وب ۵ چیست؟ همه چیز در مورد Web5

وب ۳ (Web3) و وب ۵ (Web5) اصطلاحاتی است که این روزها زیاد در دنیای وب می‌شنوید؛ به خصوص اگر از طرفداران فناوری بلاکچین باشید. وب ۳ یک اینترنت غیرمتمرکز است که امکان کنترل اطلاعات را برای کاربران فراهم می‌کند. این اصطلاح همچنین به یک نسخه آرمانی از اینترنت اشاره دارد که در آن، برنامه‌ها نه روی سرورها، بلکه از طریق شبکه‌های همتابه‌همتا اجرا می‌شوند. مفهوم وب ۳ بیش از هفت سال است که وجود دارد و برخی از بزرگ‌ترین شرکت‌‌های فناوری میلیاردها دلار در این فضا سرمایه‌گذاری کرده‌اند. اخیراً جک دورسی (Jack Dorsey)، مدیرعامل سابق توییتر، این ایده را یک قدم جلوتر برده و مفهوم وب ۵ را معرفی کرده است. ما در این مقاله قصد داریم به معرفی مفهوم Web5 و بررسی تفاوت‌های آن با وب ۳ بپردازیم. با ما همراه باشید.

تکامل اینترنت

اینترنت در روزهای اولیه خود تنها شامل یک فرامتن (hypertext) ساده بود، ولی به سرعت به فناوری‌های پیچیده‌تری تبدیل شد. این امر، زمینه را برای یک وب پیچیده‌تر ایجاد کرد و به طور پیوسته نوع محتوای منتشرشده به صورت آنلاین را گسترش داد.

خرید ارز دیجیتال با ۱۰ هزار تومان!

تو صرافی ارزپلاس میتونی فقط با ۱۰ هزار تومان و با کارمزد صفر، بیش از ۶۰۰ ارز دیجیتال رو بخری!

شروع

وب ۲ (Web2) نسل بعدی وب بود. یک طراح وب به نام دارسی دی‌نوچی (Darcy DiNucci) اصطلاح وب ۲ را در سال ۱۹۹۹ ابداع کرد. این پلتفرم بر محتوای تولیدشده توسط کاربر، سهولت استفاده، فرهنگ مشارکتی و توانایی کاربران برای به اشتراک‌گذاری اطلاعات از طریق شبکه‌های اجتماعی، تمرکز داشت.

پس از آن، وب ۳ یک قدم جلوتر رفت و همه اَشکال دستگاه‌های متصل را در یک مکان گرد هم آورد. گاوین وود (Gavin Wood)، هم‌بنیانگذار اتریوم، این اصطلاح را در سال ۲۰۱۴ ابداع کرد. وب ۳ کاربران را قادر می‌سازد تا بدون نگرانی در مورد به خطر افتادن حریم خصوصی یا داده‌های به اشتراک گذاشته‌شده، با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. به عبارت دیگر، وب ۳ یک وب غیرمتمرکز است که در آن، کاربران کنترل کاملی بر داده‌های خود دارند و می‌توانند بدون محدودیت‌های سازمانی که در حال حاضر اینترنت را کنترل می‌کنند، با یکدیگر در ارتباط باشند.

در نهایت، ما مفهوم وب ۵ را داریم که اغلب به عنوان نسخه بعدی شبکه جهانی وب شناخته می‌شود. هدف اصلی وب ۵، آسان‌تر کردن کار برنامه‌نویسان برای توسعه برنامه‌های وب غیرمتمرکز (DWA) است. این برنامه‌ها از اعتبارنامه‌هایی استفاده می‌کنند که می‌توانند به طور مستقل و همچنین، توسط نود‌های وب که متمرکز نیستند، تأیید شوند. برخلاف سیستم‌های موجود که در آنها شناسه‌ها توسط واسطه‌ها کنترل می‌شوند، این سیستم جدید از شناسه‌های غیرمتمرکز برای کنترل و مالکیت داده‌ها استفاده می‌کند.

وب ۵ چیست؟

هدف اصلی Web5 اطمینان از مالکیت کامل کاربران بر اطلاعات و داده‌های شخصی آنها است. برای دستیابی به این هدف، تیم‌ها روی ایجاد یک سیستم غیرمتمرکز کار می‌کنند. این سیستم به کاربران اجازه می‌دهد که به راحتی هویت خود را مدیریت کنند و مکان ذخیره داده‌های خود را کنترل نمایند.

اما چرا مفهوم وب ۵ معرفی شد؟ دورسی قبلاً به افراد هشدار داده که از آنچه که در دوره وب ۳ رخ می‌دهد، آگاه باشند. به گفته وی، وب ۳ در زمینه مالکیت و مدیریت آن شفاف نیست و در واقع، مانند یک نهاد متمرکز (به مدیریت سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر) با یک برچسب متفاوت است.

وب ۵ با هدف حل این مشکلات به وجود آمد. ایده پشت وب ۵ این است که کاربران داده‌های خود را با خیال راحت و ایمن غیرمتمرکز کنند و در عین حال، استفاده از آنها را آسان‌تر نمایند. به گفته کارشناسان، Web5 سیستمی است که به کاربران اجازه می‌دهد برای خود هویت‌های دیجیتال ایجاد کنند، کنترل کاملی بر داده‌های خود داشته باشند و در صورت تمایل، از طریق آن به کسب درآمد بپردازند.

در همین حال و در عصر دستگاه‌های تلفن همراه، به نظر می‌رسد که وب ۴ (Web4) در حال حاضر وجود دارد؛ سیستمی که در آن، این دستگاه‌ها به ابزار اصلی برای دریافت اطلاعات و صحبت با افراد دیگر تبدیل شده‌اند. به عنوان مثال، شما با استفاده از تلفن همراه خود می‌توانید اطلاعات مربوط به هر چیزی را در هر زمان و هر مکان جست‌وجو کنید. افراد بسیاری از این سیستم به عنوان وب ۴ یاد می‌کنند؛ زیرا به شدت به فناوری تلفن همراه متکی است تا مانند نسل‌های قبلی به رایانه‌های رومیزی یا لپ‌تاپ‌ها.

توسعه‌دهندگان Web5 چه کسانی هستند؟

تیم وب ۵ به دست جک دورسی، مدیرعامل سابق توییتر و مدیرعامل فعلی شرکت اسکوئر (Square) هدایت می‌شود. دورسی همچنین بنیانگذار بلاک (Block)، یک شرکت تابعه است که بر توسعه زیرساخت‌های مالی جدید با استفاده از فناوری بیت کوین تمرکز دارد. در همین راستا، شرکت بلاک در اوایل سال جاری از برنامه‌های خود برای ایجاد یک وب غیرمتمرکز جدید (وب ۵) با محوریت بیت کوین خبر داد.

طبق گزارش‌ها، یکی از زیرمجموعه‌های شرکت بلاک معروف به TBD روی وب ۵ کار می‌کند. به گفته تیم TBD، وب ۵ ترکیبی از وب فعلی (وب ۲) و ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین است. به عبارت دیگر، Web5 عملکرد وب قدیمی را با فناوری بلاکچین ترکیب می‌کند.

وب ۵ چگونه کار می‌کند؟

اول از همه، DWNها (نودهای وب غیرمتمرکز) ساختار اصلی یک شبکه توزیع‌شده و همتابه‌همتای متشکل از کاربران وب ۵ را تشکیل می‌دهند. کاربران می‌توانند DWNها را خودشان روی کامپیوتر یا دستگاه خود اجرا کنند. این موضوع، امکان به اشتراک‎گذاری، انتقال و شناسایی اطلاعات را برای کاربران مختلف Web5 فراهم می‌کند.

بنابراین، توزیع DWNها در بین کاربران منجر به ایجاد پایگاه داده‌ای می‌شود که هیچ سرور مرکزی یا مرجعی برای کنترل آن وجود ندارد. همچنین، این امکان برای کاربران فراهم می‌شود تا بدون وابستگی به اشخاص ثالث مانند گوگل یا فیس‌بوک، که اغلب مشکلاتی در مورد حفظ حریم خصوصی دارند، با یکدیگر تعامل داشته باشند.

از آنجایی که کاربران DWN خود را کنترل می‌کنند، می‌توانند تصمیم بگیرند که آیا داده‌های خود را عمومی کنند یا خیر. بنابراین، ضروری است که خود کاربر در ابتدا اجازه دسترسی به داده‌ها را بدهد.

علاوه بر این، وب ۵ با استفاده از DIDها (شناسه‌های غیرمتمرکز) و اعتبارنامه‌های قابل‌تأیید کار می‌کند. DIDها شناسه‌های منحصربه‌فرد و خودکنترلی هستند که به دست کاربر تولید می‌شوند و به او اجازه می‌دهند که مالکیت هویت خود را حفظ کند. اعتبارنامه‌های قابل‌تأیید نیز برای اثبات جنبه‌های مختلف یک هویت استفاده می‌شوند. ترکیب این دو مفهوم به کاربران اجازه می‌دهد که مالکیت واقعی بر هویت دیجیتال خود داشته باشند.

مقایسه Web5 با وب ۳

اگرچه چشم‌انداز اولیه وب ۵ قابل‌مقایسه با وب ۳ است، اما هر یک از آنها ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود را دارند. ایده کلی برنامه‌های وب ۳ به شکل قراردادهای هوشمند است که روی بلاکچین‌های عمومی مانند اتریوم مستقر شده‌اند. افراد بسیاری از وب ۳ به عنوان یک برنامه غیرمتمرکز (DApp) یاد می‌کنند که کد زیربنایی آن روی یک شبکه غیرمتمرکز مبتنی بر بلاکچین قرار دارد.

از سوی دیگر، وب ۵ شامل برنامه‌های وب غیرمتمرکز است که مبتنی بر بلاکچین نیستند، اما می‌توانند با نودهای وب غیرمتمرکز ارتباط برقرار کنند. این موضوع منجر به تشکیل یک شبکه همتابه‌همتا می‌شود که می‌تواند به صورت مستقل از هر بلاکچین عمومی، وجود داشته باشد.

با Web5 شما کنترل داده‎های خود را دارید و می‌توانید آنها را در نودهای وب غیرمتمرکز ذخیره کنید. از سوی دیگر، وب ۳ داده‌ها را در یک شبکه غیرمتمرکز یا سیستم فایل توزیع‎‌شده با IPFS (سیستم فایل بین سیاره‌ای) ذخیره می‌کند که قادر به توزیع و ذخیره داده‌ها در یک شبکه همتابه‌همتا است.

وب ۵ چه زمانی برای استفاده عمومی در دسترس خواهد بود؟

وب ۵ در حال حاضر فقط یک پروژه متن باز است که همچنان در حال توسعه است. بنابراین، هنوز به طور دقیق نمی‌توان گفت که وب ۵ چه زمانی عرضه می‌شود و نحوه استفاده از آن چگونه خواهد بود. تنها مایک براک (Mike Brock)، مسئول TBD، اخیراً تأیید کرده که هیچ توکنی برای سرمایه‌گذاری در اکوسیستم Web5 وجود نخواهد داشت.

خلاصه مطلب

در این مقاله به معرفی مفهوم وب ۵ و بررسی تفاوت‌های آن با وب ۳ پرداختیم.

همان‌طور که گفته شد، انتظار می‌رود که وب ۵ نسخه بعدی اینترنت باشد. اگرچه این فناوری هنوز به طور کامل در واقعیت وجود ندارد، اما زمان راه‌اندازی آن به اندازه کافی نزدیک است تا بتوانیم ببینیم که نسخه بعدی مرورگرها و سرویس‌های وب چگونه خواهد بود.

تیم سازنده Web5 بیش از یک دهه است که روی این فناوری متن باز کار می‌کند. با این حال، سازندگان و پذیرندگان اولیه این ایده هنوز در حال تنظیم دقیق آن هستند و این فناوری هنوز در مراحل اولیه توسعه خود قرار دارد. هر چه افراد بیشتری به استفاده از وب ۵ ترغیب شوند و روی آن کار کنند، احتمال اینکه این فناوری به بخشی از زندگی روزمره ما تبدیل شود، بیشتر می‌شود.