بررسی NFT از نظر حقوقی + اعتبار قانونی توکن‌ های غیر قابل تعویض

مقدمه

در این مقاله قصد داریم به بررسی توکن های NFT از نظر حقوقی بپردازیم. توکن ‌‌های غیر قابل تعویض (NFT) یکی از داغ‌ترین ترندهای صنعت ارزهای دیجیتال در سال ۲۰۲۱ میلادی بوده‌اند. همان‌طور که اخیراً گزارش شد، با ورود شرکت‌های بزرگی همچون غول پرداخت ویزا (Visa) و غول شبکه‌های اجتماعی فیس‌بوک به دنیای NFTها، حجم معاملات این توکن‌ها رشد چشمگیری را تجربه کرده و چندین رکورد متوالی را در ماه آگوست به ثبت رسانده است.

اخیراً غول پرداخت جهانی ویزا با انتشار وایت پیپری، صنعت توکن‌های NFT را فضایی امیدوارکننده برای جلب مشارکت طرفداران معرفی کرده است. در واقع، به گفته ویزا، توکن‌های NFT درست زمانی ظهور کرده و رونق یافته‌اند که کاربران مشتاق پیوستن به جوامع دیجیتالی‌ای هستند که حول محور هنرمندان و تیم‌های ورزشی مورد علاقه آنها شکل گرفته‌اند.

خرید ارز دیجیتال با ۱۰ هزار تومان!

تو صرافی ارزپلاس میتونی فقط با ۱۰ هزار تومان و با کارمزد صفر، بیش از ۶۰۰ ارز دیجیتال رو بخری!

شروع

در این مقاله قصد داریم به بررسی توکن های NFT از نظر حقوقی بپردازیم. به عنوان مثال، ماهیت توکن های NFT از نظر قانونی چگونه است؟ مالکیت توکن‌های NFT به چه معنا است؟ چه کسانی حق دارند توکن NFT بسازند؟ و … . برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این موضوع، با ما در ادامه همراه باشید.

توکن‌ غیر قابل تعویض یا NFT چیست؟

پیش از آنکه به بررسی توکن های NFT از نظر حقوقی و قانونی بپردازیم، بد نیست کمی بیشتر با این توکن‌ها آشنا شویم. یک توکن غیر قابل تعویض (NFT) هم می‌تواند نماینده یک دارایی فیزیکی باشد و هم می‌تواند خودش یک دارایی دیجیتال باشد که در قالب یک کد نرم افزاری ارائه شده و تنها در اینترنت وجود دارد. به عنوان مثال، توکن‌های NFT می‌توانند یک اثر هنری قابل برنامه‌نویسی باشند که مالکیت یک دارایی پایه مانند یک نقاشی را ارائه می‌دهند. در واقع، یک توکن NFT الگویی از قراردادهای هوشمند است که روش استانداردی را برای تأیید مالکیت این توکن‌ها و همچنین، انتقال مالکیت آنها ارائه می‌دهند.

توکن‌های NFT آیتم‌های منحصربه‌فردی هستند که نمی‌توان آنها را با نوع مشابهی مبادله کرد؛ چون منحصربه‌‎فرد و احتمالاً کمیاب هستند و هر کدام عملکرد و ویژگی‌های متفاوتی دارند.

یکی از تفاوت‌های اصلی توکن‌های قابل تعویض (FT) و غیر قابل تعویض (NFT) این است که توکن‌های FT را می‌توان وام گرفت؛ این نوع توکن‌ها بازدهی دارند و حتی می‌توان آنها را به واحدهای کوچک‌تر تقسیم کرد. اما توکن‌های NFT این‌گونه نیستند. به این ترتیب، انواع توکن‌های NFT از یکدیگر متمایز می‌شوند.

قبل از بحث در مورد توکن‌های NFT از نظر حقوقی و قانونی، ابتدا لازم است ماهیت دیجیتالی آنها را مورد بررسی قرار داد. در حالت کلی، یک توکن NFT عبارت است از نمایش دیجیتالی یک دارایی غیر قابل تعویض در قالب یک شماره سریال.

در این مقاله، سعی داریم به مسائل حقوقی و قضایی متعدد مرتبط با توکن‌های NFT بپردازیم و این موضوع را بررسی کنیم که چگونه یک شماره سریال می‌تواند نماینده یک دارایی در رسانه‌های دیجیتال باشد. به خاطر داشته باشید که NFTها علاوه بر اینکه نماینده یک دارایی یکتا یا غیر قابل تعویض هستند، اطلاعاتی مانند اینکه از ابتدای ایجاد تحت مالکیت چه کسانی بوده‌اند را نیز ارائه می‌دهند.

موارد استفاده از توکن‌ های NFT

دانستن کاربردها و موارد استفاده از توکن‌های NFT پیش‌زمینه ورود به بحث NFT از نظر حقوقی و قانونی است. شما ابتدا باید بدانید که NFT در چه مواردی استفاده می‌شود و کجاها کاربرد دارد تا بتوانید آن را از منظر حقوقی بررسی کنید. از این رو، در ادامه کاربردهای این توکن‌ها را بررسی می‌کنیم.

موارد استفاده از توکن‌های NFT بی‌شمار است و همان‌طور که در روزهای اخیر شاهد آن هستیم، این توکن‌ها می‌توانند برای توکنیزه کردن هر چیزی که امکان توکنیزه شدن آنها وجود دارد، مورد استفاده قرار گیرند. توکنیزه کردن به معنای جایگزینی داده‌های ارزشمند و حساس، دارایی‌ها، حقوق، کارت‌های پرداخت و غیره، با فرم دیجیتالی آنها است.

گیمینگ

توکن‌های NFT را می‌توان به عنوان کلکسیون‌های دیجیتالی یا آیتم‌های یک بازی مانند سلاح، لباس و غیره، استفاده کرد. این امر موجب کمیابی آیتم‌های درون بازی‌های ویدئویی می‌شود و روشی جدید برای استفاده از فناوری غیرمتمرکز بلاکچین در بازی‌ها برای نگهداری آیتم‌های کمیاب به شمار می‌رود.

مالکیت معنوی

توکن‌های NFT می‌توانند نشان‌دهنده یک نقاشی، آهنگ، ثبت اختراع یا سایر حقوق مالکیت معنوی باشند. توکنیزه کردن حقوق مالکیت معنوی به تولیدکنندگان محتوا اجازه می‌دهد که بر کارهای خود کنترل داشته باشند و از دریافت حقوق مناسب اطمینان حاصل کنند.

دارایی فیزیکی

املاک، اقلام گران‌بها، وسایل نقلیه و سایر اموال فیزیکی را نیز می‌توان توکنیزه کرد و از توکن‌های مربوط برای تأمین مالی و افزایش نقدینگی آن اموال بهره برد.

سوابق و تأیید هویت

استفاده از توکن‌های NFT می‌تواند برای تأیید هویت یا نشان دادن گواهی تولد، مجوزها، مدارک تحصیلی، افتخارات و موارد دیگر نیز مفید باشد. همه این آیتم‌ها را می‌توان به صورت دیجیتالی ایمن نگه داشت و در برابر جعل یا سوءاستفاده از آنها محافظت کرد.

اسناد مالی

اسناد مالی همچون فاکتورها، سفارشات، گارانتی‌ها، صورتحساب‌ها و غیره را نیز می‌توان به توکن NFT تبدیل کرد و معاملات را با استفاده از این توکن‌ها انجام داد.

جنبه مثبت NFTها این است که منحصربه‌فرد، کمیاب، ماندگار و توسعه‌پذیر هستند. البته باید این نکته را نیز در نظر داشت که در حال حاضر، معاملات این توکن‌ها تنها به چند اکوسیستم خاص محدود می‌شود.

مالکیت توکن‌ های NFT به چه معنا است؟

اولین سؤال در بحث NFT از نظر حقوقی و قانونی این است: آیا داشتن یک توکن NFT با دارا بودن حق مالکیت دارایی پایه آن متفاوت است؟

در جامعه کنونی، ما از تکه کاغذی به نام سند که نشان‌دهنده یا نماینده حقوق مالکیت دارایی‌های مختلف است، استفاده می‌کنیم. همه ما در زندگی روزمره خود با چنین کاغذهایی سروکار داریم: سند مالکیت، گواهی مالکیت وسیله نقلیه یا اجاره‌نامه خانه. به همین دلیل، همه ما ارزش این کاغذهای قانونی را درک می‌کنیم. این موضوع می‌تواند روش خوبی برای بررسی توکن‌های NFT از نظر قانونی باشد؛ اگرچه تفاوت‌هایی میان اسناد کاغذی و این توکن‌ها وجود دارد.

یک باور عمومی وجود دارد مبنی بر اینکه NFT خود یک دارایی است. اما آیا این برداشت درست است؟ آیا توکن NFT رسید مالکیت یک دارایی مشخص نیست؟ مانند هر سؤال دیگری که در دنیای حقوق مطرح می‌شود، پاسخ صحیح این است: بستگی دارد! این موضوع بستگی به نوع دارایی پایه NFT دارد.

یک توکن NFT می‌تواند بیانگر یک دارایی مستقل باشد یا خود دارایی باشد که فقط در دنیای مجازی وجود دارد؛ مانند کریپتوکیتی‌ها (CryptoKitties) یا کریپتوپانک‌ها (CryptoPunks). درعین حال، یک توکن NFT می‌تواند رسیدی باشد که تأیید می‌کند شما مالک یک دارایی مشخص در دنیای واقعی هستید؛ مانند املاک و مستغلات یا یک اثر هنری فیزیکی که در موزه لوور پاریس به نمایش گذاشته شده است.

با در نظر گرفتن این موضوع، بیایید جلو برویم و مشکلاتی را که در عصر اینترنت برای تولیدکنندگان محتوا وجود دارد، مورد بحث قرار دهیم.

فناوری بلاکچین چگونه به تولیدکنندگان محتوا کمک می‌کند؟

از زمان ظهور اینترنت و شبکه‌های همتا به همتا (P2P)، تولیدکنندگان محتوا و صنعت مالکیت معنوی به دنبال راهی برای ثبت دارایی خود، محافظت از حق تکثیر و اثبات کمیابی و ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن در فضای دیجیتال بوده‌اند. بنابراین، ایجاد سیستمی برای ثبت تغییرناپذیری و حق تقدم آثار و در عین حال، اثبات کمیابی آن در اینترنت، ضروری بود. با این حال، چنین سیستمی خطر حمله دوبار خرج کردن (Double-spending) را به همراه داشت. ظهور فناوری بلاکچین توانست به حل این مشکلات کمک کند.

یک توکن NFT ثبت‌شده از طریق بلاکچین، محتوای موجود در اینترنت را تغییرناپذیر و منحصربه‌فرد می‌کند و به هنرمندان اجازه می‌دهد که از آثار خلاقانه خود در برابر جعل در حوزه دیجیتال محافظت نمایند. بنابراین، NFTهای ثبت‌شده در بلاکچین مشکلاتی مانند سرقت هنری آثار و هزینه‌های بالای واسطه‌گری‌های مالی را حل می‌کنند و در عین حال، ایجاد نوع جدیدی از اقتصاد را نیز ممکن می‌سازند؛ اقتصادی که نه توسط اعتبارسنج‌های سنتی، بلکه توسط تولیدکنندگان آثار و محتوا، مدیریت می‌شود.

چه کسانی حق ساختن یک توکن NFT را دارند؟

پرسش دومی که درباره NFT از نظر حقوقی و قانونی می‌توان پرسید این است: چه کسانی حق ساختن توکن NFT را دارند؟ در واقع، همه هنرمندان و خالقان یک اثر، حق تکثیر آثار خود را ندارند. معمولاً هنرمندان سنتی نگرانی در مورد حقوق مالکیت یا نشر آثار خود ندارند؛ چون خود خالق آنها هستند و همه حقوقی را که ما تحت عنوان حقوق مالکیت معنوی می‌شناسیم، در اختیار دارند.

حال تصور کنید می‌خواهید توکن NFT یک اثر هنری را ایجاد کنید. سؤالی که پیش می‌آید، این است: کدام یک از بخش‌هایی که به آنها اشاره شد، حق قانونی انجام این کار را دارند؟ آیا هر یک از طرفین درگیر می‎توانند این کار را به صورت یک‌جانبه و بدون توجه به سایر بخش‌ها انجام دهند؟

حل این موضوع از نظر حقوقی به زمان زیادی نیاز دارد. در همین حال، از آنجایی که NFT یک حوزه نوظهور است و هنوز در بسیاری از بخش‌ها –مانند موسیقی، بازی، صنایع هنرهای فیزیکی و هنرهای قابل برنامه‌نویسی– در حال توسعه است، مسائل قانونی مربوط به آن هنوز حل نشده‌اند.

چه کسی حق ایجاد یک توکن NFT را دارد؟ ایجاد یک توکن NFT دقیقاً به چه معنا است؟ در حالی که فناوری بلاکچین و بازارهای غیرمتمرکز به موازات هم تکامل می‌یابند، این سؤالات و افزایش شفافیت در مورد جنبه حقوقی این دارایی‌ها روزبه‌روز افزایش می‌یابد و باید مورد به مورد در مورد آنها تصمیم‌گیری شود. با این حال، در حال حاضر به نظر می‌رسد ایجاد یک چارچوب قانونی جامع که شرایط در حال تغییر این حوزه را شامل شود، غیرممکن است.

در حال حاضر، سردرگمی‌های زیادی در فضای NFT وجود دارد و این سردرگمی‌ها نه تنها سازندگان آثار، بلکه خریداران این نوع توکن‌ها را نیز شامل می‌شوند.

نکته دیگری نیز که باید مورد توجه قرار گیرد، شرایط پلتفرم‌های مختلف برای انتشار محتوا و نحوه برخورد آنها با NFTها است. به هنگام ایجاد این پلتفرم‌ها که در واقع، واسطه بین تولیدکننده محتوا و خریداران NFTها هستند، باید تمامی جنبه‌های قانونی و حقوقی با دقت کافی بررسی شوند.

خرید یک توکن NFT چه حقوقی به خریدار آن می‌دهد؟

به هنگام خرید یک توکن NFT، سه طرف باید در نظر گرفته شوند: سازنده اثر اصلی، خالق NFT و خریدار NFT. لازم به ذکر است که داشتن یک NFT به معنای کسب مالکیت دارایی پایه اصلی نیست، بلکه به معنای مالکیت آن توکن NFT است.

با این حال، از آنجایی که NFTها در رسانه‌های دیجیتالی بدون مرز و در چندین حوزه قضایی و حتی در پلتفرم‌هایی بدون چارچوب قانونی منتشر می‌شوند، ضروری است پلتفرم‌هایی که این نوع توکن‌ها را لیست می‌کنند، شرایط مشخصی را برای آنها در نظر بگیرند. این شرایط بایستی در قراردادهای هوشمند پلتفرم‌ها گنجانده شوند تا دقیقاً مشخص شود که خریداران NFT چه حقوقی را از سازندگان آنها دریافت می‌کنند.

به عنوان مثال، در صورت خرید یک نقاشی سنتی در یک حراجی، شما حقوق مالکیت معنوی آن را دریافت نمی‌کنید. شما می‌توانید این نقاشی را به دیوار خانه خود آویزان کنید، اما حقوق مالکیت معنوی آن را ندارید؛ مگر اینکه این حقوق به صورت قانونی به شما داده شود. بنابراین، شما مجاز به ساخت پوسترهای آن نقاشی نیستید و نمی‌توانید آن را تغییر دهید.

به همین دلیل است که شرایط استفاده و افرادی که از آنها خرید می‌کنید، بسیار مهم هستند. لازم به ذکر است که اکثر پلتفرم‌ها و بازارها در این مورد چندان صریح نیستند. بنابراین، برای از بین بردن هر گونه ابهام، تولیدکنندگان محتوا و خریداران باید با شفاف‌سازی این اطلاعات از خود محافظت کنند.

به طور خلاصه، با خرید یک توکن NFT، شما فقط حقوق NFT خریداری‌شده را دریافت می‌کنید، اما از حقوق مالکیت معنوی استفاده از اثر هنری اصلی برخوردار نیستید. به این ترتیب، حق کپی یا توزیع اثر اصلی را نخواهید داشت؛ مگر اینکه چنین حقوقی از قبل تعیین شده باشند. بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که یک توکن NFT از نظر حقوقی بسیار شبیه به حقوق مالکیت معنوی آثار بخش سنتی است و این دو تفاوت چندانی با هم ندارند.

سخن پایانی

در این مقاله به بررسی توکن‌ های NFT از نظر قانونی و حقوقی پرداختیم و همچنین سؤالات موجود در مورد حقوق مالکیت معنوی مربوط به آنها را بررسی کردیم.

مشکلات و سؤالات فعلی در رابطه با ایجاد یک چارچوب قانونی برای بازار NFTها، نشان می‌دهند که ما هنوز راه زیادی تا تنظیم مقررات این فناوری‎ نوظهور داریم. باید در نظر داشت که صنعت توکن‌های NFT از لحاظ موضوعات حقوقی و قانونی هنوز در حال تکامل است و راه‌های حل مسائل حقوقی و اختلافات قضایی مربوط به آنها، باید به دقت مورد بررسی قرار گیرند.

بنابراین، حتی در مواردی که خرید یک توکن NTF هیچ نوع مالکیت معنوی یا حقوق پولی به شما اعطا نمی‌کند، مهم است که با دقت اقتصاد توکنی خود را ایجاد کنید و قوانین مربوط را رعایت نمایید.