محدودیت‌ها و آسیب پذیری بلاکچین

هر شبکۀ بلاک چین تا حد زیادی به کاربران فعالِ درون خود وابسته است. یک شبکۀ قدرتمند، برای اجرای تمام ظرفیت‌هایش، باید با رشتۀ گسترده و توزیع شده‌ای از نودها همراه باشد.

علاوه بر آن، هیچ شبکۀ بلاک چینی وجود ندارد که بتواند به اندازۀ صادرکنندگان بزرگ کارت‌هایی چون ویزا یا مسترکارت، حجم بالای تراکنش‌ها را تحمل کند. از سال 2017 تا کنون، بلاک چین هنوز راه بسیار طولانی در پیش دارد تا بتواند جایگزین غول‌های بزرگ اقتصادی جهان شود.

در پایان، همیشه این امکان نظری مبنی بر ضبط کردن و تسخیر تمام شبکه‌های بلاک چین در مقیاس بزرگ وجود دارد. اگر هر سازمانی طوری برنامه‌ریزی کند که کنترل غالب نودهای شبکه را در دست بگیرد، دیگر به معنای واقعی کلمه غیرمتمرکز نخواهد بود.

اوضاع سرمایه گذاری بلاک چین

از آنجایی که قیمت بیت کوین برای دومین بار در سال 2017 رکورد 5.000 دلار را زد، احتمالا در حال حاضر هیچ سرمایه‌گذاری هیجان‌انگیزتر از رمزارزها و فناوری بلاک چین نباشد. آگاهی عموم مردم و مقامات حاکم دربارۀ مزیت‌های آن در حال افزایش است و اکثر نگرانی‌های پیرامون آن تکذیب می‌شوند. شرکت‌های زیادی در حال حاضر در این فناوری سرمایه‌گذاری کرده‌اند. ناگفته پیدا است که غول فناوری جهان، IBM در حال بررسی سرمایه‌گذاری بر روی پروژه «زمان و انرژی کارکنان» در این حیطه است.

بسیاری از شرکت‌ها، در پیِ دستیابی به وفاداری [از جانب مشتریان] و اضافه کردن منبع درآمد جدید، کارت‌های اعتباری را پیشنهاد می‌دهند. به تازگی شرکت سامسونگ به منظور تجویز کارت‌های اعتباری برای انجام معاملات امن با استفاده از فناوری بلاک چین، با شرکت Blocko همکاری کرده است. سامسونگ به دنبال این است که یک کسب‌وکار جدید با استفاه از هویت دیجیتال، پول دیجیتال و پرداخت دیجیتال ایجاد کند.

با توجه به یک گزارش، از اکتبر 2017، 42 سرمایه‌گذاری سهام انجام شده که مبلغ آن فقط در سال 2017 مجموعا 327 میلیون دلار است. فعال‌ترین سرمایه‌گذار یک شرکت خدماتی ژاپنی به نام SBI Holding است که در هشت شرکت بلاک چین سرمایه‌گذاری کرده است. یک نیروگاه دیجیتالی گوگل دومین سرمایه گذار بزرگ است که در شرکت والت بیتکوین، بلاک چین و ریپل دارای سهام است. این شرکت بر روی سیستم انتقال پول‌های مبتنی بر بلاک چین فعالیت می‌کند.

مزیت‌های بلاک چین

پس از اینکه پیامدهای استفاده از نوآوری بلاک­‌ چین به عنوان یک اختراع آشکار شدند، شور و اشتیاق خاصی نسبت به این فناوری ایجاد شد. شاید دلیل این امر این باشد که خیلی راحت می­‌توان موارد کاربردی سطح بالای این فناوری را تصور کرد. اما این فناوری با دقت بررسی شده است. در چند سال گذشته میلیون­‌ها دلار صرف تحقیق در مورد فناوری بلاک­چین شده است و آزمایشات متعددی انجام شده‌­اند تا مشخص شود که آیا فناوری بلاک‌­چین مناسب سناریوهای مختلف است و مزیت بلاک چین نیز به اثبات رسیده است.

فناوری بلاکچین ابزارهای جدیدی در خصوص احراز هویت به دنیای دیجیتالی معرفی کرده است که این فرآیندها مورد نیاز بسیاری از مدیریت‌­های متمرکز هستند. این فناوری امکان ایجاد روابط دیجیتالی جدید را فراهم خواهد کرد.

انقلاب بلاک‌­چین با هدف رسمی‌­سازی و ایمن­‌سازی روابط دیجیتالی جدید توانسته پایه و ستون یک لایۀ اینترنتی را برای معاملات و تعاملات ارزشمندی بسازد (که اصطلاحاً اینترنت ارزش نامیده می­‌شود و در مقابل اینترنت اطلاعاتی قرار دارد که از سرور-کلاینت، اکانت­‌ها و پایگاه‌های دادۀ مستر کپی استفاده می­‌کند و بیش از 20 سال است که در حال استفاده از آنها هستیم).

آیا داده‌­ها در بلاکچین از تاریخچه قابل حسابرسی نیز برخوردار هستند؟

تقلب در کاغذ به خاطر پیچیدگی مهر و موم­‌های فیزیکی یا حضور فیزیکی افراد می‌­تواند دشوار باشد. اسناد کاغذی مانند قلم­زنی چیزی بر سنگ از دوام خاصی برخوردارند. اما اگر داده‌­ها دائماً در گردش باشند و اگر معاملات مرتباً و دائماً رخ دهند، آنگاه کاغذ به عنوان یک رسانه نمی‌­تواند نقش سیستم ثبت داده را ایفا کند. ورود دستی داده­‌ها نیز با محدودیت‌های انسانی مواجه است.

لذا، اگر داده‌­ها و تاریخچۀ آن‌ها برای روابط دیجیتالی که این داده­‌ها به وجود می­‌آورند، مهم هستند پس بلاک­‌چین­‌ها می­‌توانند یک ظرفیت منعطف به وجود آورند که این کار را با توانمندسازی تعداد زیادی از افراد در زمینۀ نوشتن داده‌­های جدید در سیستم ثبت داده­ انجام می­‌دهند که نزد تعداد زیادی متصدی نگهداری می‌­شوند. این مسئله فقط یک مزیت بلاک چین است.

آیا داده­‌ها در بلاک چین باید توسط یک مرجع مرکزی کنترل شوند؟

دلایل زیادی وجود دارند که نشان می‌­دهند چرا یک شخص ثالث باید مسئول برخی از احراز هویت‌­ها و کسب اجازه­‌ها باشد. گاهی اوقات کنترل شخص ثالث در کل مناسب و مطلوب است. اگر حریم خصوصی داده­‌ها مهم‌ترین موضوع باشد، راه‌هایی برای حفط امنیت داده‌­ها وجود دارند.

 اما اگر زیرساخت IT موجود به گونه‌­‌ای باشد که اکا‌‌‌‌نت‌­ها و لاگین‌­ها برای امنیت هویت دیجیتالی کافی نباشند، آنگاه این مشکل را می‌­توان با فناوری بلاک­چین حل کرد. ساتوشی ناکاموتو در مقالۀ اصلی خود تحت عنوان “بیت‌کوین: سیستم کش الکترونیکی همتا به همتا” چنین نوشته است:

تاجران باید نگران مشتریان خود باشند؛ در مورد اطلاعاتی بیشتر از آنچه که نیاز است بحث کنند. همیشه درصد قابل قبولی تقلب وجود دارد که اجتناب­‌ناپذیر است.

رمزنگاری کلید خصوصی امکان استفاده از نقل و انتقالات فشاری را فراهم می‌­کند که به سیستم‌­های مرکزی و اکانت‌­های پیچیده‌­ای که در ایجاد روابط دیجیتالی به کار می­‌روند، احتیاج ندارند. اگر این پایگاه داده به میلیون­‌ها دلار جهت ایمن­‌سازی معاملات مالی سبک نیاز داشته باشد، آنگاه احتمال اینکه بلاک­‌چین­‌ها راه حل این مشکل باشند، وجود خواهد داشت. از این مسئله می‌توان به عنوان یک مزیت بلاک چین نام برد.

آیا سرعت معامله مهم‌ترین مزیت بلاک چین است؟

 اگر به معاملات میلی‌­ثانیه‌ای با عملکرد بالا نیاز دارید، بهتر است به سراغ یک سیستم مرکزی با مدل سنتی بروید. بلاک‌­چین­‌ها پایگاه‌های داده کند هستند و ذخیره­‌سازی داده­‌ها و پردازش (یا داده­‌کاوی) هر بلوک از یک زنجیره هزینه‌­بر است. سیستم‌­های داده­‌های مرکزی که مبتنی بر مدل کلاینت-سرور هستند در حال حاضر سریع‌­تر و کم‌­هزینه‌­تر می­‌باشند.

توانایی‌های بلاک چین و آشنایی با تاثیر بلاک چین در انجام یک تراکنش بیت‌کوین

موسسات مالی در سی سال گذشته بودجۀ صنایع بی­شماری را تامین کرده‌­اند. آن‌ها مدام به آینده فکر می‌کنند و به همین دلیل بانک‌ها برای اینکه پیشاپیش تغییرات حرکت کنند، در به راه انداختن لابراتوارهای تحقیق و توسعه، ساخت مراکز آزمایشگاهی و ایجاد شراکت‌هایی با توسعه دهندگان بلاک چین‌­ها فعال بوده‌­اند تا از این طریق پتانسیل تحول­‌آفرینانۀ این فناوری را کاملاً درک کنند. توانایی‌های بلاک چین یکی از دلایل اصلی پیشبرد این شراکت‌ها هستند.

مشخص کردن هویت دیجیتالی

مشخص کردن هویت دیجیتال یکی از توانایی‌های بلاک چین است. ماهیت فناوری بلاک­چین با استفاده از کلیدهای رمزنگاری مشخص می‌­شود. ترکیب یک کلید خصوصی و عمومی یک هویت دیجیتالی قوی به وجود می‌­آورد که مبتنی بر مفهوم مالکیت است. کلید عمومی عبارت است از نحوۀ شناسایی شما در یک جمعیت (مانند یک آدرس ایمیل)، کلید عمومی یعنی اینکه شما چگونه نظر خود را موافق با تعاملات دیجیتالی بیان می‌­کنید.

بلاک‌­چین همانند سیستم ثبت داده‌ها عمل می‌­کند

بلاک­ چین‌­ها یک نوآوری در ثبت و توزیع اطلاعات هستند. آن‌ها مناسب ثبت داده‌­های ایستا (رجیستری) یا داده­‌های پویا (تراکنش‌­ها) هستند و انقلابی در سیستم­‌های ثبت داده­ به پا کرده‌­اند. می­‌توان داده­‌ها را در بلاکچین­‌ها با ترکیبی از این سه روش در ثبت رجیستری ذخیره کرد:

• داده­‌های رمزبندی نشده: داده­‌هایی که تمام کاربران بلاک­چینی می­‌توانند آن‌ها را بخوانند و کاملاً شفاف هستند.
• داده­‌های رمزبندی شده: داد‌ه‌­هایی که فقط کاربرانی که یک کلید رمزگشایی دارند، می‌توانند آنها را بخوانند. این کلید امکان دسترسی به داده‌های موجود در یک بلا‎‌‌‌ک‌ ­چین را فراهم می‌­کند و می‌تواند ثابت کند چه کسی داده­‌ها را اضافه کرده است و چه زمانی این داده‌­ها اضافه شده‌اند.
• داده­‌های هش شده: این داده‌­ها را می­‌توان همراه با تابعی که آنها را ساخته نمایش داد تا ثابت شود که تحریفی در این داده‌­ها صورت نگرفته است.

فرآیند ثبت داده‌ها توسط بلاک چین یکی دیگر از توانایی‌های بلاک چین است. هش‌­های بلاکچین معمولاً همراه با داده‌­های اصلی که خارج از زنجیره ذخیره شده‌­اند، انجام می­‌شوند. مثلاً اثرانگشت­‌های دیجیتالی معمولاً در بلاک ­چین منظور می­‌شوند، هرچندکه مجموعۀ اصلی اطلاعات را می‌­توان به صورت آفلاین ذخیره کرد. این نوع سیستم اشتراکی ثبت داده­‌ها می‌­تواند روشی که سازمان‌های مختلف با آن با یکدیگر همکاری می­‌کنند را تغییر دهد. در حال حاضر با وجود داده­‌هایی که در سرورهای خصوصی انباشته می­‌شوند، تراکنش­‌های میان‌شرکتی از جمله پردازش‌‎­ها، رویه­‌ها و بررسی متقابل اسناد، هزینه­‌های هنگفتی را به بار می‌­آورند.

بلاک­‌چین، داده­‌ها را بدون تغییر نشان می­‌دهد

یکی از دیگر از توانایی‌های بلاک چین در فرآیند و سیستم ذخیره یک بیت‌کوین این است که این پایگاه داده یک تاریخچه مخصوص به خود دارد. به همین دلیل است که این پایگاه‌های داده معمولاً تغییرناپذیر هستند. به عبارت دیگر، تغییر دادن یکی از ورودی­‌های این پایگاه داده نیازمند تلاش فراوانی است، زیرا این کار تغییر کل داده­‌هایی که پس از این داده در هر یک از گره­‌ها آمده‌­اند را به دنبال دارد. در این صورت، این پایگاه داده بیشتر یک سیستم ثبت داده است تا یک پایگاه داده.

بلاک­ چین همانند یک پلتفرم عمل می­‌کند

رمزارزها اولین پلتفرمی بودند که با استفاده از فناوری بلاک­چین ساخته شدند. در حال حاضر، ایدۀ استفاده از یک پلتفرم برای تبادل ارزرمزها به ایدۀ داشتن یک پلتفرم مخصوص قراردادهای هوشمند تغییر یافته است. اصطلاح قراردادهای هوشمند تبدیل به یک اصطلاح عام شده است، البته این ایده را می‌­توان به چندین دسته تقسیم کرد:

قراردادهای هوشمندی از نوع ماشین فروش وجود دارند که توسط نیک زابو در دهه 1990 معرفی شدند. در این نوع قراردادها ماشین­‌های فروش پس از دریافت یک ورودی بیرونی (یک رمزارز) وارد عمل می­‌شوند یا اینکه سیگنالی را ارسال می­‌کنند که موجب فعالیت یک بلاک چین می­‌شود.

قراردادهای هوشمند حقوقی یا قراردادهای ریکاردین نیز وجود دارند. قسمت اعظم این قراردادها مبتنی بر این ایده است که یک قرارداد در واقع جلسه­‌ای از اذهان است و قرارداد، حاصل توافق طرفین موافق قرارداد است. لذا، قرارداد می­‌تواند ترکیبی از یک قرارداد کلامی، یک قرارداد کتبی و همچنین برخی از جنبه­‌های مفید بلاک­چین­‌ها مانند تایم­استمپ­‌ها، توکن‌­ها، حساب‌رسی، هماهنگی اسناد یا منطق کسب و کار باشد. پس عملکرد این لجرها که نوعی پلتفرم هستند یکی دیگر از توانایی‌های بلاک چین محسوب می‌شود.

سخن پایانی

بلاک چین به عنوان یک دفتر توزیع شناخته شده در سیستم بیت‌کوین، نقش مهمی در مقیاس‌پذیری و امنیت آن ایفا می‌کند. اگر بگوییم که دنیای رمزارز و بیت‌کوین بدون بلاک چین نمی‌توانست اینقدر موفق و محبوب شود، حرف اشتباهی نزده‌ایم.

در این مطلب نگاهی به توانایی‌های بلاکچین در زمینه ثبت و انجام سیستم رمزارز انداختیم و دیدیم که چرا این دفتر توزیع اهمیت فراوانی دارد. شناخت نسبت به ویژگی‌های بلاک چین می‌تواند نگاه شما را به دنیای رمزارزها عوض کند.