امواج الیوت (Elliott Waves) چیست؟ استفاده از آن در تحلیل تکنیکال ارز دیجیتال

مقدمه

اگر تمایل دارید برای معاملات خود برنامه‌ریزی کنید، پس باید بتوانید در هر بازه زمانی دیدی کلی از وضعیت بازار داشته باشید. تحلیلگران تکنیکال معمولاً برای رسیدن به چنین دیدی در تحلیل خود از امواج الیوت (Elliott Waves) استفاده می‌کنند. امواج الیوت یکی از پیچیده‌ترین ابزارهای تحلیل تکنیکال است؛ در نتیجه درک آن در ابتدا دشوار به نظر می‌رسد، اما به محض اینکه بر این تکنیک تسلط بیابید، به فواید فراوانش پی خواهید برد. در این مقاله می‌کوشیم شما را با مفهوم امواج الیوت آشنا کنیم.

الیوت کیست؟

خرید ارز دیجیتال با ۱۰ هزار تومان!

تو صرافی ارزپلاس میتونی فقط با ۱۰ هزار تومان و با کارمزد صفر، بیش از ۶۰۰ ارز دیجیتال رو بخری!

شروع

امواج الیوت به دست رالف نلسون الیوت (Ralph Nelson Elliott) ابداع شد. او حسابداری آمریکایی بود و در دهه 1920 کار می‌کرد. الیوت در دوران کاری خود به بیماری گوارشی مبتلا شد و مجبور بود شغل خود را برای درمان رها کند؛ پس تصمیم گرفت برای دور کردن ذهن خود از بیماری، رفتار قیمت سهام بورس را مطالعه کند.

الیوت در سال 1934 به این نکته پی برد که رفتار قیمت سهام تصادفی نیست و به جای آنکه مبتنی بر هرج و مرج باشد، از الگوهای تکرارشونده‌ای تبعیت می‌کند. الیوت مشاهده کرد که الگوهای یکسانی در چرخه‌های تکرارشونده تشکیل می‌شود. این چرخه‌ها عواطف و احساسات سرمایه‌گذاران و تریدرها را در قالب نوسانات قیمت منعکس می‌کردند. این حرکات قیمت به واحدهایی تقسیم می‌شد که الیوت آنها را امواج (Waves) نامید.

امواج الیوت (Elliott Waves)

بر اساس مشاهدات الیوت، تحرکات روند بازار در قالب الگوی امواج پنج بخشی و سه بخشی شکل می‌گرفت که امواج پنج بخشی نخست با اعداد 1 تا 5 نام‌گذاری می‌شد و در جهت روند بزرگ‌تر حرکت می‌کرد. در پی حرکت امواج پنج ‌بخشی نخست یک حرکت اصلاحی صورت می‌گیرد که سه موج متوالی دارد. برای نشان دادن این الگوی اصلاحی از حروف a، b و c استفاده می‌شود.

این امواج پنجگانه پیش‌رونده و الگوی اصلاحی سه‌بخشی آن به صورت زیر نمایش داده می‌شود.

امواج شماره 1، شماره 3 و شماره 5 امواج ایمپالس (Impulse) ضربه‌ای یا شتاب‌دار نامیده می‌شوند. موج شماره 2 اصلاح موج شماره 1 و موج شماره 4 نیز اصلاح موج شماره 3 است و برآیند کلی موج شماره 1 تا 5 از طریق برآیند امواج a-b-c اصلاح می‌شود.

الگوهای الیوت در چندین تایم‌ فریم واقع شده‌اند. این یعنی ممکن است دنباله کاملی از 5 موج در یک تایم فریم کوچک مثلاً در نمودار 15 دقیقه‌ای، صرفاً نمایانگر موج اول یک دنباله از امواج در تایم فریمی بزرگ‌تر باشد. از منظری کلان‌تر، هر الگوی موج جاری بخشی از الگوی موجی بزرگ‌تر است که در یک تایم‌فریم بزرگ‌تر در حرکت است.

با این اوصاف، می‌توان امواج الیوت را همچون مجموعه‌ای از عروسک‌های روسی ماتروشکا در نظر گرفت که در آن مجموعه‌ای از امواج متوالی، یکی از امواج درجه بالاتر را تکمیل می‌کند. به صورت جزئی‌تر می‌توان گفت که برآیند حرکت از موج 1 تا 5، یکی از موج‌های 1، 3 یا 5 درجه بالاتر را تکمیل می‌کند، در حالی که برآیند حرکت از موج a تا c یکی از موج‌های 2 یا 4 درجه بالاتر را تکمیل می‌کند. می‌توانید این وضعیت را به روشنی در تصویر زیر مشاهده کنید:

احتمالاً با خواندن مطلب بالا مفهوم اشکال فراکتال (Fractals) به ذهنتان خطور خواهد کرد. فراکتال ساختاری هندسی است که با بزرگ‌ کردن هر بخش از این ساختار به نسبت معین، همان ساختار نخستین به دست می‌آید.

استفاده از امواج الیوت (Elliott Waves) در تحلیل تکنیکال

حالا که درک روشنی از مفهوم امواج الیوت پیدا کرده‌ایم، باید بتوانیم آن را در معاملات ارزهای دیجیتال به کار ببریم و با آن کسب درآمد کنیم. همان‌طور که می‌دانید، تشخیص درست امواج الیوت کار دشواری است. ممکن است هنگامی که در عمل به نمودار قیمت نگاه می‌کنیم، امواج به صورت کامل شکل نگرفته باشد و بعضاً نام‌گذاری آنها دشوار است. تسلط یافتن بر این تکنیک به تمرین فراوان نیاز دارد؛ اما خوشبختانه اصول و قواعدی وجود دارد که تا حدی در این راه به ما کمک خواهد کرد:

• موج شماره 2 هرگز نمی‌تواند فراتر از نقطه شروع موج شماره 1 برود. این قانون در عمل به این معنا است که در یک حرکت صعودی، قیمت نمی‌تواند در پایان حرکت موج 2، پایین‌تر از قیمت آغازین موج 1 برود.
• طول موج شماره 3 معمولاً از دو موج دیگر بیشتر است اما هرگز نمی‌تواند از دو موج دیگر کوتاه‌تر باشد.
• موج شماره 4 هرگز نمی‌تواند به منطقه قیمتی موج شماره 1 وارد شود. یعنی موج شماره 4 نمی‌تواند بیش از اندازه موج 3 عقب‌گرد کند.

در نمودار زیر نقض قواعد بالا نمایش داده شده است.

الگوهای امتدادی (Extensions)، قطری (Diagonals) و مثلث انبساطی (Expanding Triangles)

علاوه بر قواعد فوق، موارد دیگری هم وجود دارد که نظریه امواج الیوت (Elliott Waves) را تا حدی پیچیده‌تر می‌کند. ما در اینجا اشکال اصلی را توضیح می‌دهیم، اما اشکال فرعی را می‌توانید در منابع دیگری پیدا کنید.

اولین نمونه‌ای که در اینجا بررسی می‌کنیم Extensions یا الگو های امتدادی نامیده می‌شود. اکستنشن حرکتی کشیده و ممتد در راستای روند اصلی است که در یکی از موج ‌های ضربه‌ای (Impulse Wave) شماره 1، 3 یا 5 رخ می‌دهد. در شکل زیر نمونه‌ای از حرکت اکستنشن نمایش داده شده است:

نوع دیگر موج ‌های ضربه‌ای (Impulse) دیاگونال (Diagonals) هستند که از 5 موج تشکیل می‌شود و در انتهای روندی قوی رخ می‌دهد؛ به خصوص هنگامی که موج شماره 3 در مدت‌زمان کوتاهی مقدار قابل ملاحظه‌ای حرکت می‌کند. امواج دایاگونال می‌توانند در موج c دنباله اصلاحی هم باشند که در این صورت نشان‌دهنده خاتمه حرکت در درجه‌ای بالاتر است.

این شکل معمولاً الگویی کُنج‌مانند (Wedge-Like Pattern) است و همان‌طور که در تصویر زیر مشخص است، توسط دو خط همگرا تشکیل می‌شود.

توجه کنید که هر یک از 5 موج قبلی از سه ریزموج تشکیل شده و ساختار معمولی 5 موجی ندارد. در یک شکل دیاگونال موج 4 ممکن است بر خلاف قاعده اصلی به محدوده قیمتی موج 1 وارد شود. موج شماره 5 در این الگوها تمایل دارد که از حد خط روند فراتر یا فروتر رود.

در نوع سوم ما با شکل مثلث انبساطی روبه‌رو می‌شویم. قله موج شماره 5 در این حالت نمی‌تواند به ارتفاعی بالاتر از موج شماره 3 دست یابد. این الگو معمولاً نشانه‌ای است مبنی بر اینکه کف یا سقف در جای خود قرار دارد و بازار خلاف جهت روند بازگشت خواهد کرد.

نسبت ‌های فیبونانچی و نظریه امواج الیوت

با اینکه نظریه امواج الیوت می‌تواند شکل و ساختار مناسبی از حرکات قیمت ارائه دهد، اما برخی تحلیلگران اصول امواج الیوت را با نسبت‌های فیبونانچی ترکیب می‌کنند تا بتوانند پتانسیل حرکت قیمت را با مدت‌زمان احتمالی آن اندازه‌گیری کنند. در ابتدا نحوة محاسبه این نسبت‌ها را توضیح می‌دهیم.

همان‌طور که احتمالاً می‌دانید، لئوناردو فیبونانچی ریاضی‌دانی ایتالیایی در قرن 13 میلادی بود که دنباله فیبونانچی را کشف کرد. این دنباله با اعداد 0 و 1 آغاز و با افزودن دو عدد قبلی ساخته می‌شود؛ یعنی غیر از دو عدد اول(0 و 1)، اعداد بعدی از جمعِ دو عددِ قبلیِ خود به دست می‌آیند: 0، 1، 1، 2، 3، 5، 8، 13، 21، 34، 55، 89.

نسبت‌های فیبونانچی با تقسیم جملات مختلف دنباله به صورت زیر به دست می‌آید:

• 2% با تقسیم هر جمله دنباله به مقدار دو جمله بعد از خودش به دست می‌آید. برای مثال 38.2% از تقسیم 21 به 55 حاصل می‌شود.
• 50% در واقع نسبت فیبونانچی نیست، اما به کار می‌رود؛ زیرا دارایی‌های تمایل دارند پس از 50% عقب‌نشینی و اصلاح در مسیر مشخص به حرکت خود ادامه دهند.
• 8% از تقسیم یک جمله دنباله به مقدار جمله بعدی به دست می‌آید. برای مثال با تقسیم 13 بر 21 یا 55 بر 89 به نسبت 61.8% خواهیم رسید.
• 8% که به نسبت طلایی هم معروف است، از تقسیم هر جمله دنباله به جمله قبلی خود به دست می‌آید: 89 تقسیم بر 55 یا 144 تقسیم بر 89.

با ترکیب نظریه امواج الیوت با نسبت‌های فیبونانچی به قواعدی می‌رسیم که می‌تواند در استفاده عملی از امواج الیوت در معاملات بسیار مفید باشد:

• اول از همه، اصلاح مبتنی بر نسبت‌های فیبونانچی معمولاً از سطوح مهم عرضه و تقاضا، یعنی همان حمایت و مقاومت است. سطوح شتاب‌دار یا اصلاحی احتمالی معمولاً به وسیله درصدی از طول موج قبلی اندازه‌گیری می‌شود.
• موج شماره 3 در یک دنباله 5 موجی تحت تأثیر موج شماره 1 قرار دارد و اغلب نسبتی 161.8% از موج شماره 1 است. دو موج ایمپالس دیگر هم اغلب طول کوچک‌تری دارند و تقریباً با هم برابرند.
• حرکت اصلاحی قیمت که در پی حرکت ایمپالس ظاهر می‌شود، معمولاً 50% الی 61.8% از موج ایمپالس قبلی را اصلاح و بازگشت می‌کند.
• موج شماره 4 معمولاً به اندازه 38.2% از موج شماره 3 را اصلاح می‌کند.
• از آنجایی که موج شماره 2 در اغلب اوقات به محدوده آغاز حرکت موج شماره 1 وارد نمی‌شود، لذا نقطه آغاز حرکت موج شماره 1 سطح مناسبی برای ثبت سفارش زیان‌گریز است.

مثالی از امواج الیوت (Elliott Waves) در معاملات ارزهای دیجیتال

حال که با مفهوم امواج الیوت آشنا شده‌ایم، بیایید از آن در بازار استفاده کنیم و معاملات خود را ارتقا دهیم و فرصت‌هایی را بیابیم که نسبت ریسک به پاداش آن در شرایط ایده‌آلی باشد. بیایید نگاهی بیندازیم به نمودار قیمت EOS/USD در تایم ‌فریم 30 دقیقه‌ای:

همان‌‌طور که مشاهده می‌کنید، در نمودار بالا روند صعودی کوتاه‌مدتی وجود دارد که به 5 موج تقسیم شده است. ابتدای هر موج را مشخص کرده‌ایم و همچنین با اتصال نقاط آغازی و پایانی هر موج، خطوطی ترسیم کرده‌ایم. حالا می‌خواهیم ببینیم که امواج تصویر بالا با قواعد امواج الیوت که در بخش قبلی بدان اشاره شد مطابقت دارد یا نه.

موج شماره 2 هرگز نمی‌تواند پایین‌تر از نقطه شروع موج شماره 1 برود.

• این قاعده رعایت شده است؛ زیرا موج شماره 2 کمتر از 13.30 دلار عقب‌نشینی نکرده است.

موج شماره 3 معمولاً از دو موج دیگر طولانی‌تر است و همواره بالاتر از اوج موج شماره 1 خاتمه می‌یابد.

• همان‌‌طور که در نمودار بالا مشخص است، طول موج 3 0.82 دلار است که از موج 1 (0.80 دلار) بیشتر است و تقریباً با موج 5 (0.83 دلار) برابر است. موج شماره 3 نیز در سطح قیمت 14.48 تمام می‌شود که از آغاز موج 1 بالاتر است.

موج شماره 4 هرگز بیش از 100% موج 3 اصلاح نمی‌شود.

• موج شماره 4 زیر سطح قیمت 13.66 دلار نمی‌رود؛ یعنی از قیمت آغازین موج شماره 3 کمتر نمی‌شود.

اما در مورد ابزار فیبونانچی چه می‌توان گفت؟ بیایید اصلاحات فیبونانچی را به موج شماره 1 بیفزاییم:

همان‌طور که انتظار می‌رفت، موج 2 معادل 50 – 61.8 درصد از موج 1 اصلاح شده است. این یعنی که پایین‌ترین موضع موج 2 بین 13.63 و 13.74 دلار قرار دارد. در نتیجه اگر اولین موج ایمپالس را نقطه آغاز چرخه 5 موجی در نظر بگیرید، در این صورت، در اینجا یک استراتژی معاملاتی خواهیم داشت: هنگامی که موج 1 تمام می‌شود، در حد فاصل 50% الی 61.8% اصلاح (مثلاً در سطح 13.70 دلار) سفارش خرید و دقیقاً زیر سطح قیمت 13.32 دلار، یعنی نقطه شروع موج 1، سفارش استاپ لاس ثبت کنید. از طرفی دیگر باید تارگت سود خود را بیشتر از 0.80 دلار ($14.12 – $13.32 = $0.80) تعیین کنید؛ زیرا نظریه امواج الیوت می‌گوید که موج شماره 3 همیشه بزرگ‌ترین موج ایمپالس است و در نتیجه طول آن باید از طول موج شماره 1 بزرگ‌تر باشد.

سخن پایانی

امواج الیوت یکی از ابزارهای تحلیل تکنیکال است که در نگاه نخست پیچیده به نظر می‌رسد و تسلط یافتن بر آن به تمرین نیاز دارد. مفهوم امواج الیوت در تحلیل تکنیکال نماینگر نظم سیستماتیک رفتار عاملان بازار در واکنش به نوسانات قیمت است. این نظم باعث می‌شود که حرکات قیمت در بازارهای مالی قابل پیش‌بینی باشد و از الگوهای تکرارشونده و قابل پیش‌بینی تبعیت کند.

امواج الیوت در قالب یک الگوی پنج و سه موجی نمایش داده می‌شود و در دل خود ابعاد کوچک‌تری دارد و خود جزئی از موجی بزرگ‌تر است. امواج فرد (1، 3 و 5) ایمپالسیو هستند و هم‌راستا با روند اصلی بازار، اما امواج زوج (2 و 4) اصلاحی هستند و بر خلاف جهت روند، قیمت را اصلاح می‌کنند. در پایان موج پنجم، سه موج رخ می‌دهد که با حروف a، b، c نمایش داده می‌شوند. برای تشخیص امواج الیوت در نمودار قیمت، قواعدی وجود دارد. از ابزار فیبونانچی هم در ترکیب با الیوت استفاده می‌شود تا نتیجه آن در معاملات نتیجه فوق‌العاده بهتری داشته باشد.