پرایوسی کوین (Privacy Coin) یا ارز دیجیتال غیرقابل ردیابی چیست؟

مقدمه

مدافعان ارزهای دیجیتال در برابر آماج حملات منتقدین برگ برنده‌ای در دست دارند: حفظ حریم خصوصی. حفظ حریم خصوصی علاوه بر اینکه بر رشد تجارت تأثیرگذار است، از حقوق اساسی معامله‌گران نیز به شمار می‌آید و آنها را از چشم دولت‌های مداخله‌گر ایمن نگه می‌دارد. اما این سکه روی دیگری نیز دارد: معاملات پنهان می‌تواند بهشتی باشد برای جنایتکاران. در این مقاله به مفهوم پرایوسی کوین (Privacy Coin) یا ارز دیجیتال حریم خصوصی محور می‌پردازیم و همچنین برترین پرایوسی کوین‌ها را معرفی و ویژگی‌های شاخص آنها را بررسی می‌کنیم.

آشنایی با پرایوسی کوین ها

خرید ارز دیجیتال با ۱۰ هزار تومان!

تو صرافی ارزپلاس میتونی فقط با ۱۰ هزار تومان و با کارمزد صفر، بیش از ۶۰۰ ارز دیجیتال رو بخری!

شروع

بیت کوین به عنوان جایگزینی برای نظام پولی ملّیِ تحت کنترل حکومت معرفی شده است. متأسفانه بنا به طبیعتِ ناشناس‌ بودنش (Pseudonymous)، برخی از مدافعان ارزهای دیجیتال بر این باورند که بیت کوین فاقد خصوصیات محرمانگی لازم برای محافظت شایسته از کاربران است؛ به خصوص این مورد در دولت‌های اقتدارگرایی مصداق دارد که استفاده از ارزهای دیجیتال را ممنوع و توقیف می‌کنند.

در واقع، بیت کوین در قیاس با ارزهای فیات از برخی جهات از حریم خصوصی کمتری برخوردار است؛ زیرا یک بلاکچین عمومی است و این یعنی هر کسی که منابع کافی برای انجام تحلیل زنجیره‌ای را در اختیار داشته باشد، به صورت بالقوه می‌تواند از هویت واقعی پنهان در پس هر آدرس عمومی پرده‌برداری کند.

پرایوسی کوین ‌های (Privacy Coin) مناقشه‌انگیزی مانند مونرو (Monero) و دش (Dash) با عنایت به این مسئله و توانمند ساختن کاربران به دریافت و ارسال به صورت ناشناس توانسته‌اند خود را اثبات کنند و به دنبال آنها پرایوسی کوین ‌های بیشتری سر بر آورده‌اند.

امروزه اما تعداد فراوانی از ارزهای دیجیتال حریم خصوصی محور در بازار رمزارزها موجود است و انتخاب از میان آنها به گونه‌ای که متناسب با نیازهایمان باشد دشوار است. لازم است به این مطلب اشاره داشته باشیم که پرایوسی کوین ‌ها به خاطر توانایی‌شان در تسهیل پولشویی و تأمین مالی تروریسم در تیررس مقررات جهانی مبارزه با پولشویی قرار دارند و بر این اساس از لیست بسیاری از صرافی‌ها حذف شده‌اند. لازم است هنگامی که با پرایوسی کوین ‌ها سروکار دارید احتیاط کنید و پیرو قوانین محلی باشید.

پرایوسی کوین (Privacy Coin) چیست؟

پرایوسی کوین دسته‌ای از ارزهای دیجیتال است که با پنهان ساختن مبدأ و مقصد تراکنش‌ها، محرمانگی و ناشناس‌بودن تراکنش‌های بلاکچین را تأمین می‌کند. از این رو برای جلوگیری از تحلیل زنجیره از روش‌هایی مانند پنهان‌سازی موجودی و آدرس کیف پول کاربر و همچنین در هم‌ آمیختن تراکنش‌ها استفاده می‌شود.

بیت کوین و سایر بلاکچین‌های غیرمحرمانه، مطابق با اصل شفافیت اجازۀ رؤیت آدرس‌ها و تراکنش‌های عمومی را در شبکه‌شان به دیگران می‌دهند و این امکان، پیگیری واریزها و برداشت‌های حساب افراد را نسبتاً آسان می‌سازد.

با این حال، پرایوسی کوین‌ دو جنبۀ متفاوت دارد: نه قابل شناسایی است (Anonymity) و نه قابلیت ردیابی دارد (Untraceability). جنبۀ ناشناس‌بودن، هویتِ پشتِ هر تراکنش را پنهان می‌سازد و جنبۀ غیر‌قابل‌ردیابی‌بودن نیز در عمل ردگیری تراکنش‌ها را با استفاده از اقداماتی نظیر تحلیل بلاکچین از سمت شخص ثالت غیرممکن می‌کند.

استراتژی های پرایوسی کوین ها (Privacy Coin)

پرایوسی کوین ها (Privacy Coins) برای حفظ مؤثر ویژگیِ ناشناس‌ بودن و غیر‌قابل‌ردیابی‌ بودن، گستره‌ای از استراتژی‌های متفاوت را به کار می‌بندند که رایج‌ترین آنها شامل چنین مواردی است: آدرس‌های مخفی، امضاهای حلقوی، کوین‌جوین و SNARK‌ها.

1. آدرس‌های مخفی (Stealth addresses) به فرستنده‌ای نیاز دارد که به منظور جلوگیری از اتصال به یک دریافت‌کننده، برای هر تراکنش ارسالی، آدرس جدیدی بسازد. مونرو (XMR)، یکی از پرایوسی کوین های برتر، نسخه‌ای از آدرس‌های مخفی را به کار می‌گیرد که پروتکل آدرس مخفی دو کلیده (Dual-key Stealth Address Protocol) یا به اختصار DKSAP خوانده می‌شود.
2. کوین‌ جوین (CoinJoin) به مخلوط‌کن کوین معروف است و تراکنش افراد مختلف را در هم می‌آمیزد و در قالب یک تراکنش واحد ادغام می‌کند و سپس آنها را با استفاده از آدرس‌های جدید میان کاربران مربوطه توزیع می‌کند.
3. روش Zk-SNARKs مخفف عبارت Zero-Knowledge Succinct Non-Interactive Argument of Knowledge (استدلال غیرتعاملی موجز اثبات دانش صفر) است و با استفاده از آن دارندگان ارزهای دیجیتال می‌توانند بدون نیاز به ارائه اطلاعات شناسایی حیاتی مانند هویت طرفین تراکنش و موجودی حساب، اعتبار یک تراکنش را تأیید کنند.

آیا پرایوسی کوین ها (Privacy Coin) قانونی هستند؟

پرایوسی کوین ها هم می‌توانند قانونی باشند و هم نباشند. قانونی‌بودن این کوین‌ها به حوزه‌های قضایی انفرادی بستگی دارد. به عنوان مثال دولت کره جنوبی به منظور جلوگیری از پولشویی معاملات پرایوسی کوین ها را در صرافی‌های ارز دیجیتال ممنوع کرده است. حتی در حوزه‌های قضایی که پرایوسی کوین ها ممنوع نیستند نیز معاملات آنها مورد تأیید نیست؛ به این معنی که وضعیت نامشخصی در قانون دارد. به عنوان مثال، دولت ایالات متحده راه متفاوتی در این میان در پیش گرفته و می‌کوشد برای رفع پوشش معاملات در شبکه‌های خصوصی، ابزارهایی ایجاد کند.

تراکنش‌های محرمانه الزاماً موجب ترویج فعالیت‌های خرابکارانه از قبیل پولشویی و تأمین مالی تروریسم نمی‌شوند. برخی از کاربران صرفاً حریم خصوصی مالی برایشان مهم است و از حقوق اساسی خود استفاده می‌کنند. با این حال شمار سازمان‌های دولتی که نسبت به ارزهای دیجیتال غیرقابل‌ردیابی سختگیری می‌کنند پیوسته در حال افزایش است. جالب اینکه افراد سرشناس بسیاری مثل ناوال راویکانت، ایلان ماسک و ادوارد اسنودن به حمایت خود از اپلیکیشن‌های متمرکز در حفظ حریم خصوصی ادامه می‌دهند.

باید بنشینیم و ببینیم که سازمان‌های تنظیم‌گر جهانی از جمله گروه ویژه اقدام مالی (FATF) چه اقدامات و دستورالعمل‌هایی در قبال پرایوسی کوین ها (Privacy Coin) انجام خواهند داد.

پیش‌نویس دستورالعمل جدید FATF که پس از مشورت عمومی به صورت رسمی در ژوئن 2021 اعلام خواهد شد، شامل توصیه‌های جدید AML/CFT (ضد پولشویی/ مبارزه با تأمین مالی تروریسم) در مورد پرایوسی کوین ها خواهد بود.

چرا پرایوسی کوین ها (Privacy Coin) در برخی صرافی‌ها از لیست خارج می‌شوند؟

از لیست خارج‌ شدن پرایوسی کوین ها به دیدگاه‌های هر کشور، الزامات مربوط به پولشویی و نحوۀ تنظیم‌گری تراکنش‌های محرمانه بستگی دارد. تراکنش‌های ارز های دیجیتال حریم خصوصی محور می‌توانند از سیطره و نظارت نهادهای تنظیم‌گر بگریزند، حال آنکه سازمان‌های مالی پایشگر بر صرافی‌های متمرکز مسلط‌اند.

هنگامی که یک نهاد تنظیم‌گر ارز دیجیتال خاصی را در درون محدوده خود ممنوع می‌کند، صرافی مجبور است در اسرع وقت دست از معاملات آن رمزارز بکشد یا خطر تخته شدن کسب‌و‌کار خود را به جان بخرد. در چنین مواردی برخی از صرافی‌ها ترجیح می‌دهند معاملات آن رمزارز را متوقف کنند و برخی دیگر از آنها کوین مربوط را به طور کامل از پلتفرم خود حذف می‌کنند.

ارز های دیجیتال حریم خصوصی محور  یا Privacy Coin در چند ماه اخیر مورد بازرسی دقیق نهادهای تنظیم‌گر قرار گرفته‌اند و برخی از صرافی‌ها مجبور شده‌‌اند که جهت اجتناب از عوارض جانبی تنظیم‌گری، از لیست حذفشان کنند.

در پی این رخداد، پرایوسی کوین های مطرحی مانند دش (Dash)، مونرو (Monero) و زی کش (Zcash) از لیست چندین پلتفرم معاملاتی شاخص از جمله بیترکس (Bittrex)، کوین‌چک (CoinCheck)، کوین‌بیس انگلستان (Coinbase UK) و شیپ‌شیفت (ShapeShift) حذف شدند.

علی‌رغم چنین ضوابطی، برخی از گزارش‌ها نشان می‌دهند که تبهکاران همچنان بیت‌ کوین را ترجیح می‌دهند (با وجود اینکه فاقد خصوصیات محرمانگی است).

لیست بهترین ارز های دیجیتال حریم خصوصی محور

در ادامه 5 نمونه از بهترین پرایوسی کوین ها یا ارز های دیجیتال حریم خصوصی محور را بررسی می‌کنیم. این رمزارزها شامل دش (Dash)، مونرو (Monero)، زی کش (Zcash)، بیم (Beam) و گرین (Green) می‌شود.

دش (Dash)

دش یکی از ارزهای دیجیتال ناشناس است که کار خود را در سال 2014 به عنوان فورک بیت‌ کوین آغاز کرد. این پرایوسی کوین پیشتاز، در ابتدا XCoin نامیده می‌شد و بعدها به DarkCoin تغییر نام داد و دست آخر دش (Dash) نام گرفت. دش واجد ویژگی‌های ناشناس‌بودن گزینشی است؛ ویژگی‌هایی مانند ارسال محرمانه (PrivateSend) که از استراتژی CoinJoin برای اختفای ورودی‌های تراکنش واقعی استفاده می‌کند.

گروه مرکزی دش (DCG)، که حافظ توسعه پروژه به حساب می‌آید، اظهار می‌کند که دش بر کاربرد‌پذیری و محافظت از کاربر تمرکز دارد. انشعاب از بیت‌ کوین به این معنا است که دش به طور طبیعی ناشناس نیست. علاوه بر این، رایان تیلور، مدیر عامل شرکت DashPay بر این باور است که دش یک ارز دیجیتال حریم خصوصی محور نیست.

به عنوان فورک بیت‌ کوین، جزئیات تراکنشش مانند موجودی کیف‌ پول و آدرس به صورت عمومی در بلاکچین در دسترس است، مگر آنکه کاربر از گزینه PrivateSend یا همان ارسال محرمانه استفاده کند.

مقایسه دش با بیت‌ کوین

تفاوت اصلی دش و بیت‌ کوین به الگوریتم اجماع آنها مربوط است. به عنوان مثال، در حالی که هر دو به صورت طبیعی از الگوریتم گواه اثبات کار (PoW) بهره می‌گیرند، اما دش دارای لایه‌ای اضافه است که از مسترنودهایی میزبانی می‌کند که با مکانیزم گواه اثبات سهام (PoS) کار می‌کنند.

بیت‌ کوین از نظر حفظ حریم خصوصی به پای دش نمی‌رسد؛ زیرا به صراحت به کاربران اجازه می‌دهد انتخاب کنند که آیا می‌خواهند که تراکنش‌هایشان در معرض رؤیت عمومی باشد یا نه.

مقایسه دش با مونرو

با اینکه هر دوی این رمزارزها کاربردهای محرمانگی دارند، اماً اساساً در طراحی با یکدیگر متفاوتند. دش از سیستمی دو لایه بهره می‌گیرد که ترکیبی است از گواه اثبات کار و گواه اثبات دارایی و علاوه بر این، ویژگی ناشناس‌ بودنش انتخابی است.

از سوی دیگر، تراکنش‌های شبکه مونرو به طور طبیعی ناشناس هستند. دش از CoinJoin استفاده می‌کند، در حالی که مونرو برای ارتقای محرمانگی از مجموعه‌ای از استراتژی‌ها از قبیل امضاهای حلقوی (Ring signatures) و تراکنش‌های محرمانه حلقوی (RingCT) بهره می‌گیرد و باعث می‌شود که ویژگی غیرقابل‌ردیابی بودن آن نسبت به دش بیشتر باشد.

مقایسه دش با زی‌ کش

دش از الگوریتم هشینگ X11 بهره می‌گیرد، در حالی که زی‌ کش از مکانیزم zk-SNARK و الگوریتم Equihash استفاده می‌کند. این دو شباهت‌هایی با هم دارند: هر دو فورکی از بیت‌ کوین هستند، اندازه بلاک هر دو به 2 MB محدود می‌شود و مدت‌زمان تأیید بلاک در هر دو 2.5 دقیقه است.

هنگامی که زی‌ کش وارد عرصۀ محرمانگی شد، از دش پیشی گرفت و دیگر آنکه اگر فردی بتواند به مسترنودها دسترسی داشته باشد، می‌تواند تراکنش‌های دش را ردیابی کند.

مونرو (Monero)

مونرو (XMR) از سوی افراد بسیاری، بهترین ارز دیجیتال حریم خصوصی محور موجود در بازار شمرده می‌شود؛ زیرا از مجموعه‌ای قدرتمند از ابزار محرمانگی مانند تراکنش‌های محرمانه حلقوی (RingCT)، آدرس‌های پنهان و امضاهای حلقوی برخوردار است و با استفاده از آنها به طرز فراگیری به ناشناس‌ بودن تراکنش‌ها کمک می‌کند.

در واقع، سطح محرمانگی مونرو آن‌قدر فوق‌العاده و بی‌نظیر است که سازمان خدمات درآمدهای داخلی آمریکا برای کسی که بتواند در تکنولوژی ناشناس‌بودن آن نفوذ کند، جایزه‌ای به مبلغ  625 هزار دلار تعیین کرده است. با این حال، یکی از کارکنان شرکت Chainalysis ادعا کرده:

با اینکه مونرو ابداعی هوشمندانه است، اما بی‌عیب ‌و ‌نقص نیست.

مقایسه مونرو با بیت‌ کوین

صرف‌نظر از اینکه هر دو از الگوریتم اجماع گواه اثبات کار استفاده می‌کنند، اما تفاوت‌های فراوانی با یکدیگر دارند؛ زیرا بیت‌ کوین صرفاً یک ارز دیجیتال ناشناس (Pseudonymos) است، در حالی که مونرو یکی از محرمانه‌ترین کوین‌های موجود است.

استخراج بیت‌ کوین اغلب نیازمند ایسیک (ASIC) است، در حالی که در استخراج مونرو از ایسیک استفاده نمی‌شود؛ زیرا ایسیک تنها گزینه CPU را پیش روی ماینرها قرار می‌دهد. علاوه بر این، بیت‌ کوین از الگوریتم هشینگ SHA-256 استفاده می‌کند، اما پروتکل XMR هش ریت RandomX را به کار می‌گیرد.

افزون بر اینها، شبکه بیت‌ کوین اندازه بلاک ثابتی دارد، حال آنکه اندازه بلاک مونرو انعطاف‌پذیر است و برای افزایش گاه‌ به گاه حجم معاملات بهترین گزینه به نظر می‌رسد. با وجود تمام مواردی که ذکر شد، تبهکاران همچنان بیت‌ کوین را ترجیح می‌دهند؛ زیرا راحت‌تر مبادله می‌شود و تبدیل‌ شدنش به ارز فیات آسان‌تر است.

زی‌ کش (Zcash)

زی‌ کش یکی دیگر از پرایوسی کوین های برتر است که در سال 2016 عرضه شد و ریشه مشترکی با دش دارد و یکی از فورک‌های بیت‌ کوین محسوب می‌شود. این رمزارز که تحت سرپرستی شرکت الکتریک کوین کمپانی (Electric Coin Company) قرار دارد، برای تأیید تراکنش‌ها از مکانیزم انرژی‌بَر گواه اثبات کار (PoW) استفاده می‌کند.

زی‌ کش یا زد کش برای پنهان ساختن تراکنش‌ها گزینه‌ای ارائه می‌دهد که از مکانیزم‌های محرمانگی و ممانعت از ردگیری استفاده می‌کند که تراکنش‌های محفوظ و zk-SNARKS نامیده می‌شوند.

مقایسه زی‌ کش با مونرو

اول آنکه زی‌ کش از ابزار zk-SNARKs استفاده می‌کند، اما مونرو ترکیبی از آدرس‌های پنهان، تراکنش‌های محرمانه حقلوی و تراکنش‌های حلقوی را به کار می‌گیرد. زی‌ کش حفظ حریم خصوصی را به عنوان یک آپشن و گزینه ارائه می‌دهد، حال آنکه هر تراکنشی که در مونرو انجام می‌شود، به صورت پیشفرض ناشناس است.

از سوی دیگر، توسعه‌دهندگان مونرو معتقدند که انتخابی کردن ویژگی محرمانگی موجب تضعیف وضعیت محرمانگی در شبکه‌های خصوصی می‌شود.

مقایسه پرایوسی کوین زی‌ کش با بیت‌ کوین

زی‌ کش روگرفتی از بیت‌ کوین است، اما ویژگی‌ها و امکانات اضافه‌ای مانند محرمانگی انتخابی دارد. دیگر تفاوت میان این دو به نحوه توزیع پاداش استخراج مربوط است.

به عنوان مثال، در حالی که ماینرهای بیت‌ کوین تمام پاداش استخراج را از آن خود می‌کنند، زی‌ کش اما رویکرد متفاوتی در این باره دارد. برای روشن شدن موضوع باید اشاره کنیم که قبلاً 10 % از پاداش استخراج مونرو به شرکت می‌رفت و میان سهامداران توزیع می‌شد؛ به عبارتی دیگر وجوهی بود برای توسعه آینده شرکت. اما هاوینگ نوامبر 2020 باعث شد که سهم مؤسسان از پاداش از بین برود. در حال حاضر ماینرها 80 % پاداش را دریافت می‌کنند و 20 % باقی‌مانده به صندوق Major Grants Funds، ECC و بنیاد زی‌ کش اختصاص می‌یابد.

بیم (Beam)

بیم (Beam) ارز دیجیتال ناشناس جدیدی است که از یک بلاکچین ناشناس جدید به نام میمبل ویمبل (Mimblewimble) استفاده می‌کند. صرف نظر از حریم خصوصی، این تکنولوژی با فشرده ساختن داده‌ها، مقیاس‌پذیری پروتکل‌های PoW را ارتقا می‌دهد و این راهکار باعث شده که دانلود داده‌ها سریع‌تر و تأیید و همگام‌سازی آسان‌تر انجام شود.

بیم همچنین از طریق آدرس‌های غیرقابل‌شناسایی، تراکنش‌های غیرقابل‌ردیابی ارائه می‌دهد. علاوه بر این، بیم با استفاده از مکانیزم داندلیون (Dandelion) ترافیک شبکه‌اش را پنهان می‌سازد. تراکنش‌های کوچکی که یک واحد بلاک را می‌سازند در قالب یک تراکنش واحد بزرگ ارائه می‌شوند.

گرین (Green)

گرین (Green) نیز که همانند بیم از بلاکچین میمبل ویمبل استفاده می‌کند. گرین یکی دیگر از پراوسی کوین های برتر است که در برابر سانسور مقاوم است و مقیاس‌پذیری بالایی دارد. گرین خود را از بنیانگذار ناشناسش مستقل ساخته و از این رو انگیزه توسعه‌دهندگانش عمدتاً بر کمک‌های مالی و اهدا استوار است.

جالب توجه اینکه این پلتفرم در زمینه استخراج، قانون جالب و البته جنجالی‌ای دارد. ماینرها به صورت نامحدودی نرخ پاداش یکسانی دریافت می‌کنند؛ یعنی ماینری که در دسامبر 2030 به شبکه ملحق می‌شود به ازای هر بلاک همان مقدار پاداشی را دریافت خواهد کرد که نخستین ماینر در ژانویه 2019 دریافت کرده است.

این شبکه برای ارتقای تجربه توسعه‌دهندگان و کاربران و ایجاد حریم خصوصی، امنیت، سازگاری و بهبود مدیریت فایل‌ها از استاندارد تراکنشی یکسانی به نام Slatepack استفاده می‌کند.

سخن پایانی

رمزنگاری در واقع مجموعه‌ای از اقدامات و روش‌ها است که برای ایمن ساختن ارتباطات میان افراد طراحی شده است. در نتیجه پرایوسی کوین ها (Privacy Coin) یا همان ارزهای دیجیتال حریم خصوصی محور، علی‌رغم اینکه ماهیت غیرقابل‌ردیابی‌شان بسیار مناقشه‌برانگیز است و می‌توانند مورد استفاده مجرمین مالی قرار بگیرند، اما بخشی اساسی از یک اکوسیستم رمزنگاری شده به شمار می‌آیند.

با اینکه بر اساس گزارش‌ها تنها درصد بسیار اندکی از پرایوسی کوین ها در پولشویی، تأمین مالی تروریسم و سایر اقدامات غیرقانونی به کار می‌رود، اما دولت‌ها در سراسر جهان روی خوشی به آن نشان نمی‌دهند.

مونرو در حفظ حریم خصوصی بهترین عملکرد را دارد، زی‌ کش و دش نیز حریم خصوصی را به صورت انتخابی ارائه می‌دهند. بیم و گرین هم برای کاربرانی مناسب‌اند که علاوه بر حفظ حریم خصوصی به مقیاس‌پذیری نیز اهمیت می‌دهند.